Giriş
Son yaşadığımız felaketlerden anlıyoruz ki bize vatan olan topraklara iyi bakmamız gerekiyor. Daha temiz, daha sağlıklı, daha güvenilir bir hayatın sırlarından biri de güvenli ve sürdürülebilir tarımda saklı. Yüzyıllardır atalarımız tohumu eker, büyütür, mahsule dönüştürür, sağlıkla tüketir ve üretilen mahsulün bir kısmını tohumunu kullanmak üzere ayırırdı.
Bu sayede tohumlar nesilden nesile aktarılabilen en büyük armağan olarak günümüze kadar ulaşabildi. Ata tohumu, genetiğiyle oynanmamış, herhangi bir laboratuvar ortamında müdahaleye maruz kalarak DNO dizilimi bozulmamış, lezzet ve besin değerleri yüksek olarak mahsul alınan tohumlar. Bu tohumlar doğurganlığını da kaybetmediği için çoğalabilir ve sürdürülebilir özelliğe sahip. Ülkemizde ithal tohum yerine kendi ata tohumlarımızı üretmek ve çoğaltılmasını hedefleyen çalışmalar yapılıyor. Son yıllarda firma sayısında da büyük artış var. Ata tohumunun önemine dikkat çekmek, gelecek nesillere aktarılmasına ve kullanımının artırılmasına katkıda bulunmak üzere paylaşılan bu tohumların Anadolu topraklarında bereketle çoğalacağına inanıyorum. Türkiye genelinde ata tohum paylaşım kampanyaları ve sürdürülebilir tarım çalışmaları her ilde yapılıyor. Bu çalışmalar toprağı, çevreyi ve doğayı, bizden sonraki nesillere, daha iyi bırakabilmek adına hayata geçiriliyor.
SANDIKTAN ÇIKIP TOPRAKLA BULUŞTU
Türkiye’nin yerel çeşitleri ve genetik kaynakları Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM) bünyesindeki gen bankalarında uzun yıllardır koruma altında bulunuyor. Genetik kaynakların korunmasında önemli adımlardan biri de geçen yıllarda ata tohumları için atıldı. Atadan, deden yadigar tohumlar, sandıklardan çıkıp toprakla buluştu. 2017’de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan himayesinde Tarım ve Orman Bakanlığı’nın yürüttüğü proje sayesinde yerel tohumlar yeniden yeşermeye başladı. Bu tohumların bir kısmı da tohum gen bankalarında koruma altında tutuluyor. Gelecek nesillere daha yaşanılabilir bir dünya bırakmak için organik tarımı ve tohumların özgür dolaşımını destekleyen çalışmaların sadece bir bölümünü derledim. Önümüzdeki haftalarda tekrar ata tohumu çalışmalarını ele almak yapılanların fazlalığını gördükten sonra şart oldu. Bu konuda daha yazacak çok şey var...
YETİŞTİRİLEN ÜRÜNLER DİDİMLİLER İÇİN
Tarımsal kalkınma atağı başlatan Aydın Didim Belediyesi, tarlalarına buğday, ayçiçeği, domates, biber, patlıcan ve çeşitli sebze ile gıdaların ekimini yapıyor. Ardından yerli tohumlardan yetiştirilen ürünlerin hasadı yapılarak, Didimli vatandaşlara dağıtılıyor. Didim Belediyesi’nin tescilli markası ‘Didyma’ adı altında 2 kilogramlık paketler halinde hazırlanan unlar, başta ihtiyaç sahibi vatandaşlar olmak üzere Didimlilere ücretsiz olarak dağıtılmaya devam ediyor. Didim Belediyesi tarafından üretilen ürünlerin vatandaşlara ücretsiz olarak dağıtımının süreceğini söyleyen Belediye Başkanı Ahmet Deniz Atabay, “Vatandaşlarımız için üretiyor, Didim’e kazandırıyoruz. Un, bulgur, domates, biber, patlıcan, salatalık ve salça gibi ürünleri belediyemiz bünyesinde üretimini sağlayarak vatandaşlarımıza dağıtıyoruz” diyor.
