Bolluk, bereketin simgesi, baharın müjdecisi Hıdırellez renkli ritüellerle yaşatılıyor

Hıdırellez günü kişilerin sadece kendine odaklanması gerektiğini ve mümkünse hiçbir işle meşgul olmamaları gerektiğini söyleyen Suzan Kardeş, O gün iş güç yapmayın, çivi bile çakmayın. Gerek yok. O günü kendinize ayırın. Muhakkak hamur işi olan bir yiyecek yapın. Muhakkak diyeti ya da hamur işi yemeyen insanlar vardır. Ama onlar da kendince bir siyez unu buğdayı ya da esmer undan bir ekmek yapar. Mutlaka hamurlu, mayalı bir yiyecek olsun. Çünkü bunlar hep berekettir dedi.

Bereket, bolluk ile şifayı simgeleyen, Hızır ve İlyas peygamberlerin buluştuğu gün olduğuna inanılan "UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Ulusal Envanteri"ndeki Hıdırellez, her yıl renkli ritüellerle kutlanıyor. Hızır ve İlyas kelimelerinin birleştirilmesi sonunda ortaya çıkan ve her yıl 5-6 Mayıs'ta kutlanan Hıdırellez, Türkiye'nin yanı sıra Irak, Suriye, Kırım, Azerbaycan ile Balkan ülkelerinde "bayram" olarak değerlendiriliyor. Halk inancına göre, Hızır ile İlyas peygamberler her yıl sadece bir kez buluşuyor. Hızır peygamberin karada, darda kalan kişilere yardımda bulunduğuna, onlara kılavuzluk ettiğine, aynı zamanda bolluk ve bereket getirdiğine, İlyas peygamberin de suların koruyucusu olduğuna inanılıyor. Bolluk, bereketi simgeleyen kişiler oldukları için onların ayaklarını bastığı her yerin yeşerdiği, temas ettikleri her şeyin bereketlendiği ve şifa dağıttıkları kabul ediliyor.

Türkiye ile Makedonya'nın ortak çalışması sonucu 2017'de "UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Ulusal Envanteri"ne kaydettirilen Hıdırellez için geçen sene olduğu gibi bu yıl da yeni tip koronavirüs önlemleri kapsamında geniş katılımlı etkinlikler yapılamayacak.

Hıdırellez öncesindeki günün akşamı vatandaşlar ev, araba, çocuk gibi dileklerini bir kağıda çizerek gül ağacının dalına bağlıyor ya da bu ağacın dibine toprak üzerine yansıtıyor. Bereket getireceğine inanıldığı için gül ağacının dibine para da gömülüyor. Söz konusu gün, dünyanın farklı yerlerinde Ağrice, Altı Mayıs, Aya Yorgi, Aziz George, Bahar Bayramı, Ederlez, Eğrice, Eğrilce, Hederlez, Hıdrellez, Hiderlez, Hızır ile İlyas, İderlez, İlk Yaz, Mantifer, Mar Curcos, Ruz-ı Hızır (Hızır Günü) gibi isimlerle de anılıyor.

ESKİDEN ARINIP YENİYE GEÇKEYİ VE BOLLUK BEREKET DİLEĞİNİ YANSITIR

Ege Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Alimcan İnayet, AA muhabirine, Hıdırellez'in takvimsel açıdan kışın sona erip baharın başlamasına bağlı olarak kutlandığını belirtti. Bu anlamda bu günün eskiden yeniye geçişi simgelediğini aktaran İnayet, "Hıdrellez kutlamalarındaki ev, çevre ve beden temizliğinin yapılması, giysilerin yenilenip değiştirilmesi, ateş yakılıp üzerinden atlanması, kırlara çıkılıp eğlence şenlik ve oyunların düzenlenmesi, sofralar kurulup yemeklerin yenmesi, mezar ziyareti, bolluk bereket duaları ve dilek tutulması gibi pratikler eskiden arınıp yeniye geçmeyi ve bolluk bereket dileğini yansıtır." dedi.

