Giriş
‘Patlama sesi gibi duyulur' İşte depremde ortaya çıkan sesin nedeni
Ardahan'da geçtiğimiz günlerde meydana gelen 5 büyüklüğündeki depremin tüyler ürperten sesi kaydedilmişti. Ses kısa sürede sosyal gündem oldu. Peki deprem esnasında ortaya çıkan korku dolu sesin nedeni ne? Deprem uzmanları Prof. Dr. Ahmet Ercan ve Prof. Dr. Okan Tüysüz ilginç bilgiler verdi.
İpek Alemdar Göde/ Posta.com.tr Herkesin korkulu rüyası deprem sarsıntının dışında sesi ile de korku veriyor. Geçtiğimiz günlerde Ardahan'da meydana gelen 5 büyüklüğündeki depreme ait sesi Sinop İl Özel İdaresi'nde görevli sismolog Hamdullah Livaoğlu kaydetti. Yer altından gelen sesler duyanların tüylerini diken diken etti.
Livaoğlu, depremin sesini kaydetmek için kullandıkları sistemi anlatarak “Deprem sinyaline ait frekanslar genelde 20 Hz'den azdır. Bunu işitilebilir hale getirmek için sismometrelerin kaydettiği deprem sinyalinin örnekleme periyoduna bağlı olarak band hızı artırılarak sismogram (deprem kaydı) sıkıştırılır ve böylece frekans içeriği insan kulağının duyulabileceği eşiklere yükseltilir" dedi.
"AYAĞINIZIN ALTINA BİR ŞEY VURMUŞ GİBİ HİSSEDERSİNİZ"
Prof. Dr. Okan Tüysüz deprem anında oluşan sesin kayaların kırılmasından kaynaklı olduğunu belirterek "Deprem olduğunda ortaya çıkan ses kayaların kırılmasından kaynaklı oluşan bir ses. Yani deprem dalgası ile ses dalgası aynı şey. Kayalar kırıldığı zaman ortaya sesler çıkar. Bu ses dalgaları her depremde oluşur. Mesela bir tahtayı dizinizde kırarsanız ondan da aynı şekilde kırılma sesi çıkacaktır. Depremler iki dalgadan oluşur. Birinci dalgada sarsıntı olmaz deprem odağına yakın yerlerde ayağınızın altına bir şey vurmuş gibi hissedersiniz. Sadece odağa yakın noktalarda hissedilir. İkinci dalga ise yıkıcı dalgadır. Burada dalgaların yayılması odağa olan yakınlık ile ilişkilidir. Yıkıcı dalgada eğer deprem odağına yakınsanız birinci dalga ile arasında bir fark hissedilmeyecektir. Ama odak noktasından uzaklaşıldıkça iki dalga arasında fark oluşur. Böylece uzak yerler için önceden haber verme ihtimali doğmuş olur" dedi.
Prof. Dr. Övgün Ahmet Ercan deprem esnasında ortaya çıkan 3 unsura değinerek "Deprem yerdeki gerginliğin aniden boşalması olarak ortaya çıkar. Burada deprem oluşurken 3 unsur ortaya çıkar. Bunlar ışık, ısı ve sarsıntıdır. Işık kırık oluştuğunda özellikle gece olduysa açığa çıktığı esnada görülebilir. Kırık çizgisi boyunca sıcaklık da ortaya çıkar, ısı yayılır. Son olarak da sarsıntı meydana gelir. Sarsıntı da odak noktasına göre dalga dalga yayılma gösterir. Bu sarsıntı da açığa çıkarken kayalar kırılır. Kayaların kırılması da bize deprem esnasında ses olarak yansır. Eğer odağa yakınsanız ses daha fazla duyulur" dedi.
"PATLAMA SESİ GİBİ DUYULUR"
Deprem sesinin nasıl kaydedildiğini açıklayan Ercan, "Deprem esnasında oluşan bu ses de jeofizik aletlerle büyütülerek kaydediliyor. Burada deprem önce başlar daha sonra sarsıntı ve kırılmalarla birlikte ses duyulur. Deprem odağına yakınsanız patlama sesi gibi bir ses duyabilirsiniz. Kayaların kırılması burada farklı sonuçlar doğurur. Kayalar ufalmaya başlar, toprak bellenmiş gibi bir hal alır, kayaların gözenekleri artar ve geçirgenlik başlar. Gözeneklerin artması ile de yeraltı suları oluşur. Magmadan gelen sıcaklık ile de jeotermal noktalar oluşmuş olur. Deprem topraktaki verimliliğin artmasına neden olurken toprağın üzerinde ormanlar, makiler yerleşir. Eğer yapılarınız sağlamsa verimlilik, ırmakların, pınarların oluşması, toprağın verimlenmesi, kaynak suları açısından deprem faydalı hale gelir" ifadelerini kullandı.
