Bin 954 Hitit tableti yapay zeka yöntemiyle okundu

Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi, Ä°stanbul Arkeoloji Müzeleri ve Çorum Müzesi envanterinde bulunan Hitit çivi yazılı tabletlerin yapay zeka kullanılarak okunması, taranması ve dijital ortama aktarılması amacıyla baÅŸlatılan projenin ilk aÅŸaması tamamlandı. Ankara Üniversitesi ile Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel MüdürlüÄŸü’nün iÅŸ birliÄŸinde yürütülen proje çerçevesinde, Hititçe tabletler üzerinde gerçekleÅŸtirilen bu örnek proje ile binlerce yıllık tarihi vesikaların çözümlenmesi kolaylaÅŸacak ve bu sayede tablet okumalarının ve yayınları da hız kazanacak.

500 TABLETÄ°N YAPAY ZEKAYLA OKUMA SÜRECÄ° TAMAMLANDI

Hititlerin baÅŸkenti HattuÅŸa’da bulunan yüksek çözünürlüklü olarak fotoÄŸraflanması ve 3 boyutlu taranmak suretiyle yapay zekaya öÄŸretme sürecinin ilk aÅŸaması sona erdi. Bin 954 çivi tablet üzerinde yüksek çözünürlüklü fotoÄŸraflarla yapay zeka yöntemiyle çalışma yapılırken, ilk etapta çivi yazılı 500 Hititçe tabletin yapay zeka ile öÄŸrenme süreci tamamlandı. Yapay zeka çalışmasında yüzde 75,66 baÅŸarı saÄŸlandı. Okumalardan elde edilen veriler Hititologlar tarafından bilim dünyasıyla paylaşılacak. Ayrıca yapay zeka çalışmaları tamamlandığında tabletlerden elde edilen bilgiler sözlük oluÅŸturularak dijital kütüphaneyle Hititolog ve tarih meraklısı herkesin hizmetine sunulacak.

“BU PROJE DÜNYADA BÄ°R Ä°LK”

“Anadolu Medeniyetleri Müzesi'ndeki Çivi Yazılı Tabletlerin 3 Boyutlu Olarak Taranması ve BoÄŸazköy Tabletlerinin Yapay Zeka Tarafından Okunması” projesi koordinatörü Ankara Üniversitesi ÖÄŸretim Üyesi Doç. Dr. Özlem Sir Gavaz, projenin dünyada bir ilk olduÄŸunu vurgulayarak, “BoÄŸazkale tabletlerinin Çorum’dan çıkmasının büyük bir anlamı var. Dünyada ilk olarak Hititçe tabletlerinin yapay zeka tarafından okunmasına yönelik bir proje baÅŸlatmış olduk. Örnekleri var mıydı? Vardı. Chicago’da, Toronto’da, Tel Aviv Üniversitesi’nde bunun örnekleri vardı. Yapay zeka ile doÄŸrudan baÄŸlantılı olanlar Babilce, Akadça tabletler üzerineydi. Hititçe tabletler üzerine doÄŸrudan bizim gibi hem dijitalleÅŸtirme hem de arkasından yapay zeka ile bunu entegre etme projesi yoktu. Bu nedenle çok mutluyuz” diye konuÅŸtu.

Doç. Dr. Gavaz, projeye verdiÄŸi desteklerden dolayı Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Nadir Alpaslan, Ankara Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Ünüvar ve Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürü Gökhan Yazgı'ya teÅŸekkür etti.

“YAPAY ZEKA ÇALIÅžMALARINDA YÜZDE 75,66 BAÅžARI SAÄžLANDI”

“Anadolu Medeniyetleri Müzesi’ndeki Çivi Yazılı Tabletlerin 3 Boyutlu Olarak Taranması ve BoÄŸazköy Tabletlerinin Yapay Zeka Tarafından Okunması” projesi yürütücüsü Dr. Zeynel Karacagil, projenin iki temel ayağının bulunduÄŸunu bunlardan ilkinin çivi Hititçe tabletlerin dijitalleÅŸtirilmesi, ikincisinin ise yapay zeka ile okutulma süreci olduÄŸunu açıkladı.

Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ankara Üniversitesi ve Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi tarafından yürütülen çalışmada bin 954 yüksek çözünürlüklü fotoÄŸrafla yapay zeka sürecini baÅŸlattıklarını açıklayan Dr. Karacagil, “Ä°lk etapta bunlardan 500’ünde yapay zeka ile öÄŸrenme süreci planlandı. Yapay zeka çalışmalarında yüzde 75,66 baÅŸarı saÄŸlandı. Bu genel bir ortalama. Yapay zekanın bazı karakterleri yüzde 95 baÅŸarıyla yakaladığı durumlarda var. Bazı karakterleri ise yüzde 50 ile yakaladı. Yüzde 75,66 çok büyük bir baÅŸarı. Bazı tabletlerin kırık olması, deforme olmaları birçok faktör bunu etkiliyor. Ama yüksek çözünürlüklü fotoÄŸrafları farklı algoritmalarla çözmeye çalışıyoruz. Ä°lk fazda yüzde 75,66 oranı akademisyen camiası ve ülkemiz için büyük bir baÅŸarı. Ä°lk defa çivi yazılı tabletlerde, BoÄŸazköy tabletlerinde uygulanan proje dünyada ilk kez yapılıyor. Ä°lk defa böyle bir baÅŸarıyı yerli ve milli akademisyenlerimizle çalışanlarımızla yapmak bizim için bir övünç ve gurur kaynağı. Yapay zeka alanında sadece yabancıların çalışma yapabileceÄŸi algısını da kırmış oluyoruz. Çünkü bir projenin ilk fazında yüzde 75,66 oranlık bir baÅŸarı çok önemli. Ä°lk yılda çeÅŸitli farklı sonuçlarda elde ettik. Bunları ilerleyen dönemlerde Hititolog uzmanlarımız açıklayacak” diye konuÅŸtu.

'TABLETLERDEN ELDE EDÄ°LEN VERÄ°LERLE SÖZLÜK OLUÅžTURULACAK'

Projenin ikinci dönem hedeflerinde okunan çivi yazılı tabletlerden elde edilen bilgilerle bir sözlük hazırlanacağını açıklayan Dr. Karacagil, “Bu sözlükten ilk etapta akademisyen uzman Hititologlar faydalanacak gibi gözükse de bu alana ilgi duyan öÄŸrenci olsun lisansüstü eÄŸitim aÄŸalan öÄŸrenci olsun veya herkes faydalanacak. Ayrıca kuracağımız Hitit Dijital Kütüphanesinin içerisine yapay zekanın sonuçları ile çalışacak bir modül ekleyeceÄŸiz. Hititçe ve Hititçe’nin karşılığı olan transliterasyonunu göreceÄŸiz” ÅŸeklinde konuÅŸtu.

Dr. Zeynel Karacagil yürütücülüÄŸünde, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-CoÄŸrafya Fakültesi Hititoloji Anabilim Dalı'ndan Doç. Dr. Özlem Sir Gavaz koordinatörlüÄŸünde ve bilimsel danışmanlığında yürütülen projede, Bilecik Åžeyh Edebali Üniversitesi'nden Dr. ÖÄŸr. Üyesi Gülgüney, Masalcı Åžahin, baÅŸ yazılım mimarı Emre Cırık, 'önyüz geliÅŸtirmecisi' Enes Öztürk, doktora öÄŸrencileri Semra Dalkılıç, Cansu Altun, Åžafak Beldan, yüksek lisans öÄŸrencisi Melih Salih Keçeci, lisans öÄŸrencileri Seminay Kabadayı, Hazel Yamaç Kara görev alıyor. Proje Anadolu Medeniyetleri Müzesi MüdürlüÄŸü ve uzmanları ve Turizm Bakanlığı ile Ankara Üniversitesi RektörlüÄŸünün katkıları ile destekleniyor.