Mustafa Kemal Paşa ilk kez o yetkisini kullandı, işte yasa gücünde 5 emir

Başkomutan Mustafa Kemal Paşa’nın yasal yetkileri sınırsız, parasal gücü sıfıra yakındı. Üstelik, Türk ordusunun Sakarya’nın doğusuna çekilişinden başkomutan seçildiği güne dek tam on gün geçmişti. Zaman, en değerli olduğu günlerde boşa harcanmış, akıp geçmişti. Büyük yetkilere sahip Başkomutan Mustafa Kemal Paşa’nın emirle elde edemeyeceği iki şey vardı: Zaman ve para...

Ama O, Başkomutan seçildiği gün Meclis’te, büyük ve şefkatli ulusunun her zaman yardımlarını göreceğine inancını belirtmemiş miydi? Uzun sürmüş savaşların etkisiyle yorgun, yoksul ve güçsüz kalmış ulusunun bu ağır koşullar altında özgürlük ve bağımsızlığı için bütün varlığını ortaya koymaktan çekinmeyeceğini söylememiş miydi? Ayrıca, orduya ve ulusa seslenen bildirisinde ülkenin ve ulusun maddi ve manevi bütün gücünü bağımsızlığın elde edilmesine yöneltmek için hiçbir önlem ve girişimde hoşgörüye yer verilmeyeceğine değinmemiş miydi? Ne yer ve zaman ile ne de yurt kavramı karşısında ayrıntılardan başka bir şey olmayan diğer düşüncelere bağlı kalmayarak düşman ordusunun yok edilmesi için gerekli her şeyin yapılacağını belirtmemiş miydi? Öyleyse, mali ve maddi kaynak yetersizliğini yenmek için bir düşündüğü vardı. Başkomutan Mustafa Kemal Paşa, bugün yasa kuvvetinde beş Ulusal Yükümlülük Emirleri (Tekâlif-i Milliye Emirleri) yayımladı. Bu emirler telgrafla tüm Anadolu’ya yayıldı. Vali ve kaymakamlar uygun araçlarla emri halka duyurdular. Başkomutan Mustafa Kemal Paşa’nın yasa gücünde emirler verme yetkisini ilk kez kullandığı alan Ulusal Yükümlülük Emirleri olmuştu. Emirler bir sıra numarası altında yayımlandığından “Bir Numaralı Emir”, “İki Numaralı Emir” gibi aldığı sıra numarasıyla anılıyorlardı:

Bir Numaralı Emir: Her ilçede kaymakamın başkanlığında mal müdürü ve ilçenin en büyük askeri amiri ile idare meclisi, belediye ve ticaret odalarının seçtikleri ikişer üyeden oluşan Tekâlif-i Milliye Komisyonları (Ulusal Yükümlülük Kurulları) kurulacaktır. Bu komisyonlara o yörenin Müdafaa-i Hukuk Dernekleri merkez kurulundan iki üye ile köylerde imamlar ve muhtarlar tabii üye sıfatıyla katılacaklardır. Tekâlif-i Milliye Komisyonları derhal toplantılara başlayacak ve hiçbir komisyon üyesine hizmetlerine karşılık ücret ödenmeyecektir. Ayrıca, her komisyon iki ay süre ile askeri hizmetleri ertelenmek üzere altı memur çalıştıracaktır. Tekâlif-i Milliye Komisyonları, savaş ekonomisine giren ve Tekâlif-i Milliye Emirleri’nde belirtilen malları toplayarak kendisine bildirilen cepheye gönderecek, ayrıca bu emirlerin hizmet yükümlülüğüne ilişkin hükümlerini uygulayacaktır. Komisyon üyelerinden görevinde ihmal gösterenler, vatana ihanet suçu işlemiş sayılarak ona göre cezalandırılacaktır.

İki Numaralı Emir: Kentler, kasabalar ve köylerdeki her ev birer kat çamaşır (külot, fanila veya benzeri iç giyimi), birer çift çorap ve birer çift çarık hazırlayarak belirli süre içinde komisyona teslim edecektir. Ordu ihtiyaçlarında kullanılacak bu giyeceklerin yöresel özellikler göz önünde tutularak hazırlanmasına dikkat edilecektir.

Üç Numaralı Emir: Tüccar ve halk, elinde bulunan çamaşırlık bez, amerikan, patiska, pamuk, yıkanmış ve yıkanmamış yün ve tiftik, erkek elbisesi yapımına yarayan her türlü kışlık ve yazlık kumaş, kösele, taban astarlığı, sarı ve siyah meşin, sahtiyan, mamul veya yarı mamul çarık, fotin, demir kundura çivisi, tel çivi, kundura ve saraç ipliği, nal, nal yapımında kullanılan demir, yem torbası, mıh, yular, belleme, kolan, kaşağı, gebre, semer ve urganların yüzde kırkını Tekâlif-i Milliye Komisyonları’na teslim edecektir. Teslim edilen malların bedelleri daha sonra devlet tarafından ödenecektir.

Dört Numaralı Emir: Tüccar ve halkın elinde bulunan mevcut buğday, un, saman, arpa, kuru fasulye, bulgur, nohut, mercimek, koyun, keçi, kasaplık sığır, şeker, gazyağı, pirinç, sabun, tereyağı, zeytinyağı, tuz, çay ve mum stoklarının yüzde kırkına ordu adına el konulacaktır. El konulan malların bedelleri daha sonra devlet tarafından ödenecektir.

Beş Numaralı Emir: Ordu ihtiyacı için daha önce alınan taşıt araçlarının dışında halkın elinde kalan her türlü taşıt aracıyla (at arabası, yaylı, öküz arabası, kağnı, at, eşek, katır, deve, kamyon, kamyonet, motorlu tekne, taka) halk ayda bir kez olmak ve yüz kilometreyi aşmamak koşuluyla orduya ait malları istenen yere kadar taşıyacaktır. Taşıma hizmetleri parasız yürütülecek, kimseye ücret ödenmeyecektir.