Giriş
Milas’ta üretim deyince hiç kuşkusuz ilk akla gelen zeytin ve zeytinyağı. Türkiye’de zeytin üretiminde ise tüm zamanların rekoru bu yıl kırılıyor. Zeytin üretimi 2022’de yüzde 71 artış ile 2.9 milyon tona ulaşırken, zeytinyağı üretimi ise yüzde 79 artış ile 421.7 bin ton oldu. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın verilerine göre Türkiye’de zeytin ağacı varlığı her geçen yıl artış gösteriyor.
Son 20 yılda zeytin ağacı varlığı 99 milyon adetten yüzde 91 artış ile 189 milyona ulaştı. Zeytin ağacı varlığındaki artışla birlikte üretimde de önemli ölçüde artışlar yaşanıyor. 2022 zeytin ve zeytinyağı üretimi tüm zamanların rekor üretimi olup Türkiye, sofralık zeytin üretiminde dünya lideri, zeytinyağı üretiminde İspanya’dan sonra dünya ikincisi konumuna yükseldi.
Sofralık zeytin ihracatı son 20 yılda 36 bin 598 tondan yüzde 157 artış ile 94 bin 76 tona, aynı dönemde zeytinyağı ihracatı 25 bin 645 tondan yüzde 75 artış ile 40 bin 214 tona çıktı.
Muğla’da ise zeytin ağacı sayısının 17 milyona ulaştığı belirtilirken, bunun 13 milyonunun Milas’ta bulunduğu kaydediliyor. Yani Milas, Türkiye’nin zeytin ağacı varlığının yüzde 10’una sahip. Milas’ın sahip olduğu milyonlarca zeytin ağacından elde edilen ürünler bölgedeki 73 zeytinyağı fabrikasında sıkılarak zeytinyağı haline getiriliyor.
Muğla’daki geçmişi 2 bin 800 yıl öncesine kadar dayanan ve şifa kaynağı olduğuna inanılan zeytin ve zeytinyağı sofraların vazgeçilmezi olmayı sürdürüyor. Üstün kalitesi ve lezzetiyle Türk mutfağına değer katan Milas zeytinyağının Avrupa Birliği’nde (AB) coğrafi işaret alarak tescil edilmesiyle üreticiler daha kaliteli zeytinyağı hazırlamak için çaba sarf ediyor. Milas’ta üretilen zeytinlerden, erken hasat, soğuk sıkım yöntemiyle elde edilen zeytinyağları, dünya çapındaki pek çok zeytinyağı yarışmalarında da ödüller almaya devam ediyor.
Son olarak, her yıl İtalya’da düzenlenen dünyanın en kaliteli 500 zeytinyağı markasının belirlendiği Flos Olei’nin 2023 listesinde Milas’tan Sitare-Osman Menteşe Çiftlik ve Kairos Zeytin Evi markası yer aldı.
ŞENLİKLE KUTLANDI
Yöre halkının “yeşil altın” olarak adlandırdığı zeytin için yıllar önce başlatılan 8. Milas Zeytin Hasat Şenliği, dün tamamlandı. Milas’ta yerel yönetim, oda ve kurumların iş birliğiyle bu yıl “Milas’ta Hasat Zamanı” sloganıyla düzenlenen program 2 gün sürdü.
Kortej yürüyüşüyle başlayan şenlik, pop sanatçıları Zeynep Casalini ve Ferhat Göçer’e ev sahipliği yaptı. Etkinlikler kapsamında zeytin hasadı ve zeytinyağı fabrikasında sıkım, zeytin güzeli yarışması, mahalleler arası zeytinyağlı yemek yarışması, milli atletler sağlık yürüyüşü gibi etkinliklerin yanı sıra zeytin ve zeytinyağın faydaları da masaya yatırıldı.
