Giriş
Ülseratif Kolit nedir? Ülseratif Kolit kolon kanserine neden olur mu?
Sertab Erener Harbiye konserlerinde ilk kez herkesten gizlediği hastalığı ile ilgili konuşmuş, o günlerde yaşadıklarını tüm içtenliği ile sevenleriyle paylaşmıştı. Sertab Erener, uzun yıllar kolit hastalığı ile mücadele ettiğini ve kalın bağırsağının alındığını, ince bağırsağıyla yaşamını sürdürdüğünü anlatmıştı. Bu haberlerin ardından internette sıklıkla aratılan konuların başında ülseratif kolit hastalığı geliyor. Peki, Sertab Erener’in hastalığı ülseratif kolit hastalığı nedir? Ülseratif Kolit belirtileri nelerdir? Ülseratif kolit kolon kanserine neden olur mu? ? Gastroentereloji Bölümü'nden Uz. Dr. Şule Namlı Koç, ülseratif kolit ile ilgili bilgi verdi. İşte ülseratif kolit diyeti ve ülseratif kolite iyi gelen besinler…
ÜLSERATİF KOLİT NEDİR?
Bağışıklık sisteminin sağlıklı dokulara saldırması sonucu oluştuğu düşünülen ülseratif kolit, inflamatuar kalın bağırsak hastalığıdır. Ülseratif kolit kolan yani kalın bağırsağın, rektumun veya her ikisinin de iltihaplandığı zaman oluşmaktadır. Meydana gelen iltihap kalın bağırsağın iç yüzeyinde ülser yani küçük yaraların oluşmasına yol acar.
Kalın bağırsakta oluşan iltihap, bağırsak içi hareketlerin hızlanmasına neden olur ve sık sık boşalmasına yol acar. Bağırsak yüzeyindeki hücreler bu boşaltım sırasında yok olması ülser oluşumu da artırır. Kolit kalın bağırsak olarak bilinen kolonu etkileyen bir hastalıktır. İltihaplanma olarak adlandırılan kolit, kalın bağırsakta tahriş ve şişmeye neden olarak buradaki iç astarda ülser denen yaralara yol açar. Kolit yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyen ve sürekli kontrol altında tutulması gereken bir hastalıktır.
ÜLSERATİF KOLİT BELİRTİLERİ NELERDİR?
Ülseratif kolit hastalığının belirtilerdeki değişkenlik hastalığın derecesine ve inflamasyonun yoğunluğuna göre değişmektedir.
- Karın ağrısı ve karından artarak gelen sesler
- İshal
- Ateş
- Rektal ağrı
- Kilo kaybı ve iştahsızlık
- Makattan kan gelmesi
- Eklem ağrısı ve eklem şişmesi
- Mide bulantısı
- Cilt sorunları
- Ağız yaraları
- Göz iltihabı gibi çeşitli şekillerde ortaya çıkabilir.
- Atakları çok şiddetli geçiren kişilerde nefes darlığı ve düzensiz kalp atışları da yaşanabilmektedir.
ÜLSERATİF KOLİT TİPLERİ
İnflamasyonun bölge ve derecesine göre farklı ülseratif kolit tipleri bulunmaktadır.
- Ülseratif proktit: Rektum ile sınırlı iltihaplanmadır.
- Proktosigmoidit; Rektum ve rektuma bitişik kolonun kısa bir bölümünün iltihaplanmasıdır
- Sol taraflı kolit: Rektumda başlayan ve kalın bağırsağın sol kısmını içeren iltihaplanmadır.
- Pancolitis veya evrensel kolit: Tüm kolonun iltihaplanmasıdır.
- Fulminant kolit
ÜLSERATİF KOLİT NEDENLERİ NELERDİR?
Ülseratif kolite tam olarak neyin sebep olduğu bilinmemekle birlikte bağışıklık sisteminin sağlıklı dokuları düşman olarak görmesinden kaynaklandığı düşünülmektedir. Ülseratif kolit nedenleri arasında genetik faktörler de bulunur.Kalıtımsal bir hastalık olan ülseratif kolit bazı etnik guruplarda daha fazla görülebilmektedir. Ülseratif kolit genellikle 30 yaşından önce başlamakla birlikte her yaşta ortaya çıkabilmektedir. Çevresel faktörlerin de ülseratif kolit hastalığına neden olduğu yönünde birçok çalışma yapılmışsa da kesin veriler ortaya konulamamıştır.
