Bakanlık 12 bin yıllık Dipsiz Göl’ün kurutulmasının ardından definecilere karşı harekete geçti

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Gümüşhaane’de 12 bin yıllık Dipsiz Göl’ün define aramak için boşaltılarak yok edilmesinin ardından define aramalarını ÇED kapsamına aldı. Çevre Mühendisleri Odası, kararı “Doğal ve tarihi varlıklarımızın tahribinin önlenmesi için önemli bir adım. Bu sayede kimin nerede, hangi defineyi aradığını öğrenebileceğiz” sözleriyle değerlendirdi.

Resmi Gazete’nin dünkü sayısında yer alan yönetmelik değişikliğiyle define arama projeleri, Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Yönetmeliği’nin ek-2 listesine eklendi. Böylece dünden itibaren define aramaları ÇED mevzuatına tabi hale geldi. Ancak bu projeler petrol rafinerileri, nükleer tesisler, havaalanları, otoyollar, tersaneler, barajların yer aldığı ek-1 listesine eklenmediği için ÇED raporu hazırlanması zorunluluğu bulunmuyor.

Bunun yerine define aramalar, aralarında deterjan üretimi, 500 ton ve üzeri patlayıcı ve/veya parlayıcı madde depolama, hurda demir ve/veya çelikten çelik üretimi, hayvan kesiminin yapıldığı, yumurta üretilen tesislerin yer aldığı 56 maddelik ek-2 listesine 57. madde olarak alındı ve seçme eleme kriterlerine tabi tutuldu. Buna göre define aramak isteyenler, öncelikle bakanlığın yetkili kıldığı firmalara proje tanıtım dosyası hazırlatacak. Bu dosyada proje sahibinin adı, define aranacak yerin koordinatları, milli parklar, yaban hayatı sahası, doğal, tarihi sit sınırları içinde yer alıp almadığı, hangi teknolojinin kullanılacağı, bunların olası riskleri ile kazı aşamasında çevresel etkileri ve alınacak önlemler yer alacak. Defineciler, hazırlattıkları dosyayı çevre ve şehircilik il müdürlüğüne sunacak. İl müdürlüğü yapacakları değerlendirmenin ardından ÇED gereklidir ya da değildir kararı verecek.

"Define arama başlamadan haberdar olunacak"

Çevre Mühendisleri Odası Başkanı Baran Bozoğlu, bu kararın önemli bir adım olduğunu belirterek, “Çünkü bu dosyalar il müdürlüğüne verilecek ve onlar da internet sitesinde bu dosyayı yayınlamak zorunda olacak. Böylece hem yöre halkı ve sivil toplum kuruluşları hem de medya, define arama başlamadan haberdar olacak” dedi.

Bozoğlu, define arama dosyalarına karşı dava açılabileceğini ya da gelen itirazlar üzerine bakanlığın bu dosyaları ek-1’deki gibi ÇED zorunluluk kapsamına da alarak halkın katılımı, akademik ve teknik çalışma yükümlülüğü getirebileceğini vurguladı. Bozoğlu, ikinci adım olarak acilen ÇED dosyalarında verilen taahhütlerin yerine getirilmesi için izleme, denetim ve kontrole ilişkin mevzuat değişikliği gerektiğine dikkat çekti.

"Defineciliğin tamamen yasaklanması gerekir"

CHP Doğa Haklarından Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Gülizar Biçer Karaca ise defineciliğin kültürel değerlerin talanı olduğunu belirterek, şunları söyledi:

Define aramacılığı yapılabilmesi için ‘ÇED gerekli değildir’ kararı alınması gerekecek. Bu kararı da valilikler veriyor. Dipsiz Göl’de onca rezalet valilik izniyle olmuştu. Bakanlık, ÇED kapsamına alarak, valiliklere savunma argümanı oluşturdu. Anlaşılıyor ki bakanlık Dipsiz Göl’ü ibret almamış, oluşan hukuki sorunlara karşı meşruluk zemini hazırlamıştır. Definecilik, çevresel ve kültürel değerlerin talanından başka bir şey değildir. Define arayıcılığını ÇED kapsamına almak hiçbir anlam ifade etmez. Çevresel ve kültürel değerlerimizin korunması için bu alanlarda defineciliğin tamamen yasaklanması gerekir.”