Giriş
İzmir’in kuzeyinde 100 kilometre uzaklıkta, Bakırçay Havzası’nda yer alan Bergama, ülkemiz uygarlık tarihinin en eski yerleşmelerinden biri. Şifalı doğal kaynaklarıyla Doğu’nun en batısında, Batı’nın en doğusunda yer alan Bergama; müzik, tiyatro, spor, güneş, çamur gibi doğal tedavi yollarının ilk kez kullanıldığı sağlık kentiydi. Bugün de UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alıyor. Muhteşem doğası ve çam ağaçlarıyla ünlü Kozak Yaylası ve Edremit Körfezi arasında yer alan bölge, Bergama Krallığı ve Roma döneminde en parlak zamanlarını yaşamış. İlçede aşağıdan bakıldığında bile görkemiyle karşınıza çıkan Pergamon Akropolü dünyada eşi bulunan güzellikte…
Dünyanın ilk sağlık merkezi Asklepion ise şifalı sularıyla ünlü. Gezerken bakmaya doyamayacağınız Bergama evleri ve sokakları ise görülmeye değer… Bergama Cumhuriyet döneminde de ilklerin şehri olmaya devam etmiş. Örneğin Mustafa Kemal Atatürk’ün 1937’de başlattığı Bergama Kermesi, Türkiye’nin ilk, dünyanın Fransa’nın Nice kentinden sonra ikinci yerel festivali. 15 Haziran 1919’da ilk işgali kıran kent de Bergama. Tarım, ticaret ve turizm merkezi ilçede madencilik sektörü gelişmiş. Bölgede granit, mermer, altın, perlit ve taş ocakları faaliyette. Doğal kaplıca suları ve su kaynakları da zengin olan Bergama; güzellik ılıcaları, Kozak Yaylası, gelişmiş dokumacılığı ve kilimciliğiyle ünlü.
İLKLERİN ŞEHRİ
Tarih boyunca yerleşim yeri olması, ovalık ve sulak alanlarda yerleşimin yanı sıra yayla kültürü, Yörük ve Türkmen boyların çeşitliliği, Balkanlar’dan gelen göçmenler, tarımsal faaliyetler ve sürdürülen zanaatlar Bergama’nın kültürel yaşamını zenginleştirmiş. Bu eşsiz tarihi ve kültürel mirası koruyarak gelecek nesillere bırakmak istediklerini belirten Belediye Başkanı Prof. Dr. Tanju Çelik ile Bergama’yı konuşuyoruz. “İlçemizi sağlık, tarım ve turizmde hak ettiği yere taşımak en büyük amacımız” diyen Başkan Çelik, sosyal belediyecilik anlayışıyla hayata geçirilen çalışmalarını da anlatıyor.
KENTSEL DÖNÜŞÜMDEN TARİH ÇIKACAK
Bergama’nın yeni bir arkeoloji müzesine ihtiyaç duyduğunu belirten Başkan Tanju Çelik, “Efes Selçuk’un üç katı büyüklüğünde tarihi alanı bulunan Bergama’da kentsel dönüşüm çalışmaları yapılırsa Akropol bölgesindeki evlerin altından tarihi alanlar ortaya çıkacak. Roma döneminden kalma tonozda hala programlar yapılıyor; Şakir Süter Gazetecilik Yarışması ödül töreni de Bergama Tonoz’da gerçekleşti. Yeni çıkan buluntuların sergilenmesi, Bergama Müzesi’nde yer bulamayan eserlerin toplumla buluşması için yeni bir müzeye ihtiyaç var” diyor.
DÜNYANIN EN KALİTELİ ÜÇ PAMUĞUNDAN BİRİ
“Bölgemizde yetişen pamuklar elyaf uzunluğu ve kalitesi bakımından Mısır ve Kaliforniya pamuğundan sonra dünyada üçüncü sırada yer alıyor” bilgisini veren Başkan Çelik, şunları söylüyor: “71 bin 542 dekar alanda yapılan üretimde 35 bin 771 ton pamuk toplanıyor. Bakırçay Havzası, tohumculuk ve pamuk üretiminde öne çıkıyor. 1880’de ilk çırçır fabrikasının açıldığı ilçemizde, dokumacılık en güçlü el sanatlarımızdan. Bölgemizde halı dokumacılığının yanında kilim dokumalar ve yöresel kumaşlar da üretiliyor. Özellikle Kız Bergama Halılarımız ile ünlüyüz.”
KADIN ÜRETİRSE HAYAT DEĞİŞİR
Belediye Başkanı Prof. Dr. Tanju Çelik, “Kadın üretirse hayat değişir” düşüncesinde hareket ettiklerini belirterek “Üretici Kadın Pazarı” ile kadınlara verdikleri desteği şöyle anlatıyor: “Kadınlarımızın el işi göz nuru ürünleri ve yaptıkları benzersiz lezzetleri satışa sunmaları amacıyla her pazartesi ve cuma Üretici Kadın Pazarı kuruluyor. Bu sayede kadınlarımız hem ekonomilerine katkı sağlıyor hem de sosyalleşiyor. Yaptığım tüm ziyaretlerde hediye ettiğim ürünleri yine üretici kadınlarımızın kurduğu kooperatiften tedarik ediyorum.”
