Giriş
Türk Lirası’nı teşvik etmeye yönelik atılan adımlar, Merkez Bankası’nın faiz artırımları, ekonomi yönetiminin uyguladığı politikalar yabancı para girişini hızlandırdı. Özellikle devlet tahvillerine (DİBS) bu anlamda yoğun giriş söz konusu. Yabancı yatırımcılar yerel seçimlerden sonra 3 milyar dolarlık (yaklaşık 100 milyar liralık) tahvil alımı gerçekleştirdi. Yabancıların devlet tahvili stokları 24 Aralık 2021’den bu yana en yüksek seviyeye çıktı. Peki yabancı yatırımcıların bu kadar ilgi gösterdiği devlet tahviline nasıl yatırım yapılıyor? Birikim sahibi vatandaşlar da tahvil alabilir mi? Nelere dikkat edilmeli? Tüm merak edilenleri Ata Yatırım Genel Müdür Yardımcısı (Hazine) Etem Öztekin’e sorduk. İşte 10 soru ve cevapta tahvillere yatırım stratejisi...
VADESİ 1 YILDAN UZUN OLUYOR
1- Devlet tahvili nedir?
Devlet Tahvili, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın ihraç ettiği vadesi 1 yıldan uzun, Türk Lirası veya yabancı para cinsinden yurt içinde veya yurt dışında ihraç edilebilen, getirisi sabit, faiz endeksine veya TÜFE (enflasyon) oranına göre değişken de olabilen borçlanma senedidir.
2- Tahvilde fiyatlamalar nasıl olur?
Tahvil fiyatlamaları, vadelerine, mevcut faiz ortamına ve para biriminin gelecekteki enflasyon beklentilerine yönelik olarak değişiklik gösterir. İlk ihraçta tahvili ihraç eden kurumun belirlediği faiz oranı ve buna karşılık gelen fiyat üzerinden, yatırımcıların talepleri beklenir. Yatırımcıları tahvile yatırım yapmaya ikna eden bir getiri ise, ihraç başarılı sonuçlanır ve tahvilin ilk fiyatı böylece belirlenmiş olur. Benzer durum, ikinci el pazarında da vardır. Kıymeti satan taraf yüksek fiyattan (düşük faiz oranından), alan taraf da düşük fiyattan (yüksek faiz oranından) almak ister. Bu iki tarafın fiyatlarının kesiştiği noktada, tahvilin ikinci elinde işlem gerçekleşir.
FAİZ DÜŞTÜKÇE DEĞERİ ARTIYOR
3- Tahvillerde kazanç nasıl sağlanır?
Faiz kazancı yani tahvil alındıktan sonra geçen her gün başına üstünde biriken faiz ile sağlanan kazanç, tahvilden sağlanabilecek tek kazanç türü değildir. Buna ek olarak, tahvilin alındığı gün piyasadaki faiz oranları satılmak istenen günden yüksek ise; yani tahvilin fiyatı aldıktan sonra yukarı gelmiş ise (bir başka deyişle faizi aşağıya gelmişse), tahvili vadesinden önce satarak sermaye kazancı elde etmek de mümkündür ve bu sık kullanılan bir yöntemdir.
ENFLASYON BEKLENTİSİ GETİRİYİ ETKİLİYOR
4- Enflasyonun düşeceğinin öngörüldüğü bir ortamda tahvil fiyatları nasıl etkilenir?
Tahvillerin fiyatlarını belirleyen en önemli unsur, gelecekteki faiz beklentisidir. Gelecekteki faiz beklentilerinin şekillenmesinde de enflasyon oranının çok büyük payı var. Dolayısıyla önemli olan, piyasadaki faiz oranları veya enflasyonun değişimi değildir. Tahvilin fiyatını etkileyen şey, faiz oranları ve enflasyon beklentilerindeki değişimdir. Tabii burada tahvilleri tek bir vadedeymiş gibi düşünmek de doğru değildir. Faiz beklentileri, farklı vadelerdeki tahvillerden oluşan faiz eğrisinin farklı noktalarını değişik şekilde etkileyebilir. Örneğin enflasyon beklentilerinde aşağı yönlü önemli bir beklenti oluştuğu takdirde ‘5-10 yıllık gibi’ uzun vadeli tahvillerin faizlerinde önemli bir düşüş beklenirken, kısa vadeli tahvillerin faizlerinin daha çok politika faiziyle ve kısa vadeli beklentilerle ilişkili olduğunu söyleyebiliriz.
