Giriş
Foça, Antik Çağ’da bir İyon kenti olarak ortaya çıktığında civardaki denizlerde yaşayan foklar nedeniyle Phokaia adını almış. Bu isim günümüze Foça olarak gelmiş. Nesli tehlike altında olan dünyanın en nadir 12 memelisinden biri olan Akdeniz Fokları’nın Foça’da yuva olarak kullandıkları bölgeler adalardır.
Geçmişi İyonlar dönemine dayanan, adını etrafında ve karşı adalarda yaşayan foklardan alan, İzmir’in masal gibi bir sahil ilçesi Foça. Taş evlerle kaplı nostaljik sokakları, balıkçı tekneleri ve süslü sahili ile İzmir’in kuzeyinde yer alan en eski liman kentlerinden olan Foça, kalabalıklara teslim olmamış hâlâ sakinliğini koruyan küçük turistik ilçelerden. Gezip görülecek tarihi ve doğal güzellikleri var: Siren Kayalıkları, Athena Tapınağı, Kybele Açık Hava Tapınağı, Arkaik Duvar ve Heredot Duvarı, Pers Anıt Mezarı (Taş Ev), Şeytan Hamamı, Foça Köyleri, Foça Koyları, Osmanlı Mezarlığı ve Yunan Mezarlığı bunlardan bazıları. Günümüzde Foça’nın ekonomik yaşamında turizm faaliyetleri önemli yer tutarken, dalış ve rüzgâr sörfü gibi aktivite seçenekleri de mevcut. İlçe, Cumhuriyetten önceki dönemlerde önemli tuz ihraç limanlarındanmış, daha sonra bu özelliğini kaybetmiş. Foça, tarihsel gelişim sürecinde tarımsal ürünlerin üretilip, bir kısmının da dış ülkelere satıldığı bir ekonomik yapıya sahipken Cumhuriyetle birlikte bu özelliğini yitirmiş. 1960’lardan sonra turizm önem kazanmış ve ekonomik açıdan canlanmayla yeni bir yapılanma başlamış. Bugün gelir kaynaklarının başında turizm, balıkçılık, ticaret ve tarım geliyor. Tarımsal üretimde zeytincilik ve balıkçılık önemli yer tutuyor. Son yıllarda Foça Karası üzümünün yeniden üretilmesi çalışmaları başarılı oldu ve yeni bir ekonomik değer olarak tarımsal üretime kazandırılmaya çalışılıyor. Köylerde tarım ve hayvancılık, Eski Foça ve Yeni Foça’da ise turizm ve balıkçılık önemli geçim kaynağı. Yazlıkçıları, hafta sonu ve günübirlik tatilcileriyle yaz aylarında Foça’ya kendi nüfusunun beş katı yerli ve yabancı turist geliyor. Çılgın kalabalıklara teslim olmamış, sessiz sessiz güzellikleriyle parlamış bir kıyı kasabası. Son yıllarda ben de kalabalık, gözde , tatil yerlerinden çok; Foça’nın doğal güzelliklerine, huzuruna sığınanlardanım.
TARİHİ VE DOĞAL GÜZELLİKLERİYLE BÜYÜLÜYOR
Foça Belediyesi, tarihi ve doğal güzellikleriyle büyüleyen Foça’yı dünya çapında tanıtmak, turizm açısından önemli bir destinasyon haline getirmek, bölgenin sosyal ve ekonomik kalkınmasını sağlamak için çalışmalar yapıyor. Bir araya geldiğimiz Foça Belediye Başkanı Fatih Gürbüz ile bu çalışmalarını konuşuyoruz. Foça’nın zenginliklerini koruma altına alarak, ziyaretçilerin bu eşsiz çevreyle uyumlu şekilde etkileşim kurmasını istediklerini belirten Gürbüz, şunları anlatıyor: “Foça’nın turizmde gelişmesi hedefimiz her zaman önceliklerimizden. Foça, Avrupa’nın en eski kentleriyle aynı doğal güzelliğe ve köklü tarihe sahip. Koruma amaçlı imar planımız sayesinde Foça’nın doğal yapısının bozulmasının önüne geçerek, 5 bin yıllık tarihini yerli ve yabancı turistlere aktarıyoruz. İlçemizin tarihini anlatan önemli turizm noktalarından Beşkapılar Kalesi kordon yolunu ve Büyükdeniz Sahili’ni daha güzel bir görünüme kavuşturduk. 2022’de yapımına başladığımız, geçmiş dönem belediye başkanı merhum Nihat Dirim’in ismini verdiğimiz Kent Belleği Merkezi’mizin yapımı devam ediyor. Turizm hareketliliğini canlı tutmak için kültür ve sanat etkinlikleri gerçekleştiriyoruz.