ORGANİK ATIKLAR TOPRAĞA NEFES OLUYOR
“Biyobozunur Atık Projesi” ile organik atıkların geri dönüşümünü sağlayarak hem çevreyi koruyan hem de sürdürülebilir tarımı destekleyen Yüreğir Belediyesi, “Kuru Mama Üretim Tesisi” ile toplanan gıdaların atık olmasının önüne geçiyor. Adana’nın Yüreğir ilçesinde hayata geçirilen proje kapsamında pazarlardan toplanan atıklar ayrıştırılarak organik gübreye dönüştürülüyor. Dönüşümle elde edilen gübre toprağa nefes oluyor. Yüreğir Belediye Başkanı Fatih Mehmet Kocaispir, “Biyobozunur Atık Projesi ile doğayı koruyor, israfın önüne geçiyor, tarımsal verimin artırılmasına katkı sağlıyor, üreticilerimizi destekliyor, geleceğe nefes oluyoruz. Adana ve bölgede bir ilk olan Kuru Mama Üretim Tesisimiz ile de can dostlarımıza kaliteli mama üretimi yapıyoruz” diyor.
KAYBOLMAK ÜZERE OLAN TOHUM ATA EKMEĞİNE DÖNÜŞTÜ
Seferihisar Belediyesi, 2011’de yaptığı Tohum Takas Şenliği’nde günümüzde eşine az rastlanan Topan Karakılçık Buğdayı’ndan buldu ve çoğalttı. İlk hasadı 2016’da yapılan buğdaydan ekmek üretildi ve unutulmaya yüz tutmuş lezzet yeniden sofralara taşındı.
Seferihisar Belediyesi, ekolojik tarımı gerçekleştirmek ve geliştirmek adına üretici pazarları, birlikleri ve kooperatifler kuruyor ve yerli tohuma sahip çıkıyor. Can Yücel Tohum Merkezi’nin yaptığı çalışmalarla köylerde, sandıklarda kalmış yerli tohumlar gün yüzüne çıkıyor. Gödence köyünde keşfedilen ve çoğaltılması sağlanan Topan Karakılçık Buğdayı, köy değirmeninde aynı atalarımızın yaptığı şekilde öğütülerek un haline getirildi. “Alım Garantili Buğday” projesiyle kaybolmak üzere olan tohum şu an 350 dönümden fazla alanda üretiliyor. Seferihisar Belediye Başkanı İsmail Yetişkin, “Yüzde yüz doğal olarak elde edilen un ile Turgut ve Ulamış köyündeki kadınlar ekmek yapmaya başladı ve şu anda Seferihisar’ın birçok bölgesinde Karakılçık Buğdayı’ndan yapılan ekmekler satılıyor. Her sene Ulamış Köyü’nde düzenlenen Ata Ekmeği ve Armola Şenliği’ne binlerce kişi geliyor” diye konuşuyor.
DENİZLİ’DE KIRSAL KALKINMAYA HER YÖNDEN DESTEK
Kırsal kalkınmaya önem veren Denizli Büyükşehir Belediyesi, kırsal alanda yaşayan vatandaşların desteklenmesi, tarım ve hayvancılıkta yüksek ürün veriminin elde edilebilmesi amacıyla 50’den fazla proje hayata geçirdi. Tarımsal üretimi artırarak kırsalın daha çok kalkınmasına katkı sağlamayı sürdüren Denizli Büyükşehir Belediyesi tohum desteğinden bal ormanına, damızlık koç ve teke hibesinden, mera ıslahına çiftçi ve üreticinin birçok ihtiyacına çare oluyor. Sanayi ve turizm şehri Denizli’nin aynı zamanda çok önemli bir tarım ve hayvancılık kenti olduğunu söyleyen Denizli Büyükşehir Belediye Başkanı Osman Zolan, kentin dört bir tarafında kırsal kalkınma destekleri vermeye devam ettiklerini dile getirerek, şunları kaydediyor: “Denizlili üreticilerimize nefes aldıracak ve öncülük yapacak onlarca proje hayata geçirdik. Kırsal kalkınmayı desteklemek için vatandaşlarımızın tüm ihtiyaç ve taleplerini yerine getirmeye gayret ettik. Çiftçimizin, üreticimizin yanında olmaya, onları tüm imkanlarımızla desteklemeye devam ediyoruz. Onların mutlu olması, daha çok kazanması, bizleri de mutlu ediyor. ‘Üretim sizden, destek bizden’ diyoruz. Her şey mutlu ve huzurlu bir Denizli için.”