5- Eğer bir süre sonra faizlerde indirim başlarsa tahvile yatırım yapanlar daha çok kazanabilir mi?
Faiz indirimi beklentisinin erkene çekilmesi durumunda bugünkü yüksek faiz ortamında tahvil yatırımı yapan yatırımcılar elbette bu seçimlerinden kazançlı çıkabileceklerdir. Burada önemli olan nokta ‘zamanlama’.
BU DETAYLARA DİKKAT!
6- Örnek bir tahvil fiyat analizi yapılabilir mi?
GÜN İLERLEDİKÇE YÜKSELİYOR
* Örneğin; üzerinde yüzde 50 faiz oranı yazılı 1 yıl vadeli iskontolu bir tahvili ele alalım. Bu tahvilin ihraç günü fiyatı 66.6 olmalıdır (NBD). Bu şekilde tüm şartlar sabitken yani beklentiler güncelliğini korurken vade sonunda 100 fiyat ile itfa olacağından bu tahvilin fiyatı vade ilerledikçe yavaş yavaş 67, 69, 72, 75... şeklinde her geçen gün yukarı gelerek itfa tarihi geldiğinde 100 oluncaya dek ilerler. Bu ilerlemeye ‘iç verim’ deriz. Fakat piyasanın gelecekteki faiz beklentileri değiştiğinde tahvilin fiyatı da buna duyarlıdır.
ÖNGÖRÜ DEĞiŞiMi ETKiLiYOR
* Mesela, tahvil ihraç olduktan 2 ay sonra itfa gününe isabet eden 10 ay sonraki getiri beklentisi yüzde 40’a gelmiş olsun. Bu durumda elimizdeki tahvil 10 ay sonra 100 fiyat olacak ve yüzde 40 getiri potansiyeline sahip olmuş olduğumuzu varsayarız. Fiyatını tekrar hesaplayacak olursak 74.9 TL olduğunu göreceğiz. Eğer beklentiler korunsaydı 2 ayın sonunda elimizdeki kağıdın fiyatı (iç verimden yürütülerek bulunan) daha düşük olacak iken; beklenti değişiminin etkisi sebebi ile artık elimizdeki kağıdın değeri 74.9 TL olmuştur. Dolayısıyla bu sayede elimizdeki tahvilden sermaye kârı elde etmiş oluruz.
BANKA VE ARACI KURUMLARDAN ALINABILIYOR
7- Bireysel tasarruf sahipleri tahvile nasıl yatırım yapabilir? Yatırım limiti sınırı var mı?
Bireyler, müşterisi oldukları aracı kurum veya bankalar aracılığıyla, ilk ihraçtan veya ikinci elden tahvile yatırım yapabilirler. Yatırım limiti sınırı kurumdan kuruma değişiklik göstermektedir.
8- Yabancıların da yoğun talepte bulunduğu bir ortamda yerli bireysel yatırımcılara tahvil yatırımını önerir misiniz?
Tahvilde talep fazlası olması durumunda getirisi düşer yani fiyatı artar. Bu bağlamda Türkiye’ye yapılacak yabancı yatırımlar tahvil fiyatlarında bir yükseliş trendi başlatabilir. Bu senaryoda elbette tahvil yatırımı öneririz.
PARAYA İHTİYAÇ SÜRESİ İYİ AYARLANMALI
9- Tahvile yatırım yaparken nelere dikkat edilmeli?
Yatırımcı, vadesini kendi yatırım ve harcama planına uygun seçmeli, faiz oranını piyasadaki diğer enstrümanlarla kıyaslamalı, daha sonrasında karar vermeli; fiyat alırken birkaç kurumla çalışmalı ve ilk gördüğü fiyatın en iyi fiyat olmayabileceğini bilmelidir. Sadece tahvili satış anında değil, sonrasında da sürekli bir bilgi alışverişinde bulunabileceği, yetkinliği yüksek profesyoneller barındıran kurumları tercih etmeli.
10- Tahvil gibi uzun vadeli yatırımları tercih etmeyenler bono alabilir mi?
Devlet tahvilinin 1 yıldan kısa vadeli olanlarına Hazine Bonosu denmektedir. Risk profillerine göre risk almayı sevmeyen yatırımcılar hazine bonolarına, risk algısı daha yüksek olan daha yüksek getiri elde ederek bonolara yatırım yapmak isteyen yatırımcılar ise özel sektör şirketlerinin ihraç ettikleri özel sektör bonolarına yatırım yapabilirler.
