Van'ın ikinci balık türü tescillendi; Van Gölü küçük mercan balığı

Van İl Jandarma Komutanlığı Su Altı Timi'nin 2018 yılında Van Gölü'ndeki eğitim dalışları sırasında yeni balık türü keşfedildi. Bugüne kadar sadece balık türü olarak inci kefalinin yaşadığı düşünülen Van Gölü'ndeki yeni tür, kentte de büyük heyecan yarattı. Van İl Jandarma Komutanlığı Su Altı Timi'nin eğitim dalışları sırasında tespit edilen yeni balık türü ile ilgili bilim insanları da çalışma başlattı. Yıllardır Van Gölü'nde yaptığı çeşitli araştırmaları ve dünyada sadece Van Gölü'nde yaşayan inci kefalini koruma çalışmalarıyla bilinen, Bandırma On Yedi Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mustafa Sarı ile Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Öğretim Üyesi Mustafa Akkuş, Hacettepe Üniversitesi'nden Prof. Dr. F. Güler Ekmekçi, Doç. Dr. Baran Yoğurtçuoğlu, 2 yılın ardından araştırmalarını tamamlayarak, Van Gölü'nde yaşayan ikinci balık türünü bilimsel olarak tescilledi.

3 bin 712 kilometrekarelik çok büyük yüzey alanına sahip, dünyanın en büyük sodalı gölü olma özelliğini taşıyan Van Gölü'nde bugüne kadar inci kefali dışında başka balık türüne rastlanılmasında, bilim tarihine not düşülecek önemli bulgular elde edildi. Yeni tür ile ilgili de basın açıklaması yapıldı. Van Valisi ve Van Büyükşehir Belediyesi Başkan Vekili Mehmet Emin Bilmez, Van İl Jandarma Komutanı Tuğgeneral Yüksel Yiğit, YYÜ Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Öğretim Üyesi Mustafa Akkuş ile jandarmanın su altı arama kurtarma ekibi, basın açıklamasında yer aldı. Yeni tür ile ilgili bilgi veren Dr. Akkuş, 2 yıllık sürede detaylı çalışmalar yaptıklarını belirterek, 2 hafta önce de dünyanın çok saygın bilimsel dergilerinden birinde yayımladıklarını söyledi. Böylelikle bilimsel olarak Van Gölü'nde inci kefali dışında yeni türü olduğunu tescillediklerini söyledi.

TEK TÜR OLDUĞUNU SANILIYORDU

Bu bilginin Van Gölü ile ilgili literatürü baştan aşağı değiştirdiğini belirten Dr. Akkuş, "2 sene öncesine kadar hep Van Gölü'nde tek tür balık yaşadığını söylüyorduk. Ama artık inci kefaline yeni bir kardeş balık geldi. Van Gölü küçük mercan balığı diye adlandırdığımız bu balıkla beraber artık gölde incimizin yanında bir de mercan balığımız oldu. Van Gölü çok özel ekosistem. 800 bin yıl önce oluşmuş bir ekosistem ve tabanında tatlı su çıkışlarının olduğu bir göl. Dünyanın en büyük mikrobiyalitleri ya da Van Gölü mercanları dediğimiz bu yapılar Van Gölü'nde bulunuyor. İşte yeni türümüzde dünyanın en dar habitatlarından biri olan Van Gölü mercanlarının üzerinde yaşıyor" dedi.

Şu ana kadar Van Gölü'nde 2 farklı noktada mikrobiyalitler üzerinde bu balığın yaşadığı alanı tespit ettiklerini belirten Dr. Akkuş, boyunun da yaklaşık 5 santimetre olduğunu söyledi. Akkuş, "Etki olarak da bilim dünyasında çok büyük bir etki uyandırdı. Çünkü inci kefalinden farklı olarak büyük yaşam döngüsü Van Gölü'nde dönüyor. İnci kefali yaşamını Van Gölü'nde sürdürse de üremek için akarsulara göç etmek zorunda. Fakat yeni türümüz üremesini beslenmesini bütün hayat döngüsünü Van Gölü'nde sürdürüyor. Van Gölü aslında bir balığın yaşaması için oldukça zor bir ekosistem yani suları tuzlu ve sodalı. Dolayısıyla bir balığın yaşamasının zor olduğu bir ekosistem. Fakat yeni türümüz bütün yaşam döngüsünü Van Gölü'nün tuzlu ve sodalı suyunda sürdürüyor. Bu bir balık için mucize gibi bir şey. Bundan sonra yapacağımız çalışmalar yeni bulguları ortaya çıkartacak" diye konuştu.