TAM BİR TARİH HAZİNESİ
Asklepion Antik Kenti‘ndeki mermer sütun üzerinde bulunan yılan figürü, günümüzde eczacılığın simgesi olarak kabul ediliyor. Parşömen, ilk olarak Bergama’da bulundu. Latince Charta Pergamena kelimesinden türeyen ve hayvan derisinden yapılan parşömen, Bergama kağıdı anlamını taşıyor. Mısır İskenderiye Kütüphanesi’nden sonra, dünyada ikinci açılan kütüphane Pergamon Antik Kenti’nde bulunuyordu. Asya’nın ilk kütüphanesi olan Bergama Kütüphanesi, 200 bin ciltlik zengin bir arşive sahipti.
PROJELERE İKİ ÖDÜL BİRDEN
Bergama Belediyesi, Tarihi Kentler Birliği Ödülleri’nde iki proje ile ödül kazandı. 30 belediyenin 61 projeyle başvurduğu yarışmada; Selinos Deresi ve Çevresi 1. Etap Peyzajı “proje” alanında, Tabakhane ve Çırçır Binası'nın restorasyonu “uygulama” alanında ödüle layık görüldü. 2001’den bu yana düzenlenen “Koruma Özendirme Yarışması” üye belediyelerin “kimlikli kent” kavramını güçlendirmesi için gerçekleşiyor. Atıl durumdaki yapıların restore edilerek yeniden yaşayan alanlara dönüşmesini hedefleyen yarışmada; alanların kamusal alana dönüşmesi destekleniyor.
TARIMDA KATMA DEĞER
Bergama’da 495 bin dekar alanda tarımsal üretim yapıldığı bilgisini paylaşan Başkan Çelik, şunları ekliyor: “Çiftçi Kayıt Sistemi’ne kayıtlı 6 bin 377 çiftçimizin yaptığı üretim sayesinde hem iç pazara hem de ihracat yoluyla dünyaya katma değer sağlıyoruz. Zeytin, çam fıstığı, pamuk, ayçiçeği, mısır, yulaf, domates, buğday, tritikale, fiğ ve yonca ekiminin çoğunlukta olduğu bölgemizde yılda ortalama 104 bin ton domates, 40 bin ton zeytin, 77 bin ton mısır, 35 bin ton pamuk ve 35 bin ton fiğ hasadı yapılıyor. Kooperatiflere desteğimiz sürüyor. Bergama Parşömeni, Bergama Köftesi, Bergama Çığırtması ve Bergama Tulum Peyniri coğrafi işaretli ürünlerimizden.”
İKİ BUÇUK MİLYON ZEYTİN AĞACI
Başkan Çelik, "78 bin 382 dönüm arazide ekili zeytinciliğin yoğun olduğu bölgemizde yıllık 40 bin tona yakın zeytin üretimi yapılıyor” bilgisini vererek devam ediyor: ”Yaklaşık 2.5 milyon zeytin ağacı bulunan bölgemiz; ekolojik koşulları, toprak yapısı ile zeytin ve zeytinyağında Türkiye’nin en kaliteli bölgelerinden. 10 bin ton zeytin sofralık olarak satılırken, ortalama 6 bin ton yağ üretiliyor. Bergama Zeytinyağı, çok düşük asit derecesi ile tercih nedeni. Zeytin üreticilerimizle birlikte markalaşma ve tanıtım projeleri hazırlanıyoruz.”
TÜRKİYE’NİN ÇAM FISTIĞI AMBARI
Bergama Kozak’ta üretilen çam fıstığı, Türkiye üretiminin yüzde 70’ini karşılıyor. Çelik, “Son 10 yıldır yaşanan verim kaybına rağmen üreticinin yüzünü güldüren çam fıstığı 105 bin 500 dekar alanda ekili ve yılda 284 ton üretim sağlanıyor. Helva, iç pilav gibi yemeklerde kullanılan çam fıstığının bölgemizde tatlısı da yapılıyor. Yöredeki köylerde tüketilen çam fıstıklı çay ise ‘cilveli çay’ olarak biliniyor“ diyor.
GASTRONOMİ TURİZMİNE KATKI
Bergama tarihi olduğu kadar yemekleri ile de ünlü bir şehir. Çığırtma, tulum peyniri, karanfilli ve sakızlı leblebi, nohutlu börek ve Zülbiye tatlısı Bergama’nın şahsına münhasır lezzetlerinden. Bu yemeklerin tanıtılması ve gastro turizme kazandırılması için çalışmalar yaptıklarını belirten Başkan Çelik, “12. Yemeklik Mantar Kongresi’ni 23-25 Ekim’de gerçekleştirdik. Ege Üniversitesi Bergama Meslek Yüksekokulu Mantarcılık Bölümü de ilçemizde bulunuyor” bilgisini veriyor.
