Giriş
Ayvalık’ı sadece deniz, güneş, kum üçlüsü ile düşünmek bu büyük coğrafyaya haksızlık olur. Kültür turizminin ülkemizdeki en önemli bölgesi diyebiliriz bu kıyılara…
Eşsiz mimari yapıları ile film platosunu andıran sokakları, sarımsak taşından yapılmış tarih kokan evlerin cumbaları, her sokağını döndüğünüzde farklı renklerin ve farklı dokuların çekiciliği ile Ayvalık eşine çok da rastlanan bir yer değil. Gastronomisi ve mutfağı ise ayrı değer… Gözünüzün alabildiğince zeytin ağaçlarıyla kaplı bu cağrafyaya, ölmez ağacın anavatanı desek yanlış olmaz. Zeytini, zeytinyağı zaten her dönem önemli olmuş. Anıt ağaçları, leziz zeytinleri, zeytinyağları, peynir çeşitleri, zengin mutfağı, taş evleri, daracık sokakları, balıkçıları, toprakla uğraşan insanları ile kalbinizi oracıkta bırakacak kadar büyülü bir coğrafya…
Ayvalık’a bağlı irili ufaklı 22 kadar ada bulunuyor. Bu adaların en büyüğü Alibey Adası ya da bilinen diğer ismi ile Cunda Adası. 1964’te bir köprü ile Lale Adası’na oradan da ilçe merkezine bağlanmış. Eski köprü Türkiye’nin ‘ilk boğaz köprüsü’ olma özelliğini taşıyor. Alibey Adası dışındaki tüm Ayvalık Adaları 1995’te milli park ilan edilmiş, yerleşim yasaklanmış. Ayvalık, antik döneme giden köklü tarihi ile farklı medeniyetlere ev sahipliği yapmış bir ilçe. Bu yapıların bazıları hala ayakta dururken, bazılarından geriye sadece birkaç duvar parçası kalmış. Zeytin ise ayrı değeri…
Bir zamanlar Ayvalık’ta 22 zeytinyağı, 15 sabun ve 1 pirina fabrikası olduğu biliniyor. Ayvalık aynı zamanda ülkemizin en zengin su altı dip yapısına sahip. Su altı florası ve faunası bakımından ekolojik niş oluşturan 20’yi aşkın adasında yılın 12 ayı dalış imkanı sağlayan onlarca dalış noktası bulunuyor. Ayvalık’ta yelken sporları, trekking olanakları da gelişiyor.
ZEYTİN EKONOMİSİ
Ekonomisi büyük ölçüde zeytin ve turizmi bağlı olan Ayvalık’ta ayrıca, pamuk, çam fıstığı ve üzüm gibi tarım ürünleri yetiştiriliyor. İlçe arazisinin yüzde 60’ı, tarım arazilerinin ise yaklaşık yüzde 76’sı zeytinlik. Ayvalık toprakları yaklaşık 2 milyon zeytin ağacını barındırıyor. Bağyüzü Köyü’nde yetiştirilen Kozak üzümü de tanınmış bir ürün. Son yıllarda turfanda sebzecilik ve Kozak çam balı üretimi de dikkat çekiyor. Zeytinden sabun ve zeytinyağı üreten sanayi kuruluşları da ilçe ekonomisine katkı sağlıyor. Balıkçılık da önemli gelir kaynaklarından biri.
GEÇMİŞİN DEĞERLERİ KORUNUYOR
Ayvalık yüzyıllar içinde ekonomisi büyüyen, kendini yenileyen bir kent olmuş... Kültürel birikimi zenginleşmiş, kendi özgünlüğünü yaratan ilçenin Belediye Başkanı Mesut Ergin, geçmişin değerlerini koruma anlayışının geçmişten günümüze bir miras olarak kaldığını anlatıyor. Başkan Ergin, “Ayvalık’ı büyüklerimiz nasıl koruyup bugünlere getirdiyse biz de bunu ekonomiye çevirmek için çalışıyoruz. Bunun için de kurduğumuz kooperatif ile markalaşmaya gidiyoruz. Turizmin yanında Cunda’nın baklası ve enginarı meşhurdur, Ayvalık bir ot cennetidir. Bu değerli kaynakları nasıl doğru işleriz ve bir disiplin içinde nasıl pazarlarız, bunun çalışmasını kooperatif çatısı altında yürütmeyi planlıyoruz” diyor.
BEŞ BİN AĞAÇTAN 30 TON HASAT
Ayvalık’ta yapılan son sayımlarda seksen bir adet dört yüz yaşında, iki adet de bin yüz yaşında zeytin ağacının belirlendiğini söyleyen Başkan Ergin, bereketin sembolü zeytinin her bir tanesine ayrı önem gösterdiklerini belirtiyor. Belediye tarihinde ilk defa zeytinliklerin hasadının kendi ekiplerince yapıldığını hatırlatan Ergin, elde edilen zeytinyağlarının S.S. Ayvalık Üretim ve Pazarlama Kooperatifi’nde satışa sunulduğunu belirterek, şu bilgileri veriyor: “Bu yıl belediye ekiplerimiz 5 bin ağaçtan şu ana kadar 30 bin kilogram zeytin hasadı yaptı. Tariş fabrikalarında sıktırarak 5 ton yağ elde ettik. Bugüne kadar topladığımız zeytinlerin yağını çıkardık, ayırdığımız tane zeytinleri de yeşil ve siyah olarak kooperatif mutfağında işledik. Kurduğumuz kooperatif üzerinden kentimize belediyemize bir ekonomik bir destek yaratmış olduk. Mağazalarımızda en güzel yağı uygun fiyata vatandaşlarımıza ulaştırıyoruz.” Her yıl ortalama 10-11 bin kilogram zeytinyağı elde ettiklerini hatırlatan Başkan Ergin, kooperatifin ekonomisine 50 bin kilogram zeytinyağıyla katkıda bulunduklarını da ekliyor.