Prof. Dr. İnayet, Hıdrellez'in Türkiye'nin yanı sıra Türk dünyasında da coşkuyla kutlandığını ve kutlamaların özel seçilmiş mekanlarda yapıldığını vurgulayarak, şunları kaydetti:

"Bu mekanlar genellikle yeşillik, ağaçlık, ormanlık ve su kenarlarıdır. Kutlamalar sırasında kurban kesilir. Sofralar kurulur. Güreş düzenlenir. Mendil kapma, ip atlama, salıncak gibi çeşitli oyunlar oynanır. Kır gezisi, at yarışları yapılır. Maniler söylenir, salıncakta sallanılır, çeşitli yarışlar düzenlenir. Kesilen kurbanlar fakirlere dağıtılır, dargınlar barıştırılır. Hıdırellez geleneği işlevsel olarak sosyal dayanışmayı güçlendirir. İnsanlar arasındaki kardeşliği, barışı, yardımlaşmayı pekiştirir. Hıdrellez, Orta Asya, Orta Doğu ve Balkanların ortak kültürel değerlerinden birisidir. Bu geleneği korumak, yaşatmak, zenginleştirmek ve geleceğe taşımak sosyal dayanışmanın, birlik beraberliğin, bölgesel barış ve huzurun sağlanması ve korunmasında son derece önemlidir.

Romanların baharın gelişini, doğanın canlanışını kutladıkları Kakava, geçen yıl olduğu gibi bu yıl da yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını nedeniyle buruk geçecek. Türk kültürü içinde var olan ve inanışa göre Hızır ve İlyas peygamberlerin buluşma anını simgeleyen Hıdırellez'i, "bayram" olarak niteleyerek Kakava adında kutlayan Romanlar, salgın nedeniyle kutlamalarını gerçekleştiremeyecek. Her yıl 5 Mayıs'ta Tunca Nehri'nin çevrelediği Sarayiçi'nde yanan dev Kakava ateşi etrafındaki eğlence ile başlayan kutlamalar, 6 Mayıs sabahı efsaneye göre kurtarıcılarının sudan çıkacağı ritüelinin de işlendiği şafak sökmeden nehir kenarındaki eğlencelerle devam ederdi. Ancak kutlamaların merkezi Sarayiçi'nde geçen yıl olduğu gibi bu yıl da eğlence ve kutlama havası yerini buruk bir sessizliğe bırakacak.

SUZAN KARDEŞ, HIDIRELLEZ BAYRAMI'NIN RİTÜLLERİNİ ANLATTI

Her yıl 5-6 Mayısta Hıdırellez Bayramı'nı kutlayan sanatçı Suzan Kardeş, ritüelleri gerçekleştirmek için kullanılan malzemeleri ve yapılması gerekenleri anlattı.

Geçtiğimiz yıl YouTube kanalında ritüellerini anlatan Suzan Kardeş, bu yıl sosyal medya platformunda canlı yayın ile sevenlerinin evine konuk olarak Hıdırellezi karşılamaya hazırlanırken gelenek için kullanılan malzemeler ve yapılması gerekenleri anlattı. Hıdırellez Bayramının bereketi, sağlığı ve mutluluğu temsil ettiğini söyleyerek sözlerine başlayan Kardeş, UNESCO tarafından korunmaya alınmış bir gelenek bu. Çünkü çok farklı bir özelliği var. Birçok kişi büyüklerinden duymuştur, 5-6 Mayıs Hızır ile İlyasın buluştukları gece olarak bilinir. Onların, 1 günlüğüne dünyaya bereket salmak için geldiğine inanılır. Eskiden insanlar, bereketli olsun diye ambarlarını ve çuvallarının ağzını açarmış dedi.

