Yaşam kalitesini düşüren, iş verimini olumsuz etkileyen bir hastalık. Migren beyin zarındaki damarların iltihaplanması. Son araştırmalara göre Türkiye’de migren oranı yüzde 16.4. 35-45 yaş arası her 3 kadından biri migrenden dert yanıyor. Bu konuyu ve migren tedavisindeki son gelişmeleri Prof. Dr. Mustafa Ertaş’la konuştuk:

Baş ağrısı tanısı koyarken temel alınan 3 soru:
Baş ağrısı sırasında ışık sizi rahatsız ediyor mu?
Ağrı sırasında hiç mideniz bulandı mı?
Baş ağrısı nedeniyle işten kısıtlandınız mı?

Zaman zaman sıkıntı veren baş ağrıları yaşayanların bu soruların 3’üne de evet demesi gerekmiyor. Ancak hasta bu sorulardan 2 ya da 3’üne “Evet” diyorsa bu kişi migrendir denebilir. Cevapları değerlendiren hasta da “Ben migren için güçlü bir adayım. Bu ağrılarım migrenden olabilir” diye düşünmeli.
Geçen yıl yapılan bir çalışma ile migren hastalarında gıda duyarlılık testinin fayda sağlayabileceği ortaya konuldu.
Prof. Dr. Mustafa Ertaş “Türkiye’de hastalarımıza migreninizi tetikleyen bir yiyecek var mı?” diye sorduğumuzda tatmin edici yanıtlar alamadık. Ancak yüzde 10 hasta yedikleriyle migreni arasında bir bağlantı olduğunu söyledi. Yüzde 90’ı ise bu konuya cevap veremedi. Zaten migrenlinin yedikleriyle atak bağlantısını saptaması çok zor. Çünkü her gün 3’ten fazla kez bir şeyler yiyoruz. Ayrıca bir şey yedikten 3 saat sonra da, 1.5 gün sonra da migren atağı başlayabilir.

Migreni tetiklemekte gıdalar her zaman tek başına etkili olmayabilir. Hastanın o gıdayı aldığında, gıdaların içine giren bileşenlerden öyle bir maddeye karşı duyarlılığı vardır ki birbirinden farklı gibi görünen iki ayrı yemeği yediğinde de migreni ortaya çıkabilir. Migren bazen şeker gibi yaygın kullanılan bir gıdadan da kaynaklanabilir, kırmızı şarap gibi her öğün tüketilmeyen içeceklerden de. Ayrıca sonradan etkilerini tespit edebilen gıdalardan da kaynaklanabilir.
Örnek olarak, kişi peynirin migreni tetiklediğini fark eder ama çavdar ekmeğinin etkisini fark etmeyebilir. Bu da ağrıların sürmesine neden olur. Biz migrenlerinin yiyecek maddeleriyle tetiklendiğini düşündüğümüz hastalara gıda duyarlılık testi yaptırdık. Bu testle 1 cc kan alıp 266 antikora bakarak migrenlinin duyarlı olduğu besinleri belirliyoruz.

Yüzde 50 hasta yüzde 30 iyileşme gösterdi
Test sonuçları doğrultusunda sadece beslenmeyi düzenleyerek yüzde 50’den fazla migrenlide ağrıları 3’te birden daha fazla azalttık. 5 hastadan birinde ise ağrılı gün yüzde 50’den fazla azaldı. Testi yaptığımızda yüzde 50 hasta yüzde 30’dan fazla oranda iyileşme gösteriyor. Ve öğrendik ki gıdalar migrende yüzde 50 hastada önemli bir rol oynuyor. Hastanın bir gıdaya aşırı duyarlılığı varsa yani o gıdayı yedikten sonra ishal, kabızlık, şişkinlik, enerji düşüklüğü gibi sorunlar yaşıyorsa bunu 1 yıl kadar diyetinden çıkarmak duyarlılığı sona erdirir.

Bir kişi aşırı duyarlılığı olan gıdayı 1 yıl sonra yediğinde artık eski yaşadıklarıyla karşılaşmaz. Az duyarlılık gösterilen yiyecekleri ise 3 ay kadar sınırlamak yeterli olur. Migren iltihabi bir hastalık. Beyin zarında damar iltihabı hastaya ağrı oluşturuyor. Gıda duyarlılığı da bir tür orta hızda seyreden alerjik reaksiyon.
Normal alerjik reaksiyonlar hücresel cevaplar verir, deride şişme, nefes borusunda tıkanma gibi belirtilerle kendini belli eder. Gıda duyarlılığında tip 3 alerji denilen orta hızda bir alerji var ki bu durum, hasta yemek yedikten saatler ya da bir gün sonra ortaya çıkabilir. Bunlar hücresel değil, kan yoluyla taşınan özellikler.

Çikolata keçiboynuzu kadar etkili
Gıda duyarlılık testi için yaptığımız klinik çalışmalara göre migreni tetikleyen yiyecekler süt ürünleri, beyaz peynir, balık, mayalı gıdalar, un, ekmek çeşitleri, kırmızı şarap ve bira. Ancak yıllardır suçlu olarak bilinen çikolata aklandı. Buna göre migreni tetiklemede çikolata bileşenlerinin etkisi ancak keçiboynuzu kadar.
Çikolatanın yıllardır suçlu bulunmasının nedeni de şu: Migren iştah açılmasıyla başlar. Migrenli kişi tatlı tüketmek ister ve hemen çikolataya sarılır. Bir süre sonra da migren atakları başlar. Bu yüzden çikolata en büyük suçluydu.

Ancak yapılan bir çalışma çikolatanın migreni tetiklemede keçiboynuzu kadar etkili olduğunu ortaya koydu. Hastaların bir kısmına keçiboynuzu, bir kısmına da çikolata yedirilmiş. Ardından atakları geldiğinde yazmaları istenmiş. İkisinde de aynı sayıda tetiklenme olduğu tespit edilmiş. Gıda duyarlılık testini baş ağrısı çeken herkesin yaptırması gerekmiyor. 2 ayda bir ağrı çekenlerin bu testi yaptırması şart değil. Çünkü pahalı bir test ama sık ağrı çekenler için de iyi bir tedavi yolu.

Sinirsel baş ağrıları yerini migrene bıraktı
Uzun yıllardır sinirsel baş ağrıları ve migren karıştırıldı. Çoğu kişiye sinirsel baş ağrısı teşhisi konur, ağrı kesici ilaçlar verilir, kişinin ağrısı geçmezdi. Türk Nöroloji Derneği Çalışma Grubu’nun yürüttüğü, İbrahim Ethem Ulagay-Menarini Group tarafından desteklenen araştırma bilinen sonuçları değiştirdi. Bangkok’taki Dünya Nöroloji Kongresi’nde ortaya konuldu ki migren sinirsel baş ağrılarına göre çok daha fazla.

Geçmiş yıllarda sinirsel baş ağrılarının migrenin iki katı olduğu düşünülürdü ama şimdi migrenin yarısı olduğu ortaya konuldu. Bu teşhisler hekimin insiyatifindeydi, yeni araştırmada bu tarama elektronik bir ortamda yapıldı ve sonuçlar migrenin daha fazla görüldüğünü ortaya koydu. Türkiye’de migren oranı yüzde 16.4, sinirsel baş ağrısı oranı ise 8.1.

Haber: Özgür Köylü
okoylu@posta.com.tr