Giriş
Tarihi çok eskilere dayanıyor Suruç’un... Böyle olunca da ilk çağlardan bugüne birçok şehre ve birçok medeniyete başkentlik yapmış... Suruç, Şanlıurfa’nın il merkezine 46, Suriye sınırına ise 10 kilometre uzaklıkta. Eskiden bu yana nar bahçeleri ile biliniyor ama hâlâ en büyük özelliği yarış atı yetiştiriciliği yapılması...
Coğrafi yapısı da oldukça ilginç olan ilçe, Suriye’ye doğru gidildikçe alçalan düzlüklerden oluşuyor. 1000 metre rakımda olan Suruç ovasında ise akarsu yok... İlçe ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalı. Tarımsal ürünlerin başında buğday, arpa, pamuk, mısır, mercimek ve üzüm geliyor ama az miktarda da Antep fıstığı, zeytin, susam, nohut ve erik de yetiştiriliyor. Aslında ilk çağlarda ‘İpek Şehri’ diye anılan, bir zamanlar ipekçiliğin çok geliştiği ve sanayinin kurulduğu şehir, bugünün Suruç’udur.
Suruç uzun yıllar terörle anıldı. Şimdilerde ise tarihte çok önemli geçmişi olan ilçede yeni projeler hayata geçiriliyor. Lavanta Bahçesi’nden Nar Kadın Kooperatifi’ne, tekstil atölyesinden turizme kadar ilçeyi modern hale getirecek ve istihdam alanları oluşturacak birçok yeni proje ilgi çekiyor.
TARIM VE TURİZM
Suruç’ta tarihi kümbet evlerin turizme kazandırılması için de harekete geçilmiş. Bakımsızlık nedeniyle yıkılan yöreye özgü asırlık kümbet evleri, onarılıp turizmin hizmetine sunulacak. Kültür Vadisi Projesi kapsamında hayata geçirilen kümbet evinin ise ilçenin turizmini canlandıracağı öngörülüyor.
İlçenin simgesi haline gelen Suruç narı, 2021’de Coğrafi İşaret Belgesi’yle tescillenirken, AB Coğrafi İşareti’ni almak için de Suruç Belediyesi tarafından başvurusu yapılmış. Suruç narının pazar payında hak ettiği yeri alması ve Suruçlu kadınlara gelir kapısı olması için Suruç Nar Kadın Kooperatifi de kurulmuş. Suruç narının tanıtımına katkı sağlamak için geçen yıl 3’üncüsü yapılan Geleneksel Nar Festivali de düzenleniyor.
Suriye sınırının sıfır noktasında yer alan Suruç’ta Türkiye’de son yıllarda üretim sahası genişleyen, rengi ve kokusuyla alternatif tarımın gözdesi olan lavanta da yetiştiriliyor. “Lavanta ve Kekik Bahçesi Projesi” kapsamında “Suruç Lavanta Tarla Günleri” etkinliği Suruç’a renk katıyor. Hayata geçirilen projelerle nefes almaya başlayan ilçede son 3 yılda yeşil alan oranı yüzde 335 artmış.
ATÇILIK VE BİNİCİLİK MERKEZİ OLACAK
Öte yandan, Suruç’ta Safkan Arap atları yetiştiriciliği de öne çıkıyor. Suruç Ovası’nda yüzlerce ailenin geçimini sağladığı Arap atı yetiştiriciliği, Osmanlı döneminden kalan kültür ve geleneğin devamı olarak da yaşatılıyor. Türkiye’de safkan Arap yarış atı yetiştiriciliğinin önemli merkezlerinden Suruç’ta yetiştirilen taylardan elde edilen gelir, bölgenin ekonomisine katkı sağlıyor.
Yılda yaklaşık 700 safkan Arap yarış tayı yetiştirilip, Türkiye’nin çeşitli hipodromlarına yarışlara katılmak üzere götürülüyor. Suruç Belediyesi de Suruç atının önemine dikkat çekmek amacıyla Türkiye’de ilk olacak nitelikte ‘Suruç Atçılık ve Binicilik Kompleksi’ni kurmaya hazırlanıyor. Kompleks, belediye ve Harran Üniversitesi’nin ortaklaşa çalışmaları ile 30 dönümlük alanda inşa edilecek.