BÖLGE KÜLTÜRÜNÜN PARÇASI
Milas Belediye Başkanı Muhammet Tokat, “Milas zeytinyağı, yıllar önce dökme zeytinyağı, sabunluk yağ denilerek tanımlanıyordu. Bugün ise Milas zeytini ve zeytinyağının başarısı sınırlarını aştı. 2014’te kurumlar arası iş birliğiyle başlattığımız Milas Zeytin Hasat Şenliği’nin 8’incisini gerçekleştirdik. 16 kurum ve STK’nın içerisinde olduğu şenlik, halkımız, üreticimiz, köylümüz için, Milas zeytini ve zeytinyağının tanıtımı için çok önemli. 132 mahalleye sahip ilçemiz için başlıca geçim kaynağı. Bölge kültürümüzün de en önemli parçalarından biri. Zeytin ve zeytinyağı barışın, sağlığın, mutluluğun, eğlencenin de simgesi. Bin bir emekle toplanan zeytin, dayanışmanın da simgesi” diye konuşuyor.
MAHSUL ÇOK, HEDEF BÜYÜK
Milas zeytinyağının ihracat potansiyelinin giderek arttığını belirten Milas Ticaret ve Sanayi Odası (MİTSO) Başkanı Reşit Özer, bölgenin tanıtımı için yoğun emek harcıyor. Özer, şöyle konuşuyor:
“Milas, zeytin ve zeytinyağının başkenti. Milas zeytinyağı, 2 yıl önce AB’den coğrafi işaret almayı başaran ilk ve tek Türk zeytinyağı. Bu sayede Milas zeytinyağını Almanya’ya, İsveç’e, ABD’ye, Malezya’ya ihraç etmeye başladık. Arap ülkelerinden de ciddi talep var. Son 2 yılda Milas ekonomisine ciddi katkı sağladık. Zeytinyağı marka sayımız 90’ı geçti. 18 tane AB standartlarında üretim yapan markamız var. İhracatımız daha da artacak. Yeter ki coğrafi işaret kalitesinde zeytinyağı üretelim. Bizim derdimiz kaliteli ve iyi mal ürettirmek, pazardaki payımızı artırmak. Milas zeytinyağının değeri ve kalitesi her geçen gün daha iyi anlaşılıyor. Milas yağlı zeytinimize de AB’den coğrafi işaret almak üzereyiz. Yine Türkiye’de ilk ve tek olacağız. Bu bize güç katacak. Bu sene rekoltemiz çok yüksek, geçen senenin 1 katı daha fazla olacak. Bu yıl Milas zeytinyağında hedefimiz 35 bin ton. Milas’ta 13 milyon 200 bin verimli zeytin ağacı var. Bu sene mahsulümüz çok zeytin fabrikalarımız uzun süre çalışacak, hedefimiz büyük.”
ZEYTİNPARK’TA YÖRESEL ÜRÜNLER
Muğla Ticaret ve Sanayi Odası (MUTSO) Yönetim Kurulu Başkanı Bülent Karakuş, bölgenin değerlerine sahip çıkmak, Muğla’ya özgü ürünlerin bilinirliğini artırmak için 2016’yı markalaşma yılı ilan ettiklerini belirterek, şu ifadelere yer veriyor:
“Son derece değerli Memecik Zeytin’in vatanı Muğla. 2014’de ‘Zeytinyağı Duyusal Tadım Eğitimleri’ verdik. Daha sonra bölgenin diğer ürünlerine katma değer sağlamak için kolları sıvadık. Muğla Saraylısı, Muğla Köftesi, Muğla Göce Tarhanası, Muğla Beyaz Mermeri, Kavaklıdere Cevizi’ne coğrafi işaret alarak bölgeye özel ürünler olduklarını tescilledik. Diğer oda ve kurumların da desteği ile Muğla’nın ‘Coğrafi İşaretli Ürün’ sayısını 23’e yükselttik. MUTSO olarak 10 yöresel ürünümüz için daha çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Üyelerimiz ve üreticilerimizi desteklemek adına Muğla-İzmir karayolunda, asırlık zeytin ağaçlarının arasında MUTSO Zeytinpark’ı hayata geçirdik. Burada 13 ilçemize ait coğrafi işaretli ve yöresel ürünlerin tanıtımı ve satışı yapılıyor. İstiyoruz ki doğası ve iklimiyle son derece özel olan ilimizde yetişen ürünlerimiz hak ettiği değeri bulsun.”
