Giriş
Birçok Avrupa ülkesine ihraç edilen ve sarı elmas olarak adlandırılan coğrafi işaretli Geyve ayvası, Avrupa Birliği tescilini alma yolunda.
Geyve, ayvası ile meşhur ama Türkiye’nin sebze ve meyve ambarı olarak da biliniyor. 62 bin hektarlık ilçenin 20 bin hektarında tarım yapılıyor. Sakarya Nehri kenarındaki verimli ovada ayva, üzüm, şeftali başta olmak üzere çok sayıda sebze ve meyve yetiştiriliyor. Yılda ortalama 350 bin ton ürün elde ediliyor. Geyve Belediyesi’nin girişimleriyle çok çeşitli ürün yelpazesi işlenerek ilçeye katma değer sağlanırken, kadın istihdamına yönelik projeler de öne çıkıyor. Sadece kadınların çalıştığı belediyenin Geyve Yöresel Ürünler Üretim Merkezi’nde Geyva markası ile reçelden erişteye, sirkeden kozmetiğe kadar 170’e yakın ürün üretilerek satışa sunuluyor. Şehir Hikayeleri’nde bu sefer Sakarya’nın Geyve ilçesindeydik. Verimli topraklarını besleyen Sakarya Nehri’nin kıyısında bulunan Geyve Belediye Başkanı Murat Kaya ile ilçedeki üretim ve tarım ile kadın istihdamını konuştuk.
Geyve Yöresel Ürünler Üretim Merkezi’ndeyiz. Burada çok sayıda ürün üretiliyor ve en büyük özelliği kadınların istihdam edilmesi. Burayı anlatır mısınız?
2018’de kurduğumuz bir tesis. Çok amaçlı ve çok kazanan bir proje olarak devreye soktuk. Sakarya Üniversitesi ve Sakarya Ticaret Odası paydaşlarımız. Belediye olarak 2 bin 250 metrekare bina yaparak kadınlarımızı üretime kazandırdık. Ayvanın başkenti olarak yola çıkmıştık. İlçemizde yaklaşık 350 bin ton ürün üretiliyor. Genellikle tarımsal faaliyetlerle geçinen bir ilçede yaşıyoruz. Hem vatandaşımıza katkı sağlamak hem de üreticimizin malını daha katma değerli hale getirmek için böyle bir tesis kurduk.
40 kadın kardeşimizle beraber 170’e yakın ürün üretiyoruz. Bu ürünlerin hiç birisinde gıda boyası, renklendirici ve katkı malzemesi yok. Sakarya Üniversitesi’ndeki öğrencilerimiz markamızın ismini buldu. Geyva markamızla yola çıktık. 4 ulusal satış sitesinde varız. Türkiye’de yaklaşık 26 firmaya mal yapan ciddi bir tesis oluşturduk. Fatih Belediyesi ile yaptığımız protokol kapsamında İstanbul’da yaşayan vatandaşlarımıza temiz ve güvenilir gıda yedirme adına onlara 1 milyon şişe reçel yapıyoruz. İlçemizde yetişen tüm ürünleri ciddi anlamda işleyerek mamul haline getirdik. Büyüyerek devam edeceğiz.
Sadece kendi ilçenizi mi kapsıyor?
Hayır. Pamukova, Taraklı ve Göynük’te yaşayan çiftçilerimize de destek vermiş oluyoruz. Ama bizimle en çok faydalananlar Pamukova’daki çiftçilerimiz. Dönem dönem onların da ürünlerini alıp, burada işleyerek piyasaya ciddi anlamda hizmet vermiş oluyoruz. Buranın gelirleriyle de yetim ve öksüz yaklaşık 170 kardeşime cep harçlığı olarak katkı sağlıyoruz.
KADIN PROJELERİ BAŞARI HİKAYESİNE DÖNÜŞTÜ
Burada çalışan kadınlarla sohbet ettiğimde çoğunun ilk işi olduğunu öğrendim. Çoğu burada açıldığından beri çalışıyor, ciddi anlamda ev ekonomilerine katkı sağladıklarını ve mutlu olduklarını söylediler. Gençler de öğrenciler de var. Kadınların profili hakkında bilgi verebilir misiniz?
Belediye tesisi olunca insanlarımızın bakış açısı biraz daha farklı. Daha güvenli bir ortam. Kadınlarımız kendi arasında çalışıyorlar ve bunun rahatlığı da var. Ulaşımları için servisi, yemeği, sigortası, maaşları belediyemiz tarafından karşılanıyor. Çocuk okutanlar, eşlerine yardımcı olan kadın kardeşlerimiz var. Geçenlerde Geyve Belediyesi olarak Marmara Belediyeler Birliği’nden hem yerel kalkınma hem de kırsal kalkınmayı destekleme ödülü aldık. Bu kadın projemiz bizim için bir başarı kaynağı.
KOOPERATİFLEŞMENİN BAŞKENTİ
Tesisin bulunduğu alanda vahşi çöp depolama merkezi vardı. Göreve geldikten sonra burayı üretim merkezine dönüştürdünüz. Anlamı büyük, neler söylemek istersiniz?
İçinde bulunduğumuz tesis İpek Yolu koridoru üzerinde. Ben aynı zamanda İpek Yolu Belediyeler Birliği Başkanlığı görevini de yürütüyorum. Çöplüğün etrafından geçmek, Geyve’nin tanıtımını bu şekilde yapmak bizi üzüyordu. İlk olarak hemen bu çöplüğü kapattık, yerine bu tesisi yaptık. Çok güzel yerlere geldik. Yakın bir zamanda Ayva Çiçeği Kadın Kooperatifimizi de kurduk. İlçemizi Türkiye’de kadın kooperatiflerinin başkenti yapıyoruz. Böyle bir sloganımız da var.
