Giriş
Emekli olup çalışacak EYT'liler dikkat! Kıdem, izin ve yeni ücret hesabında kritik detay
Emeklilikte yaşa takılan milyonlarca vatandaşın emeklilik başvurusu, çalışmaya devam edecekler için çıkış ve giriş işlemleri yoğun bir şekilde sürüyor. Halen çalışmakta olan EYT’lilerin bir kısmı emekli olduktan sonra aynı işyerinde çalışmaya devam edecek, bir kısmı da başka işyerinde işe başlayacaklar. Peki çalışmaya devam edecek EYT’lilerin emeklilik sonrası izin süreleri nasıl hesaplanacak? Aynı işyerinde çalışmaya devam edecek çalışanların maaşları düşürülebilir mi? Merak edilen konulara iş hukuku uzmanı avukat ve arabulucu Tuğba Güzel Karlıdağ açıklık getirdi.
Posta.com.tr - ÖZEL HABER Milyonlarca kişinin beklediği emeklilikte yaşa takılanlara (EYT) ilişkin yasa 3 Mart’ta Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmişti. Yasaya göre; 8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olanlarda emeklilik için yaş şartı aranmazken, primde işe başlangıç tarihlerine göre kademe şartı bulunuyor. SSK’lı EYT’liler, sigorta başlangıç tarihine göre 5000 ile 5975 gün arasında değişen prim gününü ve kadınlarda 20, erkeklerde 25 yıl sigortalılık süresini doldurmuşlarsa hemen emekli olabilecekler. Buna göre, emekli olmak isteyenler e-Devlet üzerinden ya da sosyal güvenlik merkezlerine başvuru yapabiliyor. İlk etapta yaklaşık 2 milyon 250 bin kişinin emekli olmasını sağlayacak düzenlemenin çıkmasının ardından başvuru yapılmasıyla birlikte maaş hakkı da kazanılmış olacak.
İŞVEREN VE ÇALIŞAN HANGİ YOLLARI İZLEMELİ?
EYT kapsamında emekliliğe hak kazananların bir kısmı emeklilik ardından çalışmaya devam etmeyi, bir kısmı ise gerçek bir emeklilik hayatına geçişi seçmeyi planlıyor. Bu kanun kapsamında emekliliğe hak kazananların aynı işyerinde çalışmaya devam etmeleri halinde, kıdem tazminatına esas süreleri ile yıllık ücretli izin haklarının nasıl hesaplanacağı, aynı işyerinde aynı işi yapmaya devam edecek olan işçilere deneme süresi öngörülüp öngörülemeyeceği ve bunların bir süre sonra kendi istek ve iradeleri dışında işsiz kalmaları durumunda, işsizlik ödeneğinden yararlanıp yararlanamayacakları konuları gündeme geldi. EYT ile emekli olan işçiler kıdem tazminatı alabilecek mi? Emekli olduktan sonra aynı işyerinde çalışmaya devam eden işçilerin kıdemleri sıfırlanacak mı, yoksa ilk işe başladıkları tarih dikkate alınarak mı kıdem süreleri hesaplanacak? İş devam eden işçilerin devam ettikleri süre için yıllık izin süreleri nasıl hesaplanacak? EYT ile ilgili kafa karışıklığının önüne geçmek için hem işveren hem de çalışanların izlemeleri gereken yol ve haklarının neler olduğunu Avukat ve Arabulucu Tuğba Güzel Karlıdağ anlattı.
EMEKLİLİK İÇİN KOD 8'DEN ÇIKIŞ
İşverenlerin çalışanlarını “8” kodu ile iş akitlerinin feshedeceğini ifade eden Karlıdağ, “1475 Sayılı İş Kanunu’nun yürürlükte olan 14. Maddesi gereği, (prim ödeme gün sayısı ve sigortalılık süresi) emeklilik şartlarını sağlaması nedeniyle kendi isteğiyle işten ayrılan işçi işyerindeki çalışma süresi bir yıl ve daha fazla süre ise kıdem tazminatına hak kazanacaktır. İşçinin kıdem tazminatını talep edebilmesi için, iş sözleşmesini feshederken emeklilik şartlarını sağladığına dair SGK’dan alacağı “Emekli Olur” yazısını işverene vermesi gerekmektedir. Normalde bu belge SGK’dan ıslak imzalı olarak alınmaktadır. Ancak talep yoğunluğu nedeniyle Sosyal Güvenlik Müdürlüğü tarafından internet sitesinden yapılan 03.03.2023 tarihli duyuru ile işçilerin e-devlet üzerinden "SGK Tescil ve Hizmet Dökümü”, “Sosyal Güvenlik Kayıt Belgesi” ve “Çalışma Hayatım” uygulamalarından temin edecekleri belgelerin işveren tarafından emeklilik nedeniyle işten çıkış bildirgelerinin verilmesi için yeterli olduğu yalnızca hizmetlerinde tereddüt olan sigortalılar için resmi yazı verileceği belirtilmiştir. İşveren işten ayrılan çalışanın işten çıkışını “8” kodu ile yapmalıdır. Emeklilik nedeniyle iş akdini fesheden işçi, işsizlik maaşına hak kazanamaz.” İfadelerini kullandı.