ÜLSERATİF KOLİT KOLON KANSERİNE NEDEN OLUR MU?
Tedavi edilmeyen veya kontrol altına alınmayan ülseratif kolit kolon kanseri riskini artırmaktadır. Ülseratif kolitin neden olabileceği diğer rahatsızlıklar şunlardır;
- Kalın bağırsak duvarını kalınlaşması
- Kolonun delinmesi
- Bağırsakta kanama
- Aşırı su kaybı
- Sepsis yani kana bakteri ve toksin karışması sonucu bağışıklık sisteminin çökmesi
- Nadiren de olsa karaciğer rahatsızlıkları
- Pıhtılaşma riski
- Omurilik kemikleri arasında eklem iltihabı
ÜLSERATİF KOLİT TEDAVİSİ
Ülseratif kolit kronik bir hastalıktır. Ülseratif koliti tedavisi genellikle ilaç, diyet ve cerrahi yöntemi kapsamaktadır. İltihap ve şişkinliği azaltmak için antibiyotik, bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar, biyolojik olarak adlandırılan ilaçlar kullanılabilir. İshal, kanama ve karın ağrısı gibi durumlarda farklı ilaçlar kullanılabilir. Şikayetlere yönelik ilaçlar kullanılırken rahatsızlığın alevlenme sıklığını azaltmaya yönelik ilaçlar da kullanılabilmektedir. İlaç tedavisinden fayda görmeyen ve şikayetleri çok şiddetli olan hastalara cerrahi yöntem tavsiye edilmektedir. Ülseratif kolitin cerrahi tedavisinde kalın bağırsak tamamın çıkartılmaktadır.
ÜLSERATİF KOLİT DİYETİ
Tüketilen besinler ülseratif kolit hastalığına neden olmazlar ancak yaşanan şikayetleri azaltıp çoğalmasında etkindirler. Ülseratif kolit hastası bir kişi şikayetleri azaltmaya yönelik diyetlerini zaman zaman değiştirebilir. Ülseratif kolit hastalarında ishal ve kanama şikayetleri su kaydı, elektrolit dengesizliği ve yeterli beslenememe sorunlarına yol açabilir. Şikayetler dengeli beslenme şansını ortadan kaldırdığında gıda takviyelerinin alınması gündeme gelebilir. Alınacak takviyenin muhakkak doktora danışılması gerekir.
Her hasta için aynı diyet uygulanması sorunlara yol açabilir. Yaşanan şikayetlere göre her hasta kendine uygun diyeti uygulamalıdır. Yapılan tetkik ve takiplerin ardından hastaya uygun diyet şekli belirlenmelidir.
Yüksek kalorili bir diyet: Ülseratif kolit hastalarının birçoğu yetersiz beslenme sonucu kilo kaybı yaşamaktadır. Yüksek kalorili bir diyet bu sorunları önleyebilir.
Laktoz içermeyen bir diyet: Ülseratif koliti olan kişilerde laktoz intoleransı da olabilir.
Düşük yağlı bir diyet: Ülseratif kolit, yağ emilimini engelleyebilir. Yağlı yiyeceklerin tüketilmesi şikayetlerin artmasına neden olabilir.
Düşük lifli bir diyet: Bağırsak hareketlerinin ve karında yaşanan krampların azalmasına yardımcı olabilir.
Düşük tuzlu diyet: Hastaların su tutulumunu azaltmaya yardımcı olmak için kortikosteroid tedavisine girdiğinde kullanılır.
Glutensiz diyet: Ülseratif kolit hastaları da glütene karşı duyarlı olabilir.
ÜLSERATİF KOLİT ŞİKAYETLERİNİ ARTIRAN BESİNLER NELERDİR?
Tüketilen besinler ülseratif kolite neden olmasa da yaşanan şikayetleri artırabilir. Şikayetleri artıran besinleri bilmek şikayetlerin yaşanma sıklığını azaltabilir. Genel anlamda ülseratif kolit şikayetlerini artıran besinler şunlardır;
- Alkol, bağırsağı harekete geçirerek ishale zemin hazırlayabilir.
- Kahve, çay, çikolata ve enerji içeceklerinde bulunan kafeinden uzak durulmalıdır.