AYVA ÜRETİMİ 75 BİN TON
İlçedeki ayva üretiminden bahseder misiniz?
Dünyada en büyük ayva üretimi Türkiye’de yapılıyor. Türkiye’de de en yüksek ayva üretimi Geyve’de gerçekleşiyor. 14 bin dekar alanda 75 bin ton ayva üretimimiz var. Sadece ayva değil yanında diğer ürünlerimiz de var. 350 bin ton ürün arasında ana kalem ayvamız, coğrafi işaretimizi aldıktan sonra Türkiye’de ayvamız tanınır hale geldi. Başlangıç sebebimiz ayvayı işlemek. Reçeliyle başlamıştık ama şu anda turşusundan sirkesine, pekmezine, sabununa, kolonyasına kadar ürün elde ediyoruz. Geyve zaten bir markaydı ama Geyva ile marka şehir haline getirdik. Yakında ayvanın Avrupa Birliği coğrafi işaretini de alacağız. Ayvanın serüvenini daha iyi yerlere taşımaya çalışıyoruz.
SIFIR ATIKLA ÇALIŞAN TESİS
Çok çeşitli ürün yelpazenizden bahseder misiniz?
Ekmeklerimiz tamamen ekşi maya ile yapılıyor. Tarhanamız, eriştemiz, makarnamız ciddi anlamda İstanbul pazarına gönderiliyor. Bir özelliğimiz de sıfır atık bir tesis olmamız. Buradan çıkan tüm ürünler, en sonunda mamul haline çevriliyor. Çıkan posalardan bile sabun, çay yapıyoruz. Tarımsal faaliyetlerde çiftçimize destek oluyoruz. Fuarlara katılıyoruz. Ayva yarışmalarının bulunduğu bir festivali de ilçemize kazandırdık. Uluslararası kuruluşların, ulusal paydaşlar ile çok sayıda STK ve özel sektör kuruluşu temsilcileri ve akademisyenlerin ağırlandığı Geyve Kırsal Ekosistem Çalıştayı gerçekleştirdik.
‘GEYVA MOLA’DA 80 KADIN İSTİHDAM EDİLECEK
Kadınlara yönelik daha başka projeleriniz var mı?
Yakın zamanda ‘Geyva Mola’ markamız ile ulusal basınımıza çıkacağız. İçinde gastronomi merkezinin, İpek Yolu mutfağının olduğu ve 80’e yakın kadın kardeşimizin çalışacağı yeni bir sosyal tesis daha yapıyoruz. Her iki ilçeye de faydası olması için Pamukova ile Geyve’nin orta noktasında olacak. 15 gün önce temelini attık. Nisan sonu gibi açmış olacağız.
Türkiye’nin her yerinden kadın emeği burada toplanacak. Bir de 50 bin metrekare içerisine kurduğumuz Geyve Seyir Terası, harika bir tesis oldu. Orada da 32 kadın kardeşimiz çalışıyor. Kadınlar bizim baş tacımız. Her başarılı erkeğin arkasında bir kadın vardır ama her başarılı belediye başkanının arkasında da kadınlar var demek istiyorum. Bugüne kadar başarılı bir başkanlık yaptıysak kadınlar sayesinde. Kadınlarımıza her zaman pozitif ayrımcılık yapacağız.
TARAKLI’NIN ENGİNARI PAMUKOVA’NIN ÇİLEĞİ
Biraz da Geyve’yi anlatır mısınız?
Geyve şiirlere konu olmuş bir ilçe. Türk edebiyatının üstadı Şair ve Yazar Sezai Karakoç’un yazdığı ‘Mona Roza’ şiirindeki Geyve burası. İlçemiz Sakarya’nın güneyinde merkeze 25 kilometre mesafede. Sakarya Nehri’nin içinden geçtiği, suyuyla beraber ilçemize can kattığı güzel Geyve, üzümüyle meşhur olan ama dünyada en iyi ayvanın üretildiği ilçe. Gelir kaynağımızın yaklaşık yüzde 80’i tarımsal faaliyetler. Birkaç tane sanayi kuruluşumuz var ama asıl amacımız tarımsal faaliyetler. Geyvemizi ve ürünlerini Türkiyemize ve dünyaya duyurmaya çalışıyoruz. Geyve’de, Pamukova’da, Taraklı’da yetişen ürünlerimiz ve ciddi emek sarf eden çiftçilerimiz var. Taraklı’nın enginarı meşhurdur, Pamukova’da yine ayva üretimleri var ama çileği, kavunu çok meşhur. Biz hem ayvamızla hem üzümümüzle beraber tarımsal faaliyetlerimize devam ediyoruz. Geyve tarıma çok elverişli bir bölge ve biz de bulunduğumuz yere katma değer sağlama adına koşturuyoruz.
İnovasyon köyü projeniz hakkında bilgi verir misiniz?
İçinde kütüphanenin, teknoloji merkezinin bulunduğu bir inovasyon köyü kuruyoruz. 30 bin metrekare alanda inşaatına başladık. Kırsalda yaşayan öğrenci kardeşlerimiz ile İstanbul’da yaşayan ve şehir yaşamının o kargaşasından yorulmuş beyinleri alıp burada dinlendirelim istiyoruz. Robotik kodlama gibi farklı tüm eğitimleri burada vermek istiyoruz. Gayve’de yapılacak tüm tarımsal faaliyetlerde teknolojinin en üst seviyesini kullanmak istiyoruz. 1 yıla kadar açmayı planlıyoruz. Türkiye’de örnek gösterilecek projelerden bir tanesi olacak.