TOHUM TAKASI İLE GELECEK KUŞAKLARA AKTARILACAK
Bursa Nilüfer Belediyesi’nin ata tohumlarına sahip çıkamaya ve bu tohumların gelecek kuşaklara aktarılmasına yönelik önemli çalışmalarından biri de “Tohum Yaşamdır” diyerek bu yıl 8’incisini gerçekleştirdiği Tohum Takas etkinliği. Nilüfer Kent Konseyi ve Ekolojik Yaşam Derneği işbirliğiyle düzenlenen etkinlikte on binlerce tohum, Anadolu’nun çeşitli yerlerinde toprakla buluşmak üzere el değiştirdi. Biberden fasulyeye, kabaktan domatese yaklaşık 120 çeşitten oluşan 55 bin paket tohum, gelecek kuşaklara aktarılacak. Nilüfer Belediye Başkanı Turgay Erdem, şöyle konuşuyor: “Tarımsal biyoçeşitliliğin güvencesi ata tohumlarını paylaşmak ve geleceğe aktarmak istiyoruz. Kendi ürettiklerimizden elde ettiğimiz bamyadan havuca, lahanadan fasulyeye 18 çeşit tohumdan oluşan on binlerce paketi isteyen vatandaşlarımıza ücretsiz dağıtacağız. 55 bin paket tohumu, tohum gönüllülerine ulaştıracağız ki gelecek nesillere aktarılmasını sağlayalım. Tek isteğimiz tarımın gelişmesi. Dileriz ki gelecek yıllarda daha çok kişiye ulaşır ve ata tohumlarımız korunur.”
SAKARYA’DA ÜRETİM REKORU HEDEFİ
Sakarya Büyükşehir Belediyesi’nin Seracılık Mükemmeliyet Merkezi’nde 2023 için daha fazla ürün ve yüksek kalite hedefiyle fide dikimi yapıldı. 27 bin metrekarelik alanda jeotermal topraksız tarım yapılan serada, 8 çeşit domates üretiliyor ve alınan ürünler, İstanbul, Ankara, Bursa gibi büyükşehirlerde tüketiciyle buluşuyor. Geçen yıldan itibaren başlanan topraksız tarımda üretimin ana desenini yerli ve milli çeşitler oluşturuyor. Sakarya Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem Yüce, “Tarımda vizyon projemiz olan Seracılık Mükemmeliyet Merkezimizin 2023 yılı yeni üretim sezonu başladı. Geçtiğimiz yıl 6 aylık bir sürede 700 ton ürünü hasat eden merkezimizde bu yıl hedefimiz, kaliteyi bozmadan üretim rekoru kırmak” diyor.
ORDU’DA KADIN KOOPERATİFLERİNE DESTEK
Ordu’nun yöresel lezzetlerinin gün yüzüne çıkartılması amacıyla başlatılan projelerle unutulmaya yüz tutmuş yüzlerce ürün tekrar üretime kazandırılıyor. Ordu Büyükşehir Belediyesi tarafından DOKA 2019 Sosyal Gelişmeyi Destekleme Programı (SOGEP) kapsamında yürütülen “Çalışan Ordu’nun Üreten Kadınları” Projesi ve “Yöresel Gıda Ürünü Geliştirme Kursu” ile kadınların el emeği ürünlerini satabileceği yöresel ürün satış alanı da hizmete girdi. Ordu Büyükşehir Belediye Başkanı Dr. Mehmet Hilmi Güler, Ordu’nun değerlerinin gün yüzüne tekrar çıkartılması ve kadınların üretime dahil olmasını önemsediklerini söylüyor ve şunları ekliyor: “Ordu Büyükşehir Belediyesi olarak 2019’dan itibaren kadınlarımızın kooperatifleşerek unutulmaya yüz tutmuş ürünlerimiz başta olmak üzere ilimizde yetişen ürünlerin satışını daha kolay hale getirmek adına kadın kooperatiflerini destekledik. Şu an bu rakam il genelinde 19’u geçti. Bu kooperatiflerimizde üyeleri de düşündüğümüz zaman kadın üreticilerimizin sayısı bir hayli yükseğe çıktı. Ordu’da kadınlarımızı daha da üretime katıp hem istihdama katkı sunmak hem de aile ekonomilerine katkı sağlamak istiyoruz.”
FINVER’DE YENİ SEZON
Ayrıca, Büyükşehir Belediye Başkanı Güler’in 3 yıl önce başlattığı FINVER (Fındık Verimliliği) Projesi’nde yeni hasat sezonu için hazırlıklar başladı. Vatandaşlardan 5 yıllığına kiralanan bahçelerde ziraat mühendisleri tarafından bakım yapılarak fındıkta verim artırılıyor. FINVER ile 110 kg ürün elde edilmeye başlanan bahçelerde gelecek sezon için de yüksek kalite ve verimlilikte fındıkların üretilebilmesi için çalışmalar yapılıyor.
YEREL TOHUM MİLLİ MESELE
Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Yerel Tohum Üretim Merkezi’nde üretilen ve Türkiye’nin çeşitli kentlerinde düzenlenen tohum takas şenliklerine gönderilen tohumlar, kent merkezi dışında ilçedeki vatandaşlarla da buluşuyor. Mahmudiye Belediye Başkanı İshak Gündoğan, “Büyükşehir Belediye Başkanımız Yılmaz Büyükerşen’in tarıma ve üretime verdiği destek çok kıymetli. Özellikle yerel tohum meselesi milli bir mesele” diyor.
TRABZON’DA ŞENLİKTE DAĞITILDI
Beşikdüzü Belediyesi, Trabzon Ziraat Mühendisleri Odası, Beşikdüzü Ziraat Odası, Trabzon Ata Tohum Takas Derneği ve Oğuz Mahallesi Üretici Kadınlar Dayanışma Derneği’nce Beşikdüzü 3. Geleneksel Ata Tohum Takas Şenliği düzenlendi. Şenlikte üreticilere birçok ürünün ata tohumu dağıtıldı. TTSO Başkanı Çelebi gıda güvenliğinin her geçen gün önemini artırdığına dikkat çekti.
MARKA DEĞERİ CEVİZ OLACAK
Bursa’da kırsal kalkınmanın sağlanması amacıyla fide-fidan temininden kaliteli üretimin sağlanmasına, ekipman desteğinden ürünlerin satış ve pazarlamasına kadar her alanda çiftçiye katkı sunan Büyükşehir Belediyesi, dönem sonuna kadar 5 milyon fide-fidan dağıtımı hedefliyor. Bursa Büyükşehir Belediyesi, kırsal kalkınma hedefleri doğrultusunda son olarak Harmancıklı çiftçilere 6 bin 100 adet ceviz fidanı dağıttı. Bursa’nın tüm özeliklerinin yanında aynı zamanda tarım şehri de olduğunu söyleyen Bursa Büyükşehir Belediyesi Başkanvekili Süleyman Çelik, “Her ilçenin kendine has önemli değerleri var. Cevizi de Harmancık için marka değer haline getirmeyi amaçladık. 4 koldan tarım için seferber olduk. 29 mahallede 239 üretici bu projeden faydalanacak. Dikilecek fidanların ilçeye sağlayacağı yıllık katkı 5 milyon TL olacak” diyor.
Ata tohumu, genetiğiyle oynanmamış, herhangi bir laboratuvar ortamında müdahaleye maruz kalarak DNA dizilimi bozulmamış, lezzet ve besin değerleri yüksek olarak mahsul alınan tohumlardır. Bu tohumlar doğurganlığını da kaybetmediği için çoğalabilir ve sürdürülebilir özelliğe sahiptir.
