Giriş
Dava şartı (zorunlu) arabuluculuk hakkında konusuna hakim hukukçulardan biri olan arabulucu Dr. Av. Özlem Dinçtürk Şenel ile konuştuk. Kendisine sorduğumuz soruları, olabildiğince basit bir dille cevaplamaya çalıştı. Bakalım Sayın Şenel ne gibi bilgiler vermiş:
Dava şartı arabuluculuk ne demektir?
Dava açmak isteyen taraf, 1.1.2018 tarihinden itibaren mevzuatta getirilmiş olan düzenlemeler çerçevesinde bazı davaları açmadan önce arabuluculuk adı verilen süreci tamamlamak yani dava açmadan önce karşı tarafla arasındaki husumeti bir arabulucu önünde son kez görüşmek zorundadır. Bu görüşmelere dair tutulacak olan son tutanak ile ancak süreç olumsuz olarak tamamlandıktan sonra başvurucu taraf davasını açabilecektir.
Hangi davalar için dava şartı arabuluculuk yoluna gidilmesi gerekmektedir?
1.1.2018 tarihinden itibaren İş Kanununa; 1.1.2019’dan itibaren de Ticaret Kanununa getirilmiş olan düzenlemelerle, “işçi alacakları ve tazminatları ile işe iade davaları” nda ve “Türk Ticaret kanununun 4.maddesinde ve diğer kanunlarda belirtilmiş olan ve konusu bir miktar paranın ödenmesini gerektiren tüm davalar” da dava açmak isteyen taraf öncelikle arabuluculuk yoluna başvurmak zorundadır.
Dava şartı arabuluculuk kapsamında dava açmak isteyen taraf önce ne yapmalı, nereye başvurmalıdır?
Davacı taraf açacağı dava, dava şartı arabuluculuk kapsamında ise, önce davayı hangi mahkemede açacaktı ise oradaki arabuluculuk bürosuna başvuru yapacak ve taleplerini içeren bir form dolduracaktır. Burada başvurusu için ticaret sicile kayıtlı bağımsız bir arabulucu atanır ve kendisine bildirilir.
Süreç nasıl işleyecek olup arabulucunun rölü ne olacaktır?
Arabulucu kendisine atanmış olan dosyayı kabul etmesinin akabinde tarafları arayıp konuyu öğrenecek ve ilk oturum gününü ve yerini belirleyip tarafları davet edecektir. Arabulucu tarafları süreç boyunca belirlenen toplantı günlerinde (en az 1 toplantı) konuşturup menfaatlerini ortaya çıkartmaya ve kendi çözümlerini ortaya koymalarını sağlamaya çalışacaktır. Tarafların çözüm üretemediklerini gördüğü noktada da kendi çözüm önersini getirebilecektir. Ancak arabulucu hâkim olmayıp uyuşmazlık hakkında karar veremez. O sadece tarafların tüm taleplerini ve varsa anlaşma noktalarını içeren tutanağı tutacaktır.
Dava şartı arabuluculuk yoluna gidilmeden dava açılabilecek midir, açılırsa ne olur?
Davacı taraf dava şartı arabuluculuk yoluna gitmiş yani başvuruyu büroya yapmış ancak buna dair son tutanağı dava açarken dosyaya eklememişse hakim 1 haftalık kesin süre verecektir. Bu süre sonunda tutanak hala eklenmemiş olursa davası usulden reddedilecektir. Ancak taraf, hiç arabuluculuk yoluna başvurmamışsa hâkim bu sefer davayı doğrudan doğruya usulden reddedecek olup davası açılmamış sayılacaktır.
Dava şartı arabuluculuk kapsamında görüşmelere kimler katılabilecektir?
Taraflar, vekâletteki yetki ile ya da özel yetki ile tarafların avukatları, şirket tarafı için şirketçe verilen özel yetki ile sigortalı herhangi bir çalışanı, uzman kişiler ve tarafların ortak anlaşmaları ile başkaca 3.kişiler katılabilir.
Dava şartı arabuluculukta toplantılar ne kadar sürecek olup toplantılara katılmayan taraf için yaptırım söz konusu olacak mıdır?
Arabulucu dosya kendisine atandıktan sonra iş davalarında 3+1 haftalık; ticari davalarda ise 6+2 haftalık süreçte tüm toplantıları yapmak ve son tutanağı düzenleyerek vermek zorundadır. Özellikle ilk toplantıya mazeretsiz katılmayan taraf ileride açılacak olan davada haklı çıksa bile tüm yargılama giderlerinden sorumlu olacaktır. Şehir dışından toplantılara telefon yoluyla katılmak mümkün olup imza eksikliği arabulucu tarafından tamamlanacaktır.
Dava şartı arabuluculukta hak ve zamanaşımı süreleri ne olacaktır, anlaşma sağlanamazsa hukuken bir kayıp yaşanabilir?
Başvurucu tarafın arabuluculuk bürosuna başvurduğu tarihten son tutanağın düzenlendiği tarihe kadar zamanaşımı ve hak düşürücü süreler işlemez. Son tutanakla beraber davacı davasının tabi olduğu zamanaşımı süresi içerisinde davasını açmalıdır. İşe iade davalarında ise son tutanağı alan davacı 2 haftalık süre içerisinde davayı açmak zorundadır.
Dava şartı arabuluculuk sonucunda anlaşmaya varılırsa karşı tarafın bu anlaşmaya uymaması halinde nasıl hareket edilebilecektir?
Arabuluculuk sonucunda anlaşmaya varılırsa, taraflar ve avukatlarının birlikte imzaladıkları tutanak mahkeme ilanı hükmündedir. Aksi halde taraflar bu tutanağa, mahkemeye başvurarak icra edilebilirlik şerhi almak ve icraya koymak zorundadırlar.
Dava şartı arabuluculuk ücreti ne kadar olup, ücreti ödeme yükümlülüğü kimde olacaktır?
Arabuluculuk sonucunda taraflar anlaşırlarsa anlaşma miktarının belli bir tutara kadar olan kısmının %6’sını aksi kararlaştırılmadıkça taraflar eşit olarak ödeyecektir. Ancak anlaşamamaları halinde ilk 2 saatlik ücreti devlet ödeyecek olup bu saati aşan miktarı yine aksi kararlaştırılmadıkça taraflar eşit olarak öderler.
