Giriş
Tıpta fibromiyalji olarak tanımlanan kas iskelet sistemi rahatsızlığı özellikle sırt, boyun, omuzlar ve kalçalarda belirgin olmak üzere kas eklem ağrısına, yorgunluğa ve sabahları tutulmuş kaslar ile uyanılmasına sebep olur. Her yaşta ve her iki cinsiyette görülebilmekle birlikte, en sık 30-60 yaşlar arasında kadınlarda, erkeklerden daha fazla görülür. Bunun en belirgin sebebi, kadınların erkeklere oranlara vücutlarının daha kolay deformasyona uğraması.
Fibromyalji belirtileri
- 3 aydan uzun süren yaygın vücut ağrısı. Kas ve eklemlerde hissedilen ağrı günden güne, haftadan haftaya değişebilir. Ağrının yeri vücudun farklı yerlerinde dolaşma eğilimi gösterse de en sık boyun, bel, kollar, göğüs, kalça ve bacaklarda hissedilir. Ağrı özellikle kötü uyku, soğuk ve nemli havalar ve psikolojik stresle, mekanik yüklenmelerle artabilir.
- Boyun, omuz, diz, dirsek veya kalçalarda, uylukta duyarlılık.
- Dinlendirmeyen uyku.
- Sabahları ve günün ilerleyen saatlerinde hissedilen yorgunluk.
- Gerilim veya migren tipi baş ağrısı, baş bölgesinde sersemlik hissi.
- Konsantrasyon güçlüğü.
- Eller, kollar, ayaklar, bacaklar veya yüzde hissizlik veya karıncalanma.
- Karın ağrısı, şişlik, kabızlık, ishal gibi mide-bağırsak sistemiyle ilgili şikayetler.
- Adet öncesi gerginlik, ağrılı adet dönemleri, idrara sık çıkma.
Bu şikayetlerin hepsi aynı anda görülmeyebilir, belirtiler kişiden kişiye değişir. Ancak kas ve eklem ağrıları, dinlendirmeyen uyku ve yorgunluk en sık görülen şikayetlerdir.
Fibromyalji neden olur?
Fibromiyalji’nin nedeni kesin olarak bilinmiyor. Stres, kaygı, depresyon, dinlendirmeyen uyku ve bazı romatizmal ve hormonal hastalıklarla ilişkili olabileceği düşünülüyor. Aşırı egzersiz veya ağır spor yapmak, hareketsizlik, soğuk ve nemli havalar, psikolojik stresler ağrıları artırıyor. Üç aydan daha uzun süren, vücutta yaygın ağrı ve 18 hassas noktadan en az 11'inde üzerine bastırmakla aşırı hassasiyetin oluşu, fibromiyalji tanısının olmazsa olmaz ilk şartıdır.
Şikayetler üç ay sürüyorsa dikkat
Fibromiyaljide sık rastlanılan bulgulardan en az üçü ve eşlik eden diğer bulgulardan herhangi birinin birlikte bulunması tanıyı destekler. Bu yakınmalar sabahları hareketsiz kalmada, soğukta, nemde, kasvetli kapalı havalarda ve aşırı aktivitelerde, mutsuzluk hallerinde artar; sıcak havalarda, masaj veya sıcak uygulamalarda, hatta tatilde azalır. Aslında bu tip belirtilerin başka hastalıklarla yakın benzerlikler göstermesinden dolayı fibromiyalji tanısı oldukça zor. Bu yüzden doktor, hastanın tıbbi gelişmesini tam olarak sorgulamak zorunda. Eğer bu şikayetler 3 aydan fazla sürüyorsa fibromiyaljiden şüphelenilmesi gerek.
Fibromiyaljide laboratuvar, röntgen gibi herhangi bir kesin tanı yöntemi yok. Bunlar, ancak ayırıcı tanıda değer taşır. Bu amaçla tam kan sayımı, idrar tahlili, tiroit hormon testleri veya romatizma testleri istenebilir. Özetle doktor tanısını sadece hastanın tahliline ve filmine dayanarak değil, tersine hastayı dinleyerek ve detaylı muayene ettikten sonra koymalıdır.
Hastalarda hassas nokta tespiti ve bazı standart soruları içeren 'fibromyalji risk testi' mutlaka yapılmalı. Siz de bu testi yaparak kendinizde fibromyalji olup olmadığını öğrenebilirsiniz.
Fibromyalji tedavisi
Hastalar tüm problemlerine rağmen hayattan elini eteğini çekmemeli ve katılımlı bir yaşam sürmeli. Kısıtlanmış olan yaşamsal fonksiyonlarının yeniden artırılması gerek. Hastalara başta ağrı ve diğer sorunlarla baş edebilme stratejilerinin etaplar halinde öğretilmesi temel amaç olmalı. Fibromiyalji tedavisinde hekim hasta işbirliği son derece önemli. O halde tedavinin ilk basamağı hastanın ve yakınlarının eğitimi. İkinci olarak; egzersiz tedavisi... Bu tedavi kondisyonu artırır travmaları ve dışarıdan gelen zararlı uyaranları azaltır ve ağrı kısır döngüsünü kırabilir. İlaç tedavisi, fizik tedavi yöntemleri, lokal enjeksiyonlar, uygun diyet ve düzenli su içme de, diğer tedavi yöntemleri arasında.