"ÖDEME YAPILMASINDAN İTİBAREN EMEKLİLİK ÖNCESİ DÖNEM TASFİYE EDİLİR"
Emeklilik nedeniyle iş akdi feshedilen işçinin kıdem tazminatının ödenmesiyle geçmiş dönemin tasfiye edildiğinin altını çizen Avukat ve arabulucu Tuğba Güzel Karlıdağ, “Emeklilik nedeniyle iş akdini fesheden işçiye kıdem tazminatı eksiksiz şekilde ödendikten sonra işçinin aynı işyerinde işe devam etmesi halinde emeklilik öncesi dönem tasfiye edilmiş olacak kıdem tazminatı sıfırlanacak ve işçinin tekrar işe başladığı ikinci dönem için yeni bir çalışma dönemi görülerek, kıdem tazminatına esas hizmet süresi ve kıdem tazminatına hak kazanma koşulları oluşursa bu dönem için de işçiye kıdem tazminatı ödemesi yapılabilecektir. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin şuan için 2022 tarihli güncel kararları da bu yöndedir. Ayrıca emeklilik nedeniyle işten ayrıldıktan sonra 30 gün içerisinde aynı işyerinde yeniden işe giren işçiler için işverene devlet tarafından %5’lik prim desteği verilecek.” dedi.
AYNI İŞYERİNDE ÇALIŞMAYA DEVAM EDECEK İŞÇİLER DİKKAT
“Emeklilik nedeniyle işten ayrılan ve tekrar aynı işyerinde işe devam işçinin yıllık izin hakları nasıl hesaplanacak?” yönündeki soruya yanıt veren Karlıdağ, “Burada kıdem tazminatından farklı olarak işçinin yıllık izin süresi sıfırlanmayacak işçinin yıllık izin süreleri, işçinin ilk işe girdiği tarihten itibaren çalışma süresi üzerinden hesaplanacaktır. Bu hesaba örnek olarak işçi işyerinde 5 yıl çalıştı sonra emeklilik nedeniyle iş akdini feshedip yalnızca kıdem tazminatı ödemesi aldı ve tekrar aynı işyerinde 2 yıl daha çalışmaya devam etti. Bu durumda işçinin 7 yıldır aynı iş yerinde çalıştığı göz önünde bulundurularak 7 yıla göre yıllık izinleri kullandırılmalı. Ancak işçinin emeklilik nedeniyle iş akdini feshettiği tarihte yıllık izin haklarının tamamını kullanmış olması ve işveren tarafından kıdem tazminatı ile birlikte kullanılmayan yıllık izin ücretlerinin de ödenmesi halinde önceki hizmet dönemi tasfiye edilmiş ve yıllık izin süreleri de sıfırlanmış olacak, işçinin tekrar işe başladığı ikinci dönem için hizmet süresine göre yıllık izin süresi hesaplanacaktır. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin bu konudaki kararlarında da, önceki feshe bağlı olarak kullanmadığı izin ücretleri işçiye tam olarak ödenmişse bu dönemin sonraki çalışma sürelerine eklenerek yıllık izinlerinin hesaplamasının mümkün olmadığı belirtilmiştir.” şeklinde konuştu.
ARABULUCULUKTA ANLAŞMANIN ÖNEMİ
İşçi ve işverenin arabuluculukta hak kaybı olmadan anlaşabileceğini belirten Karlıdağ, “Emeklilik nedeniyle iş akdini fesheden işçinin kıdem tazminatı, yıllık izin ücreti ve diğer işçilik alacaklarının ödenmesi konusunda işçi ve işveren arabuluculuk yoluyla anlaşabilirler. Bu anlaşmada işveren ve işçi, ödemenin taksitle yapılmasını kararlaştırabilirler. İşçinin kıdem tazminatı ve diğer alacaklarının arabuluculuk anlaşması ile ödenmesi konusunda anlaştıktan sonra işçinin aynı işyerinde çalışmaya devam etmesi halinde arabuluculuk anlaşması yapılan dönem bakımından tüm işçilik alacakları tasfiye edilmiş olacak ve işçinin işe yeniden başladığı ikinci dönem yeni bir çalışma süresi olacağından kıdem tazminatı, yıllık izin alacakları ve diğer işçilik alacakları tekrar işe başlanılan tarih dikkate alınarak hesaplanacaktır.” ifadelerini kullandı.
AYNI İŞYERİNDE ÇALIŞMAYA DEVAM EDECEKLERİN MAAŞI DÜŞÜRÜLEBİLİR Mİ?
Bu soruya Yargıtay kararına dikkat çekerek yanıt veren iş hukuku uzmanı avukat ve arabulucu Tuğba Güzel Karlıdağ, "İşçinin kıdem tazminatı tam olarak ödendikten veya arabuluculuk anlaşması ile önceki dönem işçilik alacakları ödendiyse aynı işyerinde tekrar işe giren işçi ile yeni bir iş sözleşmesi yapılarak ücret ve diğer hususlarda farklı bir anlaşma yapılabilir. Zira Yargıtay'ın da belirtmiş olduğu üzere emeklilik nedeniyle fesih yapılan süre tamamı ile tasfiye edilmiş oluyor." dedi.