HIDIRELLEZ GÜNÜNDE HİÇBİR ŞEY YAPMAYIN

Hıdırellez günü kişilerin sadece kendine odaklanması gerektiğini ve mümkünse hiçbir işle meşgul olmamaları gerektiğini söyleyen Suzan Kardeş, O gün iş güç yapmayın, çivi bile çakmayın. Gerek yok. O günü kendinize ayırın. Muhakkak hamur işi olan bir yiyecek yapın. Muhakkak diyeti ya da hamur işi yemeyen insanlar vardır. Ama onlar da kendince bir siyez unu buğdayı ya da esmer undan bir ekmek yapar. Mutlaka hamurlu, mayalı bir yiyecek olsun. Çünkü bunlar hep berekettir dedi.

KENDİNİZE BİR KESE YAPIN

Ritüelleri anlatan Kardeş, gerekli malzemeler ile ilgili şu bilgileri verdi: Bir keseniz olsun. Kuyumcudan alın ya da iki kurdeleyi birleştirip bir kese yapın. Şu anda pandemide, kalabalık ortamlarda büyük bir ateş bulma şansımız yok ama bir mumunuz vardır. Mumu yakın ve üstünden atlayın. Önemli olan, niyetiniz. Sağlık bilekliği ya da Bulgaristan kültürüne ait marteniçka dediğimiz bilekliklerden bileğinize bağlayın. En az 7 gün bileğinizde kalmalı. Ayrıca paranızı da keseye koyup, bir gül dalına asın. Isırgan otu ile ayak tabanlarınıza 3 kez hızlı hızlı vurun. O da her şeyin hızlı olması için uygulanan bir ritüeldir. Isırgan otu bulunmazsa, maydanoz da kullanılabilir. Nisan ve mayıs aylarında yağan yağmurun şifalı olduğunu dile getiren Kardeş, Dikkat edin, 23 Nisan ve 15 Mayıs aralarında yağan yağmur, dünyanın en sağlıklı yağmuru. Bu bilgileri internette de bulabilirsiniz. 5-6 Mayısta da muhakkak yağmur yağar. O da bir bereket yağmurudur. Yumurtalara gelince, onlar kırmızı olmalı. Kaynatırken ise soğan kabuklarıyla kaynatılmalıdır. Bu şekilde yanaklara sürülebilir, cildi güzelleştirir. Tüm bu sembollerin bir sebebi var diye konuştu.

HER İNANÇTAN BİR SEMBOL VAR

Hıdırellez gecesi ritüellerinde kullanılan birçok malzemenin, bir dini inancın da sembolü olduğunu ifade eden Kardeş, Bu gelenek yüzyıllardır var ve her dini temsil eden bir sembol var. Mesela Buglaristanlıların marteniçkası var, Hristiyanların sembolü paskalya yumurtası ve İslam’ın sembolü gül var. Ki Hıdırellezin Kur-anı Kerimde de yeri var dedi.

Suzan Kardeş, sözlerine şöyle son verdi: Ben inanıyorum ki, insanların kendilerine ayırdığı bir yarım saatlik süre kendilerini iyi hissetmesini sağlayacak. Ben Hıdırellezi kutladığımda, insanlara iyi bir şey yapıyormuş gibi hissediyorum. Bu bereketi dağıtmak, insanlara ulaşmak çok değerli benim için. Suzan'ın Hıdırellez Bahçesini bu sene Jojo Live üzerinden çevrimiçi bir etkinlikle kutlayacağız. Pandemi koşulları sebebiyle bu yıl fiziksel olarak birbirimizden ayrı olsak bile kalplerimizin yine güzel niyetlerle buluşacağını biliyorum. Binlerce kişinin bir araya gelebildiği o coşkulu kutlamalarımız gibi bir gece olsun istiyorum. 5 Mayıs gecesi sizlerle buluşmak için sabırsızlanıyorum. Geceye özel bazı hediyelerimiz var. Onları sizlere ulaştırmanın bir yolunu bulacağız. Hepinizi Hıdırellez Bahçeme bekliyorum.