Proje hem istihdama katkı sağlayacak hem de atçılığın önemini ortaya çıkaracak. Halı saha, spor salonu, stadyum gibi yapılara da öncelik verilirken, gençleri spora yönlendirme anlamında da dikkat çeken Suruç Belediyesi Hokey Spor Kulübü, 2022-2023 Sezonu Kadınlar 1. Lig müsabakalarında namağlup şampiyonlukla Süper Lig’e yükselerek ismini duyuruyor.
İSTİHDAM ODAKLI PROJELER HAYATA GEÇİYOR
Suruç Kaymakamı ve Belediye Başkan Vekili İbrahim Güneş ile Suruç ilçesini ve projeleri konuşuyoruz. Suruç’un her geçen gün gelişen ve değişen bir ilçe olduğuna dikkat çeken Güneş, ilçede istihdam odaklı projeleri bir bir hayata geçirdiklerini belirterek en önemli projeler arasında fabrika yapım işinin olduğunu söylüyor. Şanlıurfa Organize Sanayi Bölgesi’nde Suruç Belediyesi’nce yapılan istihdam odaklı ayakkabı ve tekstil fabrikasının üretime başladığını kaydeden Güneş, fabrikanın şu anda 70 kişiye iş imkânı sağladığını ve bu sayının 300’e çıkacağını ekliyor. İlçede şu anda toplam 45 devam eden ve tamamlanan projenin bulunduğunu anlatan Güneş, şu bilgileri veriyor:
İLÇE YENİDEN GÜÇLENİYOR
“Çarşı ve cadde cephe sağlıklaştırma, kütüphane, meydan projesi, aydınlatma, park projeleri, spor salonları, halı sahalar, kent estetiği projesi, AB destekli sıfır atık ve geri dönüşüm projesi, beşli ticaret merkezi, AB destekli girişimcilik ve tasarım merkezi proje gibi çalışmalarımız ile Suruç, yeniden güçleniyor. Anavatanı Mezopotamya olan buğdayın, ekmeğe dönüşmesi ve sofralarda yer almasını sağlayan Halk Ekmek Fabrikası ve Suruç Butik Fırın projesiyle de istihdama katkı sağlanırken günlük 5 bin ekmek üretiliyor. Projenin hedefi her eve daha uygun fiyatlı ve daha sağlıklı ekmeğin girmesi. Çölyak hastasına glütensiz ekmek, ihtiyaç sahibi haneye ücretsiz ekmek desteği de sağlanmış oluyor.”
SURUÇ NARI ARTIK COĞRAFİ İŞARETLİ
Güneş şöyle devam ediyor: “Suruç Belediyesi, ilçede güzel projelere imza atıyor. Bunlardan biri de seracılık projesi. Suruç Belediyesi’nin mülkünde olan 11 dönümlük bir alanımız var. Bir bölümüne sera kuruldu, diğer alanlara biber ile patlıcan ekimi yapıldı. Burada yetiştirilen ürünlerin hasadı yapılarak ihtiyaç sahibi ailelere, yaşlı ve engelli vatandaşlarımıza dağıtımı yapılıyor. Kendine has kokusu, rengi ve tadıyla dikkat çeken Suruç narımız ise 2021’de Türk Patent ve Marka Kurumu’nca Coğrafi İşaret Belgesi’yle tescillendi.
Suruç Belediyesi ile paydaş olarak yürütülen ‘Entegre Mücadele’ ile ‘Suruç Narı Yetiştiriciliği’ projesi kapsamında, projeye dahil olan üreticilere tonlarca organik gübre dağıtımı yapıldı. Daha önce verimsizlik söz konusuydu. Başlatılan ortak proje kapsamında dağıtılan bu organik gübrelerle tescilli Suruç narının verimi üst seviyeye gelecek ve sertifikalı üretim yapılmış olacak. İnşallah Avrupa Birliği tescilini de alacağız.”
