Giriş
Gıda kayıp ve israfının yarıya yakını evlerde. Türkiye’de yılda 300 milyar liralık gıda çöp oluyor. Bu israfla dünyada ilk sıralardayız. Diğer yandan su zengini bir ülke değiliz ve bilinçsiz su tüketimi geleceğe dönük endişeleri artırıyor. Çok geç olmadan harekete geçersek bir ümit var. Bu ümidi, bazı şirketlerin ve derneklerin örnek uygulamaları daha da artırıyor.
TEHLİKE ÇOK DAHA BÜYÜK
Dünyanın kaynaklarının kıt olduğunu ve hızla tükendiğini sık sık dile getiriyoruz. İklim değişikliği, küresel ısınma, artan nüfus, tarım arazilerinin azalması ve su kaynaklarının hızla yok olması nedeniyle dünyamız hiç olmadığı kadar tehlike altında.
Her bir damla suyu, mutfaklardaki veya market raflarındaki gıda ürünlerinin tek bir kırıntısını israf etme lüksümüz yok. Üstelik son dönemde küresel ısınma, pandemi ve savaşın etkisiyle dünyada artan bir gıda krizi yaşanmakta.
HEPİMİZE SORUMLULUK DÜŞÜYOR
Yeterli üretim olsa dahi ülkelerin korumacı yaklaşımı nedeniyle gıda tedarik sorunları da baş gösteriyor. Bu yüzden dünya üzerinde milyonlarca kişi temel ihtiyacı olan gıdaya erişmede ciddi sorun yaşıyor. Tatlı su kaynaklarındaki azalma, göl ve nehirlerin kuruması da kuraklık yani verim kayıplarını beraberinde getiriyor.
Buna ek olarak enerji maliyetlerindeki artış dikkat çekici. İşin hem insani hem de ekonