Yıllık izin hesapları nasıl yapılır? Kısa çalışma, ücretsiz izin ve kısıtlamalar...

Korona önlemleri kapsamında ‘tam kapanma’ uygulaması 17 Mayıs’a kadar sürecek. İmalat, medikal üretim, tarım, lojistik, otel ve market gibi bazı perakende kanalları dışındaki diğer sektörlerin faaliyetleri, tam kapanmanın başladığı 29 Nisan tarihinden itibaren durdu. Peki, çalışmaların askıya alındığı bu dönemde yıllık izin hakları yanar mı? Ücretsiz izin ve kısa çalışma uygulaması yıllık izin sürelerini etkiler mi? İşte tüm ayrıntılar...

ÜCRETSİZ VE KISA ÇALIŞMA

17 günlük tam kapanma döneminde çalışma belgesi alabilenler kısıtlamadan muaf olarak işine devam ederken, muafiyet kapsamında olmayan işyeri ve işçisi, uzaktan çalışma yolunu seçebiliyor. İşin şekli uzaktan çalışmaya uygun değilse, bu durumda da ücretsiz izin, kısa çalışma gibi kolaylıklar devreye giriyor. 17 Mayıs’ta sona erecek olan işten çıkarma (fesih) yasağı, 30 Haziran 2021 tarihine kadar uzatılmıştı. İşveren, işten çıkarma yasağı uygulanan dönemde çalışanını ücretsiz izne gönderebiliyor. Ayrıca kısa çalışma uygulaması da 30 Haziran’a kadar devam ediyor.

KIDEM TAZMİNATI KONUSU

Kısa çalışmada geçen süreler, çalışanın yıllık ücretli izin hakkını etkilemiyor. Ancak pandemide ücretsiz izinde ve kısa çalışmada geçen sürelerin kıdem tazminatı ve yıllık izin hesabında dikkate alınıp alınamayacağı konusunda belirsizlik bulunuyor. Çünkü çalışanların kaç gün izin yapacakları işyerlerindeki kıdemleri yani çalışma yılı göz önünde bulundurularak belirleniyor. Buna göre;

• 1 yıldan 5 yıla kadar (beş yıl dahil) kıdemi olan işçilerin en az 14 gün,
• 5 yıldan çok 15 yıldan az olan işçilerin en az 20 gün,
• 15 yıl (dahil) ve daha çok olanların ise en az 26 gün izin hakkı bulunuyor.
• 18 yaşından küçükler ve 50 yaşından büyükler 20 günden az izin yapmıyor. Sözleşmelerle bu süreler artırılabiliyor. İşte kısa çalışma ve ücretsiz izin döneminin bu sürelere etkisi konusunda henüz bir Yargıtay kararı yok.

BAYRAM DÖNEMİ ETKİLİ Mİ?

Ramazan Bayramı yaklaştı. Peki, bayram tatilinin yıllık izin haklarına bir etkisi var mı? İş Kanunu’na göre, yıllık ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri izin sürelerinden sayılmıyor. Bu arada işveren ‘telafi çalışması’ uygulamasından yararlanarak, virüsün etkisini hafifletmek için 12 Mayıs Çarşamba Arife Günü (yarım) başlayan ve 15 Mayıs Cumartesi günü sona erecek olan Ramazan Bayramı’nın öncesindeki pazartesiden (dünden) itibaren 2.5 günü tatil edebilir. Daha sonra bu 2.5 günlük çalışmayı ise 2 ay içinde işçisine telafi ettirebilir.

3 ŞEKİLDE GELİŞİYOR

Ücretsiz izin ve kısa çalışma dışında kapanma ve kısıtlama döneminde işverenler çalışanlarına yıllık ücretli izin kullandırabilir mi? Bu konu; ‘evde çalışma imkanı bulan’, ‘muafiyet kapsamında olan’ ve ‘muafiyet kapsamında olmamakla birlikte evde çalışma imkanı da bulunmayanlar’ olarak 3 şekilde ele alınıyor.

10 GÜN KESİNTİSİZ HAK!

İşyeri kapansa bile evde çalışma imkanı bulanların, kapanma döneminde yıllık izin kullanma hakları olduğu gibi işverenin de bu işçileri istediği zaman yıllık izne çıkarma hakkı var. Tek fark, işveren yıllık izni işçisinin onayı olmadan bölemez. Yani, kapanma döneminde bile olsa işçisine sormadan 10 günün altında izin veremez. Onayı dışında böyle bir durum gelişirse, işçi daha sonra bu konudaki haklarını yasal yollardan geri alır. İşveren ancak işçinin onayıyla kapanma döneminin tatil olmayan günleri için ücretli izin kullandırabilir.

MUAFİYET KAPSAMINDA OLAN İŞÇİLER

Muafiyet kapsamındaki işçilerin kapanma döneminde yıllık ücretli izin kullanımları ise genel kurallara tabidir. Yani yıllık ücretli izin, çalışanın zorunlu bir hakkı. Çalışanlar bu izin süresinin parasının ek olarak ödenmesini talep ederek, haktan kendi istekleriyle vazgeçemeyecekleri gibi bu sürede başka işte de çalışamazlar. İşveren de yıllık izin hakkını istediği gibi bölemez.

İLERDE TELAFİ İMKANI

Kısıtlama döneminde işyerleri kapandığı için muafiyet kapsamında olamayan ve evde çalışma imkanı da bulunmayan işçiler için zorlayıcı neden doğmuştur. İş sözleşmesi askıya alınmıştır. Bu askıya alınan dönemde yıllık ücretli izin kullandırılamaz. Bu işçi ve işveren aralarında anlaşsa bile yasaya göre yapılamaz. İş Kanunu bu durumlar için telafi çalışması yaptırma hakkını getirmiştir. İşveren, zorunlu çalışamama dönemlerinin, ilerleyen 4 ay içinde işçiye telafi çalışmasını yaptırabilir.