AŞIKLAR TEPESİ İKİNCİ BULUŞMA NOKTASI
Cunda (Ali Bey) Adası, Mithatpaşa Mahallesi’ndeki mülkiyeti hazineye ait yıkık yel değirmeninin Ayvalık Belediyesi’ne tahsis edilmesinin ardından çalışmalar başlamış. Bursa Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’ndan alınacak proje onayının ardından Aşıklar Tepesi’ne doğal güzellikler korunarak, sosyal tesisin de bulunduğu yepyeni bir seyir alanı kazandırılacak.
FESTİVAL KENTE GÜÇ KATIYOR
14 milyon zeytin ağacıyla Türkiye’nin en büyük zeytin üretim merkezlerinden biri olan Balıkesir’de Ayvalık Uluslararası Zeytin Hasat Festivali heyecanı her yıl Ekim veya Kasım’da yaşanıyor. Hasat festivali; yerel ve ulusal markaların, emekçi köylülerin, ihracatçıların, usta gazetecilerin, deneyimli yayıncıların, zeytinyağı aşığı yazarların, gurmelerin ve sanatçıların katkılarıyla renkleniyor. Festivalin kentin sosyal hayatına ve ekonomisine güç kattığını söyleyen Belediye Başkanı Mesut Ergin; tarihiyle, mimarisiyle, doğasıyla, lezzetleriyle anılan ilçeye ilgi çekmenin, her yıl daha fazla yerli ve yabancı konuğun gelmesini sağlamanın önemli olduğunu belirtiyor. Ergin, “Zeytin Hasat Festivali de bu amacımıza aracılık ediyor. Yerel halkın, basının, üreticinin, tedarikçinin ve satıcıların bir araya gelerek sosyal bir hareketlilik paylaştığı zeytin hasat festivali doğal olarak şehrimize güç katıyor” diye konuşuyor.
AYVALIK TOST EKMEĞİNE DE TESCİL
Ayvalık zeytinyağına Ayvalık Ticaret Odası’nın başvurusuyla Türk Patent ve Marka Kurumu’ndan coğrafi işaretin alınmasının ardından; lor tatlısı, Ayvalık sakızlı kurabiye ve kara diken de coğrafi işaret aldı. Ünü ülkenin dört bir yanında bilinen Ayvalık tost ekmeğinin ise “geleneksel ürün” adıyla tescili yapıldı. Deniz ürünleri, mezeleri, gastronomisi, zeytinyağı ve zeytinyağlı yemekleriyle markalaşan Ayvalık’a has ürünlere sahip çıkmaya çalıştıklarını aktaran Ergin de “Böylelikle bu ürünlerimizle ilçemizin ticari hacmi daha da gelişecek. Bu ürünlerimizle ilgili üretim alanları çoğalacak. Bu alanların çoğalmasıyla da istihdam açısından yeni iş kapıları açılacak. Ayvalık tescilli bu ürünlerimizin ihracat yolu da açılacak” diye ekliyor.
619 TARİHİ ESER MUTLAKA GÖRÜLMELİ
“Turizm, doğa, zeytinyağı ve gastronomi kültürünün yanında gelecek kuşaklara kültürel mirasımızı da emanet edeceğiz” diye belirten Başkan Mesut Ergin’in önemli projelerinden biri de Kırlangıç Sosyal Tesisleri’nde oluşturulan müze. Uzun yıllar zeytinyağı fabrikası olarak kullanıldıktan sonra yaşam merkezine dönüştürülen Kırlangıç Sosyal Tesisleri’nde açılan Ayvalık Anadolu Uygarlıkları Müzesi’nde Anadolu’nun değişik yerlerine ait Kalkolitik Çağ’dan günümüze kadar tarihlenen eserler sergileniyor. Koleksiyonda pişmiş toprak, gümüş, bronz, demir, kemik, cam günlük kullanım ve süs eşyaları ile mermerden yontu eserler yer alıyor. Necdet Bezmen küratörlüğünde Ayşe Mina Esen’in koleksiyonundan seçilen 619 tarihi eser mutlaka görülmeli.
GEÇMİŞİN İZLERİ KÜÇÜKKÖY’DE
Ayvalık’ta Küçükköy beldesi, Balkanlar’dan yıllar önce göçle gelen insanlar tarafından kurulmuş. Alaçatı görünümlü sokaklarına, sanat, kültür, edebiyat, heykel, el sanatları ve efsane Boşnak böreği serpilmiş gibi. Ayvalık Belediyesi burada Küçükköy Kent Müzesi’ni kurmuş. Köy meydanındaki bir taş evde bulunan Kent Müzesi, köyün geçmişine, Rum tarihine ve Balkan göçüne odaklanan önemli bir kültür merkezi. Müzede sergilenen eserler arasında fotoğraflar, belgeler, el yazmaları ve diğer tarihi objeler yer alıyor.Müzede aynı zamanda yerel sanatçıların eserleri de sergileniyor.
