Giriş
Ekmek fiyatlarıyla ilgili son günlerde ilginç gelişmeler yaşanıyor. Bazı fırıncılar maliyet artışını bahane edip kafasına göre fiyat artırıyor. Bu yüzden ekmeğin fiyatı illere hatta ilçelere göre değişir oldu. Ancak fiyat artışı için resmi izin ve onayın olması gerekiyor. Denetimler ne durumda? Fırıncılar ne istiyor? Süreç nasıl olmalı? İşte son dönemde ekmek fiyatlarıyla ilgili kafa karıştıran gelişmelerin perde arkası ve fırıncıların talepleri...
Hülya Çaylak-POSTA- Ekmek fiyatlarındaki karmaşa devam ediyor. Bir yandan Sakarya, Urfa, Kırşehir ve Muğla gibi birçok şehirde fırıncılar ekmeğe zam yaparken, bir yandan da valilikler ekmeğe zam gelmediğini açıklıyor. İstanbul’da da birçok fırıncı 200 gramı 5 liradan satılan ekmeği 7 liradan satmaya başladı. Konuyla ilgili çıkan haberler üzerine açıklama yapan İstanbul Valiliği, ekmeğe zam gelmediğini ve 5 liradan satılması gerektiğini belirterek, farklı fiyattan satanlara ceza kesildiğini söyledi. Ancak ekmek, İstanbul’un farklı ilçelerindeki fırınlarda farklı fiyata satılmaya devam ediyor. Buna göre, İstanbul’un ilçelerinden Beşiktaş ve Gaziosmanpaşa’da 8 TL’ye satılan 200-230 gram arasındaki ekmek, Kağıthane’de 6 TL’ye satılıyor.
UN FİYATI YÜZDE 50 ARTTI
Yine Bursa ve İzmir’deki fırıncılar da ekmeğe zam yaparak 7.5 lira ila 8 lira arasında satmaya başladı. Ekmek zammı yapan fırıncılar asgari ücret, un, akaryakıt ve işçi giderlerinin arttığını öne sürerek ekmeğin en az 7 veya 7.5 liraya satılması gerektiğini savunuyor. Konuyla ilgili konuşan Türkiye Fırıncılar Federasyonu Başkanı Halil İbrahim Balcı, “Elbette ki tarife dışındaki satışlar yasal değil ve aslında bunu doğru bulmuyoruz. Ancak hazirandan beri bizim aldığımız un fiyatları yüzde 50 arttı. Çünkü Tarım Mahsulleri Ofisi (TMO) tarafından 340 liraya 50 kiloluk sübvanseli un uygulaması sonlandırıldı. Böylece fırıncılar için un fiyatı 340 liradan 570 liraya çıktı” dedi.
YENİ TARİFE AÇIKLANMALI
Öte yandan asgari ücret ve yüzde 55-60’a varan işletme giderlerindeki artışın da ekmek fiyatlarına yansıtıldığını belirten Balcı, “Normalde ekmeğin 1 kilosu 35 liraya, yani 200 gramı da 7 liraya çıkmalıdır artık. Fırınlar için de uygun olan bu. Bu tarife geciktiği için esnaf kendisi karar almış. Bu karmaşanın önüne geçmek için bir an önce valilik esnafa hakkını teslim etmeli ve bu açıklamayı yapmalı” dedi. Bayramdan önce federasyon olarak valilikle görüştüklerini beliren Balcı, “Esnafın hakkı neyse verelim dedik, bir onay süreci var ve o bekleniyor ama fiyat ne kadar çabuk artırılırsa denetim de o kadar kolay olur. Esnafı mağdur etmeyecek bir fiyat tarifesi bir önce verilmeli ki bu fiyat karmaşası ortadan kalksın” diye konuştu.
ZARARINA SATIYORUZ
Zararına satış yaptıklarını belirten fırıncılar, maliyetlerden yakınarak şunları söylüyor:
“Açıkçası maliyeti 8 TL’yi dahi geçiyor. Vatandaşlar arasında zamları anlayışla karşılayan da var, çok ekmek aldığı için tepki gösteren de var. Önceden unun çuvalı 380 TL civarındaydı, daha uygundu. Şu andaki gidişata göre fiyatlar artacak gibi gözüküyor. İşçi maliyetinden yakıta kadar her şey artmaya başladı. Bizler de mecburen zam yapıyoruz.”
ERZİNCAN VE DENİZLİ’DE ONAYLANDI
Erzincan Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği Başkanı Bedir Limon, ekmek zammını onayladıklarını açıkladı. Komisyon kararı sonrasında 240 gram ekmeğin 7.50 TL olduğunu açıklayan Limon, “22 Aralık 2022 tarihinde 5 TL’den satılmaya başlanan 210 gram somun ekmeğin üretim maliyetinde önemli değişiklikler oldu. Un ve diğer maliyet unsurlarına gelen zamlar göz önüne alındığında, ekmek fiyat artışının kaçınılmaz olduğunu vatandaşlarımızın bilmesini istiyorum” dedi. Denizli’de de alınan zam kararının komisyon tarafından onaylanmasının ardından 200 gram ekmek ve simit 7 liradan satılmaya başlandı.
1-NASIL BELİRLENİR?
Ekmeğin fiyatı; ilgili belediye, Ticaret İl Müdürlüğü, İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, ticaret ve sanayi veya ticaret odası ile ilgili odanın temsilcilerinden oluşan komisyonun değerlendirmesinin ardından, ilgili federasyonun ve Ticaret Bakanlığı’nın görüşünün alınmasıyla belirleniyor.
2-SÜREÇ NASIL İŞLİYOR?
Öncelikle fırıncılık ve unlu mamüller imalatı ve ticareti mesleğinde kayıtlı olanların üye olduğu esnaf ve sanatkârlar odaları, ekmek fiyat tarifesini hazırlayarak bağlı bulundukları birliğe başvurur. Başvuruyu alan birlik, ekmek fiyat tarifesinin görüşülmesini sağlamak üzere ilgili belediye, ticaret il müdürlüğü, il tarım orman müdürlüğü, ticaret ve sanayi veya ticaret odası ile ilgili odanın temsilcilerinden oluşan bir komisyon kurar. Komisyonda alınan karar öncelikle Türkiye Fırıncılar Federasyonu’na görüş alınmak üzere gönderilir. Daha sonra komisyon kararı, Ticaret Bakanlığı’nın görüşüne sunulur. Bakanlığın görüşünün alınmasının ardından ekmek fiyatı birlik tarafından onaylanarak yürürlüğe girer.
3-NERELERDE GEÇERLİ?
Birlik, federasyon ve bakanlıkça belirlenen ekmek fiyat tarifeleri yalnızca bu işlemleri gerçekleştiren odalara üye olan esnaf ve sanatkarlar için geçerli. Yani bakanlığa bugüne kadar yapılan ekmek fiyat tarifesi başvuruları da sadece başvuru yapan ve komisyonda yer alan odalar ve o odaya kayıtlı olan esnaf ve sanatkarlar için onaylanıyor. Oysa esnaf ve sanatkârlar odasının fiyat tarifeleri yalnızca ilgili oda ve odaya kayıtlı esnaf için belirleniyor. Yani kayıtlı olmayan fırıncılar farklı bir tarife uygulayabiliyor.