SAKİN ŞEHİR’DE DENİZ TURİZMİ GELİŞECEK
2019’da başladığımız Cittaslow üyelik sürecini 2021’de tamamlayarak İzmir’in ikinci ‘Sakin Şehir’ unvanlı kenti olduk. Yerelleşme adına attığımız adımların orta ve uzun vadede Foça’nın yararına olacağına inanıyoruz. Günümüz ekonomik şartları altında tatil ihtiyaçlarımızı karşılamak veya tatil bölgelerinde bütçelerimizi zorlamadan zaman geçirmek için arayış içindeyiz. Bu noktada yerel yönetimlere gelen talepler artıyor. Bizler de bu talepleri karşılamak için çalışmalar yapmaya devam ediyoruz. Foça’da en bilinen ve tercih edilen deniz turizmini geliştirmek için plajlarımızda ve denize girilebilir alanlarda iyileştirmeler gerçekleştirdik. Kumburnu bölgesini kamp ve karavan hizmeti veren kontrollü bir yer haline getirdik.
DÜNYAYA TANITILACA
İlçemizdeki turizm odaklı iş yerlerinin faaliyetlerini anlatabildiği ve ücretsiz bir şekilde reklam yapacağı www.focaburada.com web sitesini faaliyete geçirdik. Burada işletmeler kolayca internet üzerinden görünürlüğünü artıracak. Bununla birlikte Foça’daki tüm turizm noktalarını tanıtıyoruz. Yakın zamanda turizmde hedef belirlemek üzere üniversitelerle iş birliği yaparak turizm sempozyumu gerçekleştireceğiz. İtalya’daki kardeş kentimiz Ascea’yı ziyaret ederek İtalya, İspanya ve Fransa’daki koloni kentlerinin yetkilileriyle görüştük. Avrupa Konseyi’ne sunulacak olan ‘Foçalıların Yolculuğu’ (Viaggio dei Focesi) isimli tarihi rotanın dünyaya tanıtılmasının dışında ilgili kentler arasında turizmi geliştirme, öğrenci değişim programları ve ortak etkinlikler düzenlenmesiyle ilgili çalışmalar yapıyoruz.”
TARİHİ YEL DEĞİRMENLERİ CANLANIYOR
Gürbüz, şöyle devam ediyor: “Yel değirmenleri restorasyonu sürüyor. İlçe tarihine tanıklık eden gözcüler yeniden ayağa kalkacak. Foça’nın tarihini izleyen yel değirmenleri gözlerini yeniden açıyor. Yel değirmenlerinin ardından aynı bölgeyi kontrollü ve keyifli bir turizm alanına dönüştüreceğiz. Yeni Foça tarihi çarşısını yeniden ayağa kaldırıyoruz. 2019’dan itibaren 292 bin metrekareyi bulan yol çalışmaları, el işçiliği ile tarihi çarşıda devam ediyor. Foçalıların ve tatil yapmak için ilçeye gelen vatandaşların yoğun ilgi gösterdiği Bağarası Pazar Yeri’ni ise yeniden inşa ediyoruz.
BAĞARASI’NA YENİ SANAYİ SİTESİ
Bağarası’nda yeni sanayi sitesi yapımına başladık. 2870 metrekarelik alanda aynı iş kollarını bir araya getiren Bağarası Sanayi Sitesi’nde, 21 modern iş yeri bulunacak. Bağarası sanayi esnafı, daha sağlıklı iş koşullarına kavuşacak. Yeni sanayi sitesi, bölge ekonomisine katkı sağlayacak ve istihdamı artıracaktır.”
İSTİHDAM ODAKLI EĞİTİMLER
Foça Belediyesi’nin açtığı kültür-sanat, spor, dans ve kişisel gelişim kurslarının son 4 senede toplam 3 bine yakın kişiye ulaştığını söyleyen Gürbüz, “El işi kursuna katılan vatandaşlar ürettikleri el işleri ile aile bütçelerine katkıda bulunuyor. İstihdam odaklı mesleki eğitimler ve örgün eğitim sistemine müfredat dışı eğitimler ile destek verecek alternatif bir eğitim modeli üzerinde çalışmalara başladık. Yurtdışı bağlantılar ve değişim programları için Pi Gençlik Derneği ile imzalanan iş birliği protokolü kapsamında gençlere yönelik yaz kampı projesi hazırlıkları devam ediyor” diyor.
DENİZİN PERİ BACALARI
“Siren Kayalıkları”, Kapadokya’daki peribacalarını andıran görüntüsüyle dikkati çekiyor. İlçeye gelen turistler bu efsanelere konu olmuş kayalıkları görmeden gitmiyor. Foça açıklarındaki Orak Adası’nın batısında yer alan ve hiçbir canlının yaşamadığı küçük adacıklar, “Siren Kayalıkları” olarak biliniyor. Bu küçük adacıkların ismi ise Yunan mitolojisine dayanıyor. Kayalık ve boş adalarda yaşadıklarına inanılan deniz yaratıkları olarak adlandırılan Sirenler, Odysseia Destanı’nda da yer alıyor. Kayalıkların içinde bulunan onlarca mağara ise Akdeniz foklarına koruma sağlıyor. Fokların etkilenmemesi için kayalıklara yaklaşılmasına izin verilmiyor.
KUZEY EGE KIYILARININ YENİ GÖZDESİ: OASIS MARİNA YENİ FOÇA
Türkiye’nin en yeni ve en modern yat limanlarından biri olan Oasis Marina Yeni Foça, 2023 yaz sezonunda açıldı. Marina Müdürü Umut Tepedelenlioğlu, “5 çıpalı standartlara sahip olarak projelendirilen marinamız, 10 ila 30 metre boyundaki yatların yıl boyunca, her türlü hava koşulunda güvenle konaklaması için özel olarak tasarlandı” diyerek şu bilgileri paylaşıyor: “Güvenliğin en yüksek seviyede sağlandığı zemine çakılmış çelik kazıklara bağlı yüzer iskelelerde ve rıhtımlarda Akdeniz bağlama sistemi ile toplam 245 yata ev sahipliği yapacak kapasitedeyiz. Oasis Marina Yeni Foça’ya, İzmir şehir merkezinden çevre yolu bağlantısıyla, trafikten bağımsız bir şekilde kolayca ulaşılabilir. Hem yerli hem de yabancı yatçıların ilgisini çeken liman, bölgedeki yeni favori destinasyonlardan biri haline geldi. Oasis Marina Yeni Foça, Kuzey Ege Bölgesi’ndeki deniz severlerin yeni uğrak noktası olmaya aday. Yatırımın başlamasıyla birlikte, yoğun rezervasyon talepleriyle karşılaştık.”
ESKİ TAŞ BİNADA ŞİİRLER ARASINDA
Gramofon Kafe Bar, Foça’nın sadece tatil sezonunda değil tüm yıl hizmet veren nezih işletmelerinden. Eski bir taş binadan evrilmiş kafe, canlı müzik ve farklı dekora sahip. Gramofon’da şiirlerle, özlü sözlerle bezeli dekorların arasında, satranç veya tavla da oynanabiliyor.
LEZZETLERİ TÜRKİYE’NİN İLK YERYÜZÜ PAZARINDAN
Kendinizi evinizde hissedeceğiniz bir meyhane olan Zeytuni’nin sahibi Özlem Temizel, kullandıkları meyve ve sebzeleri Türkiye’nin ilk “Earth Market” unvanına sahip Slow Food Foça Yeryüzü Pazarı’ndan temin ettiklerini, her gün taze ve farklı mezeler hazırladıklarını söylüyor.
REÇETELER KENDİLERİNİ
Madam Hestia Meyhanesi ise ‘fine dining’ ve meyhane kültürünü harmanlayarak oluşturduğu farklı bir restoran. Sahibi Kaan Kannış, “Meyhane alışkanlıklarınızı bir kenara kaldırıp eşsiz yemekler ve kendi reçetelerimiz ile bir tabakta olması gereken 5 tat duygusunu tek yerde topluyoruz” diyor.
PHOKAİA GAZOZ
Foça Balık Ekmek’in sahibi Taner Acar, “İlçemize özel bir tat, bir simge içecek yaratmak istedik ve Phokaia Gazoz markasını yarattık. İçerken lavanta ve frambuaz notalarını hissedeceğiniz bu gazozu sadece burada bulabilirsiniz. Amacımız ilçemize gelenlere yanlarında götürebilecekleri, burayı hatırlatacak farklı bir ürün sunabilmek. Foça’nın turizmde daha da ileriye gitmesi için elimizi taşın altına koyuyoruz” diye konuşuyor.
