Giriş
Son yıllarda özellikle 18 yaş alındaki gençler ve genç yetişkinler arasında popülerlik kazanan enerji içecekleri, içecek pazarında giderek daha fazla kullanılıyor. Kardiyoloji Uzmanı Dr. Gülsüm Bingöl, bu tarz ürünleri tüketen bireylerde fiziksel dayanıklılığı, odaklanmayı, bilişsel aktiviteleri ve uyanıklığı artırdığına dair bilgiler özellikle bu içeceklerin genç yetişkinler, sporcular, öğrenciler ya da askerler arasında kullanımın artmasına yol açtığını söylüyor. Özellikle de 18-34 yaş arasında genç erkeklerde kullanımı daha yaygın görülüyor ancak 12-17 yaş arası gençlerin bir kısmı da bu içecekleri düzenli tüketiyor.
HORMONLARI BİLE BOZUYOR!
Serpil Dokurel - Posta.com.tr Kardiyoloji Uzmanı Dr. Bingöl, enerji içecekleri ile ilgili en önemli halk sağlığı problemlerinden birinin de başta alkol olmak üzere diğer uyarıcı maddelerle birlikte tüketilmesi ve bunun sonucunda da zararlı etkilerinin belirginleşmesi olduğuna dikkat çekiyor. Günümüzde artık bu içeceklerin vücutta farklı organ sistemlerinde zararlı etkiler yaptığına dair giderek artan bilimsel kanıtlar bulunuyor.
Enerji içecekleri mide - bağırsak sistemini, böbrekleri, hormonların düzenlenmesini sağlayan endokrin sistemini etkileyebiliyor, olumsuz psikiyatrik etkiler yaratabiliyor ancak en önemli ve yaygın olarak da kalp damar sistemi ve sinir sistemi üzerine olumsuz etkiler yaratabiliyor. Son yıllarda enerji içecekleri ile ilişkili acil servis başvurularında artış görülüyor. Bu içeceklerin içinde kalp damar sitemini tek tek ya da toplu olarak etkileyebilen çok sayıda farklı bileşen bulunuyor ve bileşenler çeşitli mekanizmalar yoluyla başta kan basıncı, kalp hızı gibi fizyolojik parametreleri değiştirerek hem kısa vadede hem de uzun vadede kalp damar hastalıkları için riskleri artırıyor.
DAMARLARI BÜZÜŞTÜRÜYOR
Enerji içeceklerinin diğer bir ana bileşeni olan enerji içeceklerinin uyarıcı etkilerine katkıda bulunan ana bileşenlerin kafein ve şeker olup, kafein ve şekere ek olarak, çoğu enerji içeceği yüksek miktarda taurin, B-vitamini ve bazı aminoasitleri de içerdiğini, bunlar dışında farklı katkı maddeleri de bulundurduğunu belirtiyor.
Tüm bu bileşenler, kalp damar sisteminde belirli bir etki mekanizmasına sahip oluyor, örneğin kafein vazodilatasyon denilen damar genişlemesini engelleyip damarlarda büzüşmeye yol açabiliyor, kalp hızı ve kan basıncı artışına yol açan sempatik sinir sitemi denilen uyarıcı sistemi aktive edebiliyor, kan damarlarında direnç artışı ya da böbreklerde kan basıncı yükselten maddelerin artışına yol açabiliyor, kalp hızını artırabiliyor.
KALBİN KANLANMASINA ENGEL OLUYOR, KAN BASINCINI ARTIRIYOR
Enerji içeceklerinin ana bileşenlerinden olan fazla miktarda taurin, kalbin kanlanmasını azaltabilir, kalp hızı ve kan basıncını artırabiliyor. Enerji içeceklerinin diğer bir ana bileşeni olan farklı yapıdaki şekerler kilo alımına, insülin direncine hatta şeker hastalığına zemin hazırlayabiliyor. Şeker hastalığı da kalp damar sistemini olumsuz etkileyen hastalıkların başında geliyor.
Bu içeceklerin özellikle fazla miktarda tüketimi, kanda glukoz seviyelerinin ve vücutta uyarıcı etkisi bulunan sempatik sinir sistemine ait bazı maddelerin artmasına neden olarak ilk alındığı anda yani akut denilen dönemde çarpıntı ve kan basıncında artışa yol açabiliyor.
Kardiyoloji Uzmanı Dr. Bingöl, bu durumun herhangi bir kalp damar hastalığı riski bulunmayan sağlıklı genç yetişkinlerde bile kalp damar hastalıkları risklerini artırabildiğini vurguluyor. Özellikle genç nüfusun bu olumsuz kalp etkileri konusunda bilgilendirilmesi ve bilinçlendirmesinin son derece önem taşıdığının altını çiziyor.
