Giriş
Kanser olma riskinizi nasıl öğrenebilirsiniz?
Çağın hastalığı olarak tanımlanan kanser her geçen gün yaygınlaşıyor. Bununla birlikte her hangi bir belirti ortaya çıkmadan önce hastalığın erken dönemde yakalanması ve tedavi başarısının artmasına olanak sağlayan kanser taramaları hayati önem taşıyor. Yapılan muayene ve tetkikler sonunda kanser riski belirlenen hastalarda tanı için daha detaylı işlemler yapılabiliyor.
Her hastalıkta olduğu gibi kanser tedavisinde de erken tanı büyük önem taşıyor. İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Halil Öztürk, "herhangi bir belirti oluşmadan hastalığın teşhis edilmesini amaçlayan kanser taramalarını özellikle riskli gruptaki kişilerin ihmal etmemesi gerekmektedir." diyor ve kanser taramalarını 4 ana başlık altında değerlendirildiğini açıklıyor. Buna göre kanser taraması ile ilgili en sık sorulan sorular, risk grubundakiler, kanser taramaları için önerilen teşhis yöntemleri hakkındaki her şeyi İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Halil Öztürk'e sorduk.
KANSER TARAMASI NASIL YAPILIR?
- Fizik muayene
- Laboratuvar testleri
- Görüntüleme yöntemleri
- Genetik testler
KİMLERİN KANSER TARAMASINDAN GEÇMESİ ÖNCELİKLİDİR?
- Ailesinde ve kendi geçmişinde kanser öyküsü olanlar
- Kanser ile ilişkili olabilecek bazı genetik bozukluklara sahip olanlar
- Kanser oluşumuna sebep olabilecek tütün kullanımı veya kimyasal maddelere maruz kalanlar
- İleri yaştakiler
HANGİ KANSERLER İÇİN DÜZENLİ TARAMA ÖNERİLİR?
Meme kanseri: Mamografi ile yapılan taramaların özellikle 40-70 yaş arasındaki kadınlarda meme kanserine bağlı ölümlerin belirgin olarak azalttığı gösterilmiştir. Taramalarda 25-39 yaş arasında yıllık meme muayenesi ve 40 yaş üstünde ise meme muayenesi ile birlikte mamografi yapılması önerilir.
Servikal (rahim ağzı) kanseri: HPV (human papillomavirus) testi ve PAP smear tek başına veya birlikte yapılması önerilen testlerdir. 21-29 yaş arasındakilerin üç yılda bir PAP smear testi yaptırması, 30-64 yaş arasındakilerin her yıl PAP smear testi ve 5 yılda bir HPV testi önerilir. 65 yaş üstünde son on yıldaki testlerde anormal bulgu yoksa taramaya gerek olmadığı düşünülmektedir.
Kolorektal (kalın barsak) kanserleri: Dışkı testleri (dışkıda gizli kan ve dışkı DNA testi) ve kolonoskopi bağırsak kanserlerini tarama ve erken tanısında kullanılan testlerdir. 45 yaşından itibaren her yıl dışkıda gizli kan ve 10 yılda bir kolonoskopi yapılması önerilir.
Prostat kanseri: 45 yaşından itibaren muayene ile birlikte PSA (Prostat spesifik antijen ) taraması yapılır. Ancak ailesinde prostat kanseri bulunanlarda daha erken yaşlarda taramaya başlamak daha uygun olacaktır.
RİSK FAKTÖRLERİ VEYA BELİRTİ DURUMUNDA YAPILMASI GEREKEN KANSER TARAMALARI
Endometrium (rahim) kanseri: Yıllık transvajinal ultrasonografi ve endometrial biyopsi önerilir.
Karaciğer kanseri: Kronik viral hepatitlerde, otoimmün hepatit, karaciğer sirozu durumunda veya doğuştan gelen bir karaciğer hastalığınız varsa yılda bir karaciğer ultrasonografisinin yapılması ve AFP ( Alfa feto protein) ölçümü uygun olacaktır.
Over (yumurtalık ) kanseri: Yakın akrabalarınızda over kanseri varsa, BRCA1 veya BRCA2 genetik mutasyonlarına sahipseniz, yılda bir transvajinal ultrasonografi ve CA 125 ölçümü önerilmektedir.
Akciğer kanseri: Sigara içenlerde (1 paket 20 yıl veya 2 paket 10 yıl) sigara içimi varsa ya da son 15 yıl içinde sigara bırakılmışsa 50-80 yaş arasında, tarama için düşük doz bilgisayarlı akciğer tomografisinin çekilmesi gerekmektedir.