TADIM EĞİTİMLERİ İLE KALİTELİ ÜRETİM
En önemli tarım ürünlerinin başında gelen zeytinciliği desteklemeye devam ettiklerini söyleyen Muğla Büyükşehir Belediye Başkanı Osman Gürün, “Üreticilere satış desteği sağlamak amacıyla hayata geçirdiğimiz satış mağazasında kooperatiflerden aldığımız zeytin ve zeytinyağını dünya pazarına sunuyoruz. Vatandaşlara zeytinyağının özelliklerini ölçme, analiz etme ve yorumlama yeteneği kazanmaları için ‘Zeytinyağı Tadım Eğitimi’ veriyoruz. Duyusal Analiz Laboratuvarımızda yapılan çalışmalar ile kaliteli üretim, değer artışı, ihracata yönelik ürün elde etme ve bilinçli tüketici kavramlarında katkı sağlanması hedefleniyor. ‘Tarlanıza Geliyoruz’ projesiyle de talep eden üreticilerin tarlalarına giderek onlara yol haritası çıkarmaya devam ediyoruz” diyor.
ÜÇ KUŞAK ZEYTİNYAĞI
Dede mesleği olan zeytin ve zeytinyağı ticaretine 1990’larda başlayan aile şirketinin üçüncü nesil temsilcisi Levent Baydal, 2006’da Milas zeytinyağının değerini daha da ön plana çıkarmak için Milas’ta Labranda markasını kuruyor.
Baydal, “Yeşil taneli memecik zeytinlerin tat ve kokularının en yüksek olduğu dönemde darbe görmeden dalından toplanıp soğuk sıkım yöntemiyle üretim yapıyoruz. AB coğrafi işaret tescilini başarıyla aldık. Daha çok iç pazara üretim yapsak da daha önce Amerika, Almanya ve Moldovya’ya da butik olarak gönderim yaptık. Zeytin çiçeğinin özünden üretilerek sağlığa faydalı olacak kozmetik alanında da üretimler yapmaya başladık” diye konuşuyor.
İSPANYA’DAN ÜRÜN TALEBİ
Milas Hasadı Firma Sahibi Eşber Kaynak, “Memecik zeytinlerimizden ürettiğimiz zeytin ve zeytinyağlarımızın uluslararası piyasada yer almasını sağlayacak, tanıtım faaliyetleri için Sial Paris 2022 Gıda Fuarı’na katıldık. AB coğrafi işaretli Milas Hasadı zeytinyağlarımızı, dünyanın dört bir yanından gelen sektör temsilcileri ile buluşturduk. Amerika, Almanya, Hollanda, Brezilya, Rusya, İsrail ve Azerbaycan ülkeleri ile bağlantılar kurduk. Kuraklıktan etkilenen İspanya’da ürün talebinde bulundu” diyor.
ZEYTİNYAĞI SABUNU ÜRETİMİ
Milas S. S. 153 No’lu TARİŞ Zeytin ve Zeytinyağı Tarım Satış Kooperatifi tarafından yaptırılan zeytinyağı sabunları, TARİŞ’in Milas’taki satış mağazalarında satışa sunuluyor. Milas’ta zeytinyağı sabunu yapımının yüzyıllardır sürdüğünü anlatan Kooperatif Başkanı Kamil Gül, “Bu geleneği zeytinyağı üreticisi Milaslılar yüzlerce yıldır sürdürüyor. Biz de zeytinyağı tanklarımızdaki yağları sattıktan sonra tankların dibinde birikmiş zeytinyağı çamuru ve tankların dibinde kalmış zeytinyağları ile sabun yaparak değerlendiriyoruz” bilgisini veriyor.
21 ülkenin zeytinyağı markalarının değerlendirildiği FLOS OLEI’nin 2023 yarışmasında Türkiye’nin Marmara Bölgesi’nden 3, Ege Bölgesi’nden 4 zeytinyağı markası dünyanın en iyi 500 markası arasına girmeyi başardı. Bunların ikisi Milas’tan.