- Soda ve bira dahil karbonatlı içecekler
- Laktoz intoleransı da olan hastalarda ülseratif kolite benzer belirtilere neden olabileceğinden süt ürünlerinden kaçınılmalıdır.
- Kuru fasulye, bezelye ve baklagillerin hepsi lif bakımından yüksektir ve bağırsak hareketleri, karın krampları ve gazı artırabilir.
- Kurutulmuş meyveler, meyveler, ülseratif kolit şikayetlerini artırabilir.
- Kükürt veya sülfat içeren gıdalar fazla gaz üretimine neden olabilir. Sülfat, bira, şarap, bazı meyve suları, süt, yumurta, peynir, hurma, kuru elma ve kayısı, badem, buğday makarnası, ekmek, yer fıstığı, turpgiller, kuru üzüm, kuru erik, kırmızı et gibi birçok gıdada bulunabilir.
- Tam tahıllar dahil olmak üzere yüksek lifli gıdalar
- Özellikle yağlı etler, ülseratif kolit semptomlarını tetikleyebilir.
- Fındık, fıstık ezmesi, tahin gibi gıdalar kramp, şişkinlik ve ishale neden olabilir.
- Patlamış mısır, ince bağırsak tarafından tamamen sindirilemediği için bağırsa hareketlerini hızlandırabilir.
- Sarımsak ülseratif kolit şikayetlerini artırabilir.
- Şekersiz sakız ve şekerlemeler, elma, armut, şeftali ve kuru erik bazı meyve ve meyve suları.
- Çikolata sindirim sistemini tahriş edebilir
- Brokoli, kereviz, lahana, soğan ve Brüksel lahanası gibi sert sebzeler sindirilmesi zor olabilir.
- Kavun ve karpuz ülseratif kolit şikayetlerini artırabilir.
- Ülseratif kolitli birçok hasta mısır ve mantarları sindiremeyebilir.
- Rafine şeker bağırsak içine daha fazla su çekebilir ve ishale neden olabilir.
- Baharatlı yiyecekler, sıcak soslar ve biber pek çok insanda ishale neden olabilir
- Glütene duyarlılık, gluten kişilerde ülseratif kolite benzer belirtiler yaşatabilir.
ÜLSERATİF KOLİT ŞİKAYETLERİNE İYİ GELEN GIDALAR
Ülseratif koliti tedavisinde tüketilen gıdaların etkisi atakların sıklığı ve şiddetini azaltmaya yöneliktir.
- Somon ve ton balığı, şikayetler sırasında iltihabı azaltmaya yardımcı olabilecek omega3 yağ asitlerini içerir. Uskumru, ringa balığı, sardalya, keten tohumu yağı, keten tohumu ve ceviz de omega 3 bakımında zengindir.
- Kızılcık, vitamin bakımından zengindir. Antioksidan etkisi de olan kızılcık iltihaplanmalara ve ishale iyi geldiği bilinmektedir.
- Melisa çayı ülseratif kolit şikayetlerini hafifletebilir.
- Yağsız et ve kümes hayvanları, ülseratif kolit alevlenmelerinden sonra tavsiye edilir.
- Yumurta
- Soya bazlı protein vejetaryenler ve veganlarda hayvansal protein yerine kullanılabilir.
- Genellikle yoğurt, kefir, lahana turşusu gibi probiyotikler , sindirime yardımcı olabilecek iyi bakterilerdir.
- Avokado, iyil bir protein ve sağlıklı yağ kaynağıdır .
- Şekersiz elma püresi yumuşaktır ve ülseratif kolit atakları sonrası iyi gelebilir.
- Yulaf ezmesi
- Havuç suyu A vitamini ve antioksidan bakamından zengin olduğu için tüketilebilir.
- Muz, kiraz, şeftali ülseratif kolit hastaları tarafından rahatlıkla tüketilebilecek meyveler arasındadır.
- Zerdeçal, ülseratif kolit şikayetlerine iyi gelmektedir. Zerdeçal baharatının içinde bulunan curcumin maddesinin ülseratif kolit hastalığına iyi geldiğine yönelik yapılan çalışmalar bulunmaktadır.
- Ülseratif kolit için tavsiye edilen doğal yöntem ve bitkisel besin takviyelerini kullanmadan önce muhakkak doktora danışmak gerekir. Doğal yöntem olarak tabir edilen otlar ve takviyeler yan etkileri nedeniyle tehlikeli sonuçlar doğurabilir.
