Tapuda büyük oyun! Kimse bilmiyor ama hapis cezası var...

Rayiç bedel sözünü özellikle gayrimenkul alım satımı yaptıysanız mutlaka duymuşsunuzdur. Rayiç bedel, bir taşınmazın piyasadaki alım satım bedelini ifade ediyor.

Bir de halk arasında ‘belediye rayiç bedeli’ olarak bilinen ‘vergi değeri’ var. Bu değer E-Devlet üzerinden de sorgulanabiliyor. Vergi değeri, belediyelerin takdir komisyonları tarafından dört yılda bir hesaplanıyor ve bir taşınmazın minimum alım satım bedelini ifade ediyor. Bu değer hem bir taşınmazın piyasa değerinin altında satılmasını engellemek hem de emlak vergisini hesaplamak için kullanılıyor. Mesela, gerçek değeri 400 bin lira olan bir evin, vergi değeri 100 bin lira olabiliyor.

Bir taşınmazın satışında, tapuda beyan edilen satış tutarın yüzde 4’ü tapu harcı olarak ödeniyor.

Aslında tapu işlemleri sırasında alışveriş hangi tutar üzerinden yapıldıysa o tutar beyan edilmeli. Fakat bazı emlakçılar, aracı şirketler, alıcı veya satıcılar rayiç değer ve vergi değeri arasındaki farkı yasal olmayan bir şekilde kullanıyor. Yani tapuda gayrimenkulün gerçek satış değeri değil, vergi değeri veya biraz üstü gösteriliyor. Mesela, yukarıda da örnek verdiğimiz 400 bin liralık ev, gerçek değeri olan 400 bin üzerinden satılıp, tapuda vergi değeri kadar yani 100 bin lira olarak gösterilebiliyor.

Bunun başlıca sebepleri tapu harcı, gelir vergisi, değer artış kazancı gibi ödemelerden kaçınmak. Yasal olarak yüzde 2’sinin alıcı, yüzde 2’sinin satıcı tarafından ödenmesi gereken tapu harcının tamamı, uygulamada alıcının sırtına yüklenebiliyor. Bu da alıcının vergi yükünü artırıyor.

Tüm tarafların anlaşmasıyla tapuda değerin düşük gösterildiği örnekler var. Bazı kişilerin anlattıklarıysa farklı.

Yakın zamanda gayrimenkul alımı yapmış biri, tapuda satış bedelinin düşük gösterildiğini tapuyu almaya giderken aracı şirketten öğrenmiş. Bu durumun problem yaratmayacağı söylendiği için de kabul etmiş. Yine yakın zamanda satış işlemi yapmış başka bir kişi, kendisi uzakta olduğu için emlakçı ve alıcının böyle bir anlaşmaya gittiğini, bu durumu tapu devri sırasında öğrendiğini anlatıyor.

‘Ev alma niyetiyle’ emlakçılarla konuşuldu. Bazı emlakçılara tapu harcı dâhil olmak üzere ne kadar ödeme yapacaklarını soranlara ‘zaten tapuda düşük gösteririz’ ifadelerini kullanıyor. Örneğin bir emlakçı yaklaşık 40 bin liralık tapu harcını 10 bin liraya kadar düşürebileceğini söyledi.

Alıcı ve satıcılar ‘kendilerini etkilemeyeceğini’ düşünse de durum öyle değil. Yasal olmayan bu uygulamanın elbette ki cezaları var.

Örge Güngörmüş / TRT Haber