Kadınların doğurganlığına ilişkin sayısız soru yanıtlandı. Peki spermlerin bu konudaki rolü ve önemi nedir? Merak edilenleri yanıtlayalım.
DÖLLENMEYEN SPERMLER
SORU: Döllenmeyen spermler vücuttan nasıl atılır?
CEVAP: Erkek vücudu sürekli sperm üretir ve depolar. Döllenmeyen veya kullanılmayan spermler üç temel şekilde vücuttan atılır:
* Cinsel ilişki veya mastürbasyon sırasında spermler meni ile birlikte dışarı atılır. Bu, spermlerin en yaygın atılma yoludur.
* Eğer spermler ejakülasyon yoluyla dışarı atılmazsa, testislerde veya epididimde belirli bir süre bekledikten sonra vücut tarafından parçalanır ve geri emilir. Bu işlem sırasında spermlerin protein ve diğer besin bileşenleri tekrar vücuda kazandırılır.
* Uyku sırasında istemsiz olarak gerçekleşen boşalmalar, kullanılmayan spermleri dışarı atmanın doğal yollarından biridir. Bu durum, özellikle uzun süre boşalma yaşanmayan dönemlerde daha yaygındır.
ÇOKLU DÖLLENME NEDEN OLUR?
SORU: Aynı anda birden fazla döllenme olabilir mi?
CEVAP: Genellikle bir yumurta, sadece bir sperm tarafından döllenir. Ancak istisnai bazı durumlar vardır:
Polispermi (Çoklu Döllenme): Normalde yumurtanın dış tabakası (zona pellucida), ilk sperm hücresinin içeri girmesiyle sertleşerek diğer spermlerin girişini engeller. Ancak bazı nadir genetik veya biyolojik durumlarda birden fazla sperm yumurtaya girebilir. Bu, genetik anormalliklere neden olduğu için genellikle embriyo sağlıklı gelişemez ve düşükle sonuçlanır.
Çift Yumurtalı İkizler (Dizigotik İkizler): Eğer bir kadının yumurtalığında aynı döngüde iki yumurta olgunlaşır ve iki farklı sperm tarafından döllenirse, çift yumurta ikizleri (farklı genetik özelliklere sahip iki ayrı bebek) oluşur. Özetlemek gerekirse; bir yumurtanın birden fazla spermle döllenmesi biyolojik olarak engellenir, ancak aynı anda iki farklı yumurta döllenebilir.
SPERM HAREKETLİLİĞİ NASIL ARTIRILIR?
SORU: Sperm hareketliliği önemli bir kriter mi, hareketsizlik neye yol açar?
Evet, sperm hareketliliği (motilite) doğurganlık açısından en önemli faktörlerden biridir. Çünkü sperm, yumurtaya ulaşmak için uzun bir mesafe kat etmek zorundadır.
Düşük Hareketlilik (Astenozoospermi): Eğer spermler yeterince hızlı hareket edemezse, yumurtaya ulaşamazlar ve döllenme gerçekleşmez.
Tamamen Hareketsiz Spermler: Eğer spermler tamamen hareketsizse (nekrozoospermi), doğal yollarla gebelik mümkün değildir ve tüp bebek tedavisi gerekir.
Hareketliliği artırmak için:
* Antioksidan açısından zengin beslenmek (C vitamini, E vitamini, çinko gibi).
* Düzenli egzersiz yapmak ve sağlıklı bir kiloda olmak.
* Aşırı sıcak ortamlardan kaçınmak (örneğin, sıcak duşlar, saunalar, dar iç çamaşırları).
* Sigara, alkol ve uyuşturucu kullanımından kaçınmak önemlidir. Sperm hareketliliği düşük olan erkeklerde tüp bebek tedavisinde mikroenjeksiyon (ICSI) yöntemi kullanılarak en sağlıklı ve hareketli sperm seçilip yumurtaya enjekte edilir, böylece döllenme ihtimali artırılır.
GEBELİK ŞANSI DÜŞER Mİ?
SORU: Sperm üretimi düşükse gebelik olasılığı nasıl etkilenir?
CEVAP: Sperm üretimi düşükse (oligozoospermi), gebelik şansı şu nedenlerle azalır:
Döllenme Şansı Düşer: Gebelik için yumurtaya ulaşabilen yeterli sayıda sperm gerekir. Eğer sperm sayısı azsa, yumurtayı dölleyecek kadar sperm olmayabilir.
Sperm Rekabeti Azalır: Normalde milyonlarca sperm, yumurtaya ulaşmaya çalışır. Sayı düşük olduğunda, yumurtaya ulaşabilen ve döllenme yeteneğine sahip sperm ihtimali azalır.
Sperm Kalitesinde Sorunlar Olabilir: Sperm sayısı düşük olan erkeklerde, genellikle hareketlilik ve şekil bozukluğu gibi ek sorunlar da görülebilir. Bunlar, spermin yumurtaya ulaşmasını ve döllemesini zorlaştırabilir. Hafif veya orta derecede sperm sayısı düşüklüğünde doğal yollarla gebelik mümkün olabilir. Şiddetli oligozoospermi durumunda tüp bebek (IVF) veya mikroenjeksiyon (ICSI) gibi yardımcı üreme teknikleri kullanılabilir. Sperm sayısını artırmak için sağlıklı beslenme, sigara ve alkolü bırakma, stresten uzak durma gibi yaşam tarzı değişiklikleri önerilir.