Giriş
Küçük birikimlerle tasarruf hayatın her döneminde mümkün. Üstelik bu tutarlar bir süre sonra hatırı sayılır rakamlara ulaşıyor. Bunu da sağlayan Bireysel Emeklilik Sistemi (BES). Örneğin; 25 yaşında işe başlayıp ayda 300 lira yatıran biri 56 yaşında en az 240 bin liralık birikime sahip oluyor.
HEM ÖZGÜRLÜK HEM KATKI
Bu köşede, genellikle israfı önleyen, fazla tüketimi frenleyen, alınabilecek basit önlemlerle bütçeye katkı sağlayan önerileri sürekli gündeme getiriyoruz. Tasarruf, eldekini korumak kadar biriktirmek demek aynı zamanda. Ele geçen paranın geleceğe dönük sigorta haline dönüşmesi için küçük birikimler yapılması şart.
Ülkemizdeki Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) bunun için bulunmaz fırsatlar sunuyor. Her yatırım aracını barındıran fonlar, bu fonları serbestçe belirleyebilme özgürlüğü, ödemeleri dondurma gibi seçenekler ve en önemlisi yüzde 25 devlet katkısı var. Son düzenlemeyle 18 yaş altına da BES yolu açıldı.
7 MİLYON KİŞİ DAHİL
Gelinen noktada Emeklilik Gözetim Merkezi verilerine göre; sisteme dahil olanların sayısı 7 milyona, katılımcıların fon büyüklüğü ise 178 milyar liraya dayandı. Sistemin vatandaşa sağladığı faydayı, dikkatlerden kaçan detayları Garanti BBVA Emeklilik Genel Müdürü Burak Ali Göçer’le konuştuk. İşte Göçer’in açıklamalarından öne çıkan detaylar...
SABREDEN KAZANIYOR
BES’e yatan para damlaya damlaya adeta göl oluyor. İşin sırrı sabır! BES’te birikim ve getiriler katılımcının yaşına, seçmiş olduğu fonlara ve yapacağı katkı payı ödemelerine göre değişiyor. Örneğin; bir katılımcının ortalama 25 yaşında işe başladığını düşünürsek ayda 300 lira ödeyerek 56 yaşına geldiğinde yıllık net yüzde 3 reel getiri ile yaklaşık 240 bin lira birikime sahip olabilir.
10 BİN 732 LİRASI DEVLETTEN
Devlet, yatırılan her tutarın yüzde 25’i kadar birikime katkı sağlıyor. Örneğin 300 lirada 75 lira katkı oluyor. Bir katılımcının yıl içinde yararlanabileceği maksimum devlet katkısı, brüt asgari ücretin yüzde 25’i ile sınırlı. 2021’de devletin yapacağı katkı tutarının üst sınırı 10 bin 732 lira. Bu katkıyı alabilmek için yıl içinde toplam 42 bin 930 lira (ayda 3 bin 577 lira) yatırılması gerekiyor. Bu tutarı yılsonuna kadar toplu ödeyebiliyorsunuz. Üstelik devlet katkısı fonlarda değerlenmeye devam ediyor ve getiri sağlıyor.
KAMBİYO VERGİSİ YOK
Normal şartlarda döviz ve altın alımında binde 2 Kambiyo Vergisi uygulanıyor. Ancak BES’te değerlendirilen tasarruflarla dövize ve altına dayalı fonların alımında bu vergi uygulanmıyor. Katılımcılardan sadece çok cüzi fon işletim kesintisi yapılıyor.
Ayrıca vatandaş sistemde kaldığı sürece fon getirisi üzerinden vergi kesilmiyor. Ancak BES’ten 10 yıldan az süreyle katkı payı ödeyerek ayrılanlardan yüzde 15, 10 yıl süreyle katkı payı ödemekle birlikte emeklilik hakkı kazanmadan ayrılanlardan yüzde 10, emeklilik, vefat, maluliyet nedeniyle ayrılanlardan yüzde 5 stopaj kesiliyor.