İnsanoğlunun dünyada ayağını basmadığı noktanın kalmadığını dile getiren Dr. Akkuş, "Binlerce metre dağlardan, denizin derinliklerine kadar ama bir balık türü düşünün ki yüz binlerce yıl sonra ilk kez insanoğlu ile karşılaşıyor. Bu bize şunu gösteriyor; Van Gölü'nde halen keşfedilmeyi bekleyen bir sürü gizem yatıyor. Van Gölü mercanları bunlardan biriydi. İlk olarak duyurduğumuz Van Gölü küçük mercan balığı bir başka yeni bulguydu. Bu sürprizler ne ilk olacak ne de son olacak. Van Gölü'nün mikrobiyalit alanlarının yaklaşık yüzde 70'lik kısmını haritalandırdık. Ama halen haritalandırmadıklarımız var bunları haritalandıracağız" dedi.

Bilim dünyası için böylesi önemli keşfin ortaya çıkmasında çok büyük ekibin arka planda çalıştığını belirten Dr. Akkuş, şöyle konuştu:

"Bir gizem aralanmış oldu ve ardından gelecek olan yeni gizemlere kapı araladı. Güneş doğudan yükselir. Van Gölü'nden de bilimin ışığı ile yeni gizemler ortaya çıkıyor. Biz yıllardır mikrobiyalitleri dalış turizmine kazandıralım diye arzu ediyorduk. Yüz binlerce yıl sonra ilk kez insanoğlu ile karşılaşan bu balık türü adeta bir can suyu gibi oldu. Hem bilimsel anlamda hem bölgemizin dalış turizminin canlanması açısından. Bu bulguyla beraber yeni çalışmalarında aslında startını vermiş olduk. Bundan sonraki çalışmalarımız devam edecek. Mikrobiyalitler gölün altındaki devasa çiçek açmış ağaçlar gibi. Bu balık bir ağacın içinde yuvalarını yapıyor. Özellikle gece olduğu zaman bir anda hepsi dışarı çıkıp bir görsel şölen sunuyor. Bu yönüyle Van Gölü'ndeki dalış turizmi için bilim dünyası için adeta yeni bir kapı aralanmış oldu. Küçük mercan balığının ilk karşılaştığı insan Van İl Jandarma Komutanlığı Su Altı Timi üyesi Uzman Jandarma 7'nci Kademeli Çavuş, Hayrullah Söylemez'dir. Biz bu balıktan Jandarma Sualtı Timi ve Jandarma Bot Timi aracılığıyla haberdar olduk. Bu dikkatleri ve gördüklerini bizimle paylaştıkları için onlara minnettarız.’’

SEMBOL OLACAK

Vali Bilmez ise inci kefaline 'kardeş' geldiğini belirterek, "Bugüne kadar bildiğimiz bilgi Van Gölü'nde sadece inci kefalinin yaşadığı başka bir canlının yaşamadığı ama 2 yıl önce dalış yapan jandarma ekiplerimiz başka bir balık türünü tespit etti. Bunun üzerine YYÜ, Hacettepe Üniversitesi ve Bandırma On Yedi Eylül Üniversitesi'nin hocaları çalıştı. Bu çalışmanın sonucunda bu balığımız dünya literatürüne girdi. Bu balığın yaşaması üremesi o mercanın etrafında gerçekleşmekte. İnsanlar bu balığı görmek için Van Gölü'ne dalmak isteyecekler. Emeği geçenlere çok teşekkür ediyorum. Van Gölü mercan balığımız inşallah artık bölgemizin sembollerinden biri olacak" dedi.

Gülay KUYUCU- Orhan AŞAN/VAN, (DHA)-