Giriş
PCR sonuçlarına saniyeler içinde tanı koyabilen yapay zeka geliştirildi
PCR test verilerini PCR cihazlarına entegre edilebilen bir arayüz ile analiz ederek, test sonucunun insan müdahalesine gerek kalmadan saniyeler içerisinde belirlenmesini sağlayan ve tanı koyabilen yapay zeka geliştirildi. Yapılan çalışma “Applied Sciences” dergisinin Ekim 2022’de yayımlanan “Uygulamalı Yapay Zeka” özel sayısında da yer alarak tüm bilim camiası ile paylaşıldı. 32. Avrupa Klinik Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Kongresi’nde ilgi ile karşılandı. Geliştirilen yapay zeka uygulaması, gelecekte yaşanabilecek muhtemel salgınlarda da kullanılabilecek.
Covid-19’un tanısında altın standart kabul edilen PCR testlerinin sonuçlarının analiz edilmesi, sebep oldukları yoğunluk nedeniyle pandemi süresince tüm dünyada sağlık sistemlerini oldukça zorlamıştı. Kısa sürede sonuç alınabilmesi için özellikle laboratuvar personeli üzerinde çok büyük bir yük oluşturan PCR testlerin sonuçlarının belirlenmesi aynı zamanda deneyimli personel gerektiriyor.
Deneyimli moleküler mikrobiyoloji uzmanları tarafından yüzde 100 doğrulukla çalıştığı belirlenen yapay zeka sistemi, PCR sonuçlarını; pozitif, düşük pozitif, negatif ve belirsiz olarak kategorize edebiliyor. Geliştirilen yapay zeka algoritmaları ile PCR test verileri PCR cihazlarına entegre edilebilen bir arayüz ile analiz ediyor ve test sonucunun insan müdahalesine gerek kalmadan saniyeler içerisinde belirlenmesini sağlıyor.
Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Tamer Şanlıdağ, DESAM Araştırma Enstitüsü araştırmacılarından Tıbbi Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Buket Baddal ile Bilgisayar Mühendisi Yrd. Doç. Dr. Emre Özbilge’nin birlikte tasarladığı çalışma, Covid-19 PCR testlerinin analizi ve raporlama süreçlerini kısaltarak hastaların izolasyon ve tedavi süreçlerinin hızla başlatılması açısından büyük önem taşıyor. Geliştirilen yapay zeka uygulaması, gelecekte yaşanabilecek muhtemel salgınlarda da kullanılabilecek.
SİSTEM NASIL İŞLİYOR?
Geliştirilen derin öğrenme algoritması ile PCR cihazından alınan floresan ışıma verileri, her bir hasta için, önceden eğitilen programa yükleniyor. Yüzlerce hastanın PCR sonucu ile eğitilen yapay zeka sistemi, hasta örneklerine ait grafikleri tanımlayıp sonucunu saniyeler içinde verebiliyor.
PCR SONUÇLARINI POZİTİF, DÜŞÜK POZİTİF, NEGATİF VE BELİRSİZ OLARAK KATEGORİZE EDİLİYOR
Çok katmanlı sinir ağı modeli kullanılarak geliştirilen yapay zeka sistemi, PCR verilerini laboratuvar personeli olmadan pozitif, düşük pozitif, negatif veya belirsiz olarak kategorize edebiliyor.
SONUÇ BELİRSİZ OLURSA?
Belirsiz sonuç durumunda sistem, personele hasta örneğinin tekrar çalışılması gerektiği uyarısını veriyor.
BU ÇALIŞMAYA NEDEN İHTİYAÇ DUYULDU?
Geliştirme aşamalarında deneyimli moleküler mikrobiyoloji uzmanları tarafından sağlaması yapılan sistem, yüzde 100 doğruluk oranı ile sonuç verebiliyor. Sistem sayesinde örnek akışının çok yoğun olduğu pandemi dönemlerinde, laboratuvar personelinin iş yükünün azaltılarak personelin verimli kullanılmasının sağlanması amaçlanıyor.
AVRUPA BİLİM KONGRESİ ECCMID'DE PAYLAŞILDI
Bu yıl 32’si Portekiz’de düzenlenen ve Avrupa’nın en büyük mikrobiyoloji kongresi olan 32. Avrupa Klinik Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Kongresi’nde (ECCMID) Doç. Dr. Buket Baddal tarafından sunulan çalışma, mikrobiyoloji camiası tarafından ilgi ile karşılandı.
Enfeksiyon hastalıkları ve mikrobiyoloji alanındaki uzmanları bir araya getiren kongrede, yeni teknolojilerin tartışıldığı “Covid-19 Teşhisi: Yeni ve Daha Yeni” oturumunda sunulan çalışma farklı patojenlere uygulanabilmesi ve tüm dünyadaki laboratuvarlara entegre edilebilmesi açısından bilim insanları tarafından beğeni aldı.
APPLIED SCIENCES DERGİSİNİN "UYGULAMALI YAPAY ZEKA" ÖZEL SAYISINDA YER ALDI
Yapılan çalışma prestijli yayınevlerinden Multidisciplinary Digital Publishing Institute’ye ait “Applied Sciences” dergisinin Ekim 2022’de yayımlanan “Uygulamalı Yapay Zeka” özel sayısında da yer alarak tüm bilim camiası ile paylaşıldı ve PCR test sonuçlarını yüzde 100’lük bir doğruluk oranı ile belirleyen yapay zeka uygulamasının bilim dünyasının yoğun ilgi gördüğünü belirten Prof. Dr. Tamer Şanlıdağ Covid-19 sürecinde ilk günden itibaren çok yönlü bir şekilde bilimsel araştırmalar yürüttüklerini söyledi.
“Yapay zeka algoritmaları ile ileride karşımıza çıkabilecek salgın hastalıklara hazırlıklı olacağız.”
DESAM Araştırma Enstitüsü araştırmacılarından Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Buket Baddal, Covid-19 pandemisi ile birlikte yoğun bir şekilde hayatımıza giren PCR testlerinin enfeksiyon hastalıklarına yol açan birçok patojenin tanımlanmasında da kullanıldığını ve geliştirdikleri yapay zeka uygulamasnın ileride ortaya çıkabilecek yeni enfeksiyon hastalıkları etkenlerinin ve pandemi riski taşıyan viüslerin tanısında kullanılabileceğini esöyledi.
“Geliştirdiğimiz yapay zeka uygulaması, ileride ortaya çıkabilecek yeni enfeksiyon hastalıkları etkenlerinin ve pandemilere yol açabilecek virüslerin tanısında da kullanılabilecek”
Doç. Dr. Baddal, “Covid-19 pandemisi ile sağlık sistemlerinin bu gibi salgınlara ne kadar hazırlıksız olduğu ortaya çıkmıştı. Geliştirdiğimiz yapay zeka algoritmaları ile ileride karşımıza çıkabilecek salgın hastalıklara hazırlıklı olacağız. Hastalığın tanısını erken koyarak, bu kişileri erken izole edip hastalığın toplumda yayılmasını önleyebiliriz” şeklinde konuştu.