EN KÜÇÜK TUTAR BİLE KIYMETLİ
Katılımcı her katkı payı ödediğinde kar topu etkisiyle birikimi artarak devam ediyor. Örneğin; 100 lira ile bankadan vadeli hesap açtıramıyorsunuz ancak 100 lira ile BES’te kolayca birikim yapabiliyorsunuz. Yani başka yatırım aracında değerlendiremeyeceğiniz kadar küçük tutarlar, milyarlarca liranın içinde değerlendirilip, yatırıma yönlendiriliyor.
12 KEZ DEĞİŞİKLİK HAKKI
Yeni yasal düzenlemeyle fon dağılım değişikliği hakkı 6’dan 12’ye çıktı. Yani hangi yatırım aracı daha çok kazandıracaksa hemen o alandaki fonlara geçiş yapabiliyorsunuz. Fon değişimi ortalama 2 iş gününde yapılıyor. Katkı tutarının ve bu tutarı değiştirmenin sınırı yok. Sistem esnek. İsterseniz aylık isterseniz 3-6 aylık veya yıllık ödeme yapabiliyorsunuz. Ödemede zorluk çektiğiniz noktada ara verebiliyorsunuz. Ara verme döneminde zaman sınırı bulunmuyor.
5 YILDAN ÖNCE ÇIKMAYIN
BES’te 5 yıldan az kalarak sistemden çıkış yapan katılımcılardan, ertelenmiş giriş aidatı kesintisi yapılıyor. En az kesinti ve en yüksek faydanın sağlanabilmesi için emeklilik hakkı kullanılarak çıkış yapılmalı.
HARCAMADAN ARTA KALANI DEĞİL...
BES’e yeni katılanların başlangıç olarak gelirinin yüzde 10'u ile birikim yapmaya başlamasını öneriyoruz. Aslında burada önemli olan bütçemizi sarsmayacak maksimum tasarruflarla sisteme devam edebilmek. Düzenli para biriktirmek; harcadıklarımızdan kalan ile değil, önce biriktirmek istediğimiz tutarı bir kenara koyup, ardından kalanı harcayarak yapılmalı. Gelirimize göre ödeyebileceğimiz en yüksek katkı payı tutarını belirleyip, ödemelerimizi düzenli olarak yaparsak, bu sistemden maksimum faydayı sağlayabiliriz.
ÇOCUKLAR İÇİN AYRI AYRI DESTEK VAR
AİLELERİN İLGİSİ FAZLA
BES’e ne kadar erken girilirse birikim o kadar çok büyür ve hem yüzde 25 devlet katkısından hem de fon getirilerinden maksimum fayda sağlanır. 18 yaş altı için BES, çocuklara, gençlere para biriktirme disiplini kazandırılması açısından önemli bir adım oldu. Ailelerin uygulamaya ilgisi büyük. Sistemle her çocuk için ayrı devlet katkısı alınabiliyor. Örneğin; 2 çocuğunuz varsa ve çocuklarınız için BES sözleşmesi yaptırdıysanız, her bir çocuğunuza ait sözleşme için ayrı ayrı yüzde 25 katkı alma hakkınız oluyor.
18 YAŞINA GELMEDEN ALACAKLAR
Çocuklara ek kendi sözleşmeniz de varsa toplam 3 ayrı sözleşmeden yüzde 25 devlet katkısı alabiliyorsunuz. Sistemde 3 yıl kalana devlet katkısının yüzde 15'i, 6 yıl kalana yüzde 35'i, 10 yıl kalana yüzde 60’ı ödeniyor. Dolayısıyla 7-8 yaşında BES’e dahil olan çocuklar 18 yaşına gelmeden 10 yılı tamamlayıp yüksek devlet katkısı alabilecek. Şu anda 18 yaş altı BES ile sözleşme başlatılan çocukların yaş ortalaması 8 ve aylık ortalama birikim tutarları 550 lira. Ailelerin çocukları için oldukça yüksek tutarlar ödemek istediğini söyleyebiliriz.
