Uzman isim yarasalar için uyardı! Telafisi mümkün olmayabilir

Çankırı Karatekin Üniversitesi Dr. Öğr. Üyesi ve Yaban Hayatı Uygulama ve Araştırma Merkez Müdürü Tarkan Yorulmaz, yarasaların veya diğer yaban hayvanlarının karşılaşılan salgınların suçlusu ilan edilmesinin, insanın dünyadaki yaşamını tehdit ettiğini ve ileride telafisi mümkün olmayan tehlikeli sonuçlar doğuracağını söyledi. Biyolog olarak yaklaşık 20 yıldır yarasalar üzerine çalışmalar yapan Yorulmaz, AA muhabirine, son dönemde Sars, Mers ve Kovid-19 gibi ortaya çıkan corona virüs kaynaklı hastalıkların yol açtığı insan ölümlerinin, bu virüslerin hangi canlılar üzerinden insana geçtiğine dair soruları gündeme getirdiğine işaret etti.

Kovid-19'un yayılmasında yarasaların ön plana çıktığını anlatan Yorulmaz, yarasaların dünyada yaklaşık 1400 türü bulunduğunu vurguladı. Yorulmaz, bugüne kadar yapılan çalışmalarda kovid virüsünün Çin'de yaşayan bir yarasada (Rhinolophus affinis) tespit edilen corona virus ile yüzde 96 benzerlik gösterdiğine işaret ederek, "Yarasada tespit edilen corona virüs, insanda tespit edilen Kovid-19 ile benzer bulunsa da gelincik, misk kedisi, karınca yiyen bir memeli olan pangolin, yılan hatta balık gibi başka canlıların da yarasa ile birlikte Kovid-19'un insana bulaşma vakasının olağan şüphelileri olarak konu edildikleri görülmüştür" diye konuştu.

Yorulmaz, birçok insanın ölümüne sebep olan salgınların, insanın çevresi ve yaban hayatı ile olan ilişkisini yeniden gözden geçirmesi gerektiğini ortaya koyduğunu vurguladı. "20. yüzyıldan sonra daha geniş alanlara yayılan insanoğlu yaban hayatına ve ekosisteme daha çok müdahale etti" diyen Yorulmaz, şunları aktardı:

Bunun sonucu olarak tahrip olan ekosistemler, parçalanan habitatlar, yok olma eşiğine gelen yaban hayvanları, ekosistemdeki dengeleri bozmuş ve insanoğlunun öngöremeyeceği yeni salgınların oluşmasına yol açılmıştır. Şempanzelerden, kuşlardan, yaban hayvanlarından AIDS, Ebola gibi hastalıkları kapan insanoğlu, nihayet doğal yaşamın gizemli türlerine temas edecek kadar ilerleyerek Kovid-19'u ortaya çıkarmayı başarmıştır.

İnsanlara bulaşma oranı artabilir

Dünya çapında HIV, AIDS, hantavirüs, hepatit C, Sars gibi birçok bulaşıcı hastalıkta belirgin bir artış görüldüğünü aktaran Yorulmaz, "Habitatın bozulması ve parçalanması gibi yaban hayatının hareketini ve besin bulmasını kısıtlayan değişimler, aynı zamanda insanlar ve evcil hayvanlarla yaban hayatı arasındaki mesafeyi azaltarak daha çok temas edebilme ihtimalini ve sonunda insanlara hastalık bulaşma oranlarını artırmaktadır" ifadelerini kullandı. Kovid-19 salgınının sorumlusu görülerek yarasalara zarar verilmemesi gerektiğinin altını çizen Yorulmaz, şunları kaydetti:

Salgının suçunun yaban hayvanlarına, Kovid-19'dan dolayı yarasalara yüklenmesi, halkın doğaya ve yarasalara düşman ya da suçlu gözüyle bakması, karşımıza yeni bir tehlike olarak çıkmaktadır. Bunun başka ülkelerde geleceğimiz açısından sıkıntılı sinyalleri alınmaktadır. Çin'de kış uykusundaki bazı yarasa türlerinin öldürülmesi tartışılırken, Peru yerel kaynaklarında yaklaşık 200 yarasanın öldürüldüğü bilgisi paylaşılmıştır. Bunun yanında ABD'de San Fransisco'da vatandaşlar, uzmanlara nasıl yarasa yakalanacağını ve öldürüleceğini sormaktadır. Bu durumun yayılması, yarasaların veya diğer yaban hayvanlarının karşılaştığımız salgınların suçlusu ilan edilmesi, insanın dünyadaki yaşamını tehdit edecek ve ileride karşımıza telafisi mümkün olmayan tehlikeli sonuçlar doğuracaktır.

Türkiye'nin Kovid-19 ile mücadelede önemli ve etkili tedbirler aldığını ifade eden Yorulmaz, "Türkiye nasıl bu tedbirleri aldıysa yarasaların bu salgının suçlusu sayılması ve bu nedenle haksız yere öldürülmelerinin ya da habitatlarının tahrip edilmesinin önüne geçecek önleyici tedbirleri muhakkak almak zorundadır. Aksi halde önüne geçemeyeceğimiz yeni salgınlar ya da ekolojik sorunlar, ülkemiz ve dünya için bir tehdit unsuru olmaya devam edecektir" değerlendirmesinde bulundu. Ekolojik dengede yarasaların rolüne işaret eden Yorulmaz, şunları kaydetti:

Yarasalar sivrisinek, böcekleri yiyerek bu hayvanların çoğalmasını engellemekte ve sivrisinekten yayılan sıtma gibi pek çok hastalığın önlenmesinde önemli rol almaktadır. Tarım ve orman alanlarındaki zararlı böceklerin kontrolünde yarasalardan faydalanılmaktadır. Yarasaların sıra dışı ömür uzunluklarının genetik nedenleri araştırılmakta ve kansere çare bulacak yeni yaklaşımlar aranmaktadır. Yarasaların ultrasonik yön bulma kabiliyetleri insanın pek çok teknolojik ürününe ilham kaynağı olmuştur." Yorulmaz, insanoğlunun bu süreçten dersler çıkarması gerektiğini sözlerine ekledi.

AA