ÖLÜMCÜL SONUÇLARA NEDEN OLUYOR
Kardiyoloji Uzmanı Dr. Bingöl, enerji içecekleri ile ilgili bildirilen olumsuz sonuçlarını sıralıyor:
“Bu içeceklerle ilgili bildirilen olumsuz sonuçlardan bazıları; farklı çeşitlerde bazen tehlikeli de olabilecek ritim bozuklukları, kalp damarında spazm denilen damarda bir darlık olmadan da kalp damarlarının büzüşme nedeniyle daralması, kalbin kanlanmasında bozulma, kalp krizi ve hatta sağlıklı hastalarda dahi olabilecek ani kardiyak ölümdür. Bu hastalarda ortaya çıkan semptomlar genellikle göğüs ağrısı, çarpıntı, bulantı ve kusma olmaktadır. Yine bu içeceklerin uzun süre kullanımı sonrası kalp kasında zayıflama olarak bilinen kardiyomiyopati vakaları da bildirilmiştir. Bilinen bu kalp damar sonuçları arasında en ölümcül olanı ani kalp ölümüdür. Kişide önceden altta yatan yapısal veya genetik bir kalp rahatsızlığı varsa zararlı etkilerin oluşması riski de artmaktadır. Bazen altta yattan bir kalp hastalığının tanısı bu içeceklerin tüketilmesi sonucu oluşan rahatsızlar sonrasında da konulabilmektedir. Özellikle alkol ve diğer uyarıcı maddelerle kullanımları tehlikeli ritim bozukluğu gelime riskini daha da artırmaktadır.”
Enerji içecekleri içerdikleri maddeler nedeniyle birbirlerinin olumsuz etkileri daha da artırarak kalp damar sistemi üzerine olumsuz etkiler gösteriyor. Bu içeceklerin özellikle içeriğinde bulunan maddelerin miktarı, fazla miktarda tüketilmesi, alkol veya diğer uyarıcı maddeler ile alınması, içecekleri kullanan kişide zaten altta yatan kalp kası hastalığı ya da kalbin elektriksel sistemi ile ilgili bir hastalık olması, bu içeceklerin spordan önce veya spor veya ağır egzersiz sırasında kullanılması kalp ile ilgili ani tehlikeli olayların riskini artırıyor.
Enerji içecekleri ritim bozukluklarını tetiklemesinin nedenleri nelerdir?
Kardiyoloji Uzmanı Dr. Bingöl, bu içeceklerin ritim bozukluklarını tetiklemesinin altında genelde altta yatan mekanizmanın kalbin elektriksel ve ileti sisteminde bazı değişiklikler yapması, bazı elektrokardiyografik parametreleri değiştirmesi olduğunu söylüyor. Artmış kan basıncı ve kalp hızı, kalbin kanlanmasının azalması, trombosit denen pıhtılaşma hücrelerinin damar içinde toplanmasına yol açması, damarları koruyucu etkisi bulunan ve damar içinde pıhtılaşma oluşmasına engel olan endotel tabakasının fonksiyonlarını bozması gibi birçok olumsuz etkiler de kalp krizi riskini artırabiliyor.
Enerji içeceklerinin içindeki maddeler tek tek ve uygun miktarda alındığında sorun yaratmamakla beraber yoğun miktarda kullanımları genellikle sorun yaratıyor. Enerji içecekleri içindeki bileşenlerin miktarları değişkenlik göstermekte ve uygun içerik ve miktar konusunda bir görüş birliği bulunmuyor.
Bu içecekler enerjiyi artırma, zihinsel odaklanma, uyanıklık ve yorgunluğu önleme gibi amaçlarla tüketiliyor olsa da giderek artan kullanımları özellikle kalp ile ilgili sağlık sorunları ile gündeme gelmelerine yol açıyor.
Kardiyoloji Uzmanı Dr. Bingöl, enerji içeceklerini ve onların potansiyel zararlı etkilerini tek başında ele almak yeterli olmadığını, bu içecekler özellikle ergenler ve genç yetişkinler tarafından alkol, nikotin ve diğer uyarıcılarla birlikte giderek daha fazla kullanıldığını belirtiyor ve bu bağlamda da ele alınması gerektiğini vurguluyor. Enerji içeceklerinin alkolle ya da sigara ile birlikte tüketimi tek başına bu ürünleri tüketmekten daha riskli kabul ediliyor.
Kardiyoloji Uzmanı Dr. Bingöl, yaygın tüketimlerine rağmen, enerji içeceklerine yanıt olarak oluşan kalp damar sistemi etkileri daha çok geriye dönük çalışmalar vaka bildirimleri ya da analizler şeklinde olduğunu, sonuç olarak bu içeceklerin altta yatan kalp hastalığı bulunanlarda daha az miktarda bile tehlikeli sonuçlara yol açabileceği, altta yatan kalp hastalığı yoksa bile duyarlı kişilerde ya da fazla miktarda tüketilmeleri halinde kalp krizi, hayatı tehdit edici ritim bozukluğu gibi önemli durumlara yol açabileceğini unutulmaması gerektiğini belirterek cümlesini sonlandırıyor.