KÜMBET EVLER TURİZME AÇILIYOR
Suruç’un tarihi ve kültürel açıdan zengin bir yapıya sahip olduğunu vurgulayan Güneş, “Tarihi yüzyıllar öncesine dayanan eski tarihi evler Suruç’ta yeniden hayat buluyor. Kümbet evler denilince akla ilk Harran gelirdi. Ancak Suruç’ta kümbet evlere birçok köyde rastlamak mümkün. Suruç Belediyesi bu tarihi mirasa sahip çıkıyor. Bakımsızlık ve yağışlar nedeniyle yıkılan yöreye özgü asırlık kümbet evlerin onarılıp turizme kazandırılması için çalışma başlatıldı.
Öte yandan kaybolmaya yüz tutmuş kümbet evlerini turizme kazandırmak ve canlandırmak için Kültür Vadisi Projesi’ni hayata geçirdik. 11 Nisan Mahallesi’ndeki lavanta bahçesi yanına kümbet evler inşa ediliyor. Saman, pişmiş toprak ve yumurta akı kullanılan, mimari yapısı ve malzemeleri sayesinde de yazları serin, kışları sıcak tutma özelliğine sahip evler, aşağıdan yukarıya doğru daralarak 30-40 tuğla dizisiyle örülerek inşa ediliyor. İçeriden ve dışarıdan balçıkla sıvandığı için yüzlerce yıl ayakta kalabiliyor. Belediye tarafından tamamlanan kümbet evi, 11 Nisan Mahallesi’nde ziyaretçilerine bir kültür yolu oluşturuyor” diyor.
SINIRIN SIFIR NOKTASINDA LAVANTA BAHÇESİ
İbrahim Güneş, “Yine belediyenin hayata geçirdiği ‘Lavanta Bahçesi’ projesi kapsamında ekilen 10 bin lavantanın ilk hasadı geçen yıl yapılmıştı. Suruç ovası lavantayı çok sevdi. İlçeye ayrı bir güzellik katan, son yıllarda üretim sahası genişleyen ve alternatif tarımın gözdesi olan lavantaların ikinci kez ekimi yapıldı. 80 bin lavanta fidesi dikildi. Güneydoğu Bölgesi’nin en büyük lavanta tarlasının Suruç’ta olacağını ve gelecek sezon hasat zamanında verimin 8-10 katına çıkacağını öngörüyoruz. Projede melisa, ada çayı, biberiye ve mentollü nane ekimi de yapılıyor” diye anlatıyor.
DOSTLUK PARKI KÜLLERİNDEN DOĞDU
Suriye Sınır kapısının karşısında bulunan atıl durumdaki Süleyman Şah Dostluk Parkı’nı yeniden ayağa kaldırdıklarına dikkat çeken Güneş, şöyle anlatıyor: “Suriye’de bulunan, Osmanlı Devleti’nin kurucusu Osman Gazi’nin dedesi Süleyman Şah’ın türbesine en yakın geçişin bulunduğu Mürşitpınar Sınır Kapısı’nda Türkiye ile Suriye’nin dostluğunu pekiştirmesi amaçlanan, kapının açılması çalışmaları kapsamında Süleyman Şah Dostluk Parkı yapılmıştı.
Lozan Antlaşması’yla Türk toprağı kabul edilen Osmanlı’nın atası Süleyman Şah’ın türbesinin tanıtılması da amaçlanıyordu. Yeşil alanı, Balıklıgöl ve Halep Kalesi’nin motifleri, yöresel ürün üretim ve satış noktaları ile piknik alanı da bulunan parkın ziyaretçisi, her geçen gün azalmaya başladı. Suruç Kaymakamlığı’nca Karacadağ Kalkınma Ajansı’nın desteği ile yapılan ve tahrip olan 50 dönümlük alanda bulunan ve beş bin kişiyi ağırlayan parkın eski günlerine dönmesi yeniden projelendirildi ve modern bir park görünümüne kavuştu.
Bir yandan ilçenin çehresini değiştirecek fiziki çalışmalara yönelirken bir yandan da sosyal programlara ağırlık veriyoruz. Cazibe merkezi haline dönüştürülen parkta, düzenlenen etkinliklerle türkü ve piyano sesleri yükselmeye başladı. İlçede park sayısını 8’den 28’e çıkardık, yeşil alan oranı yüzde 335 arttı. Hayata geçirilen projelerle ilçe adeta nefes alıyor diyebilirim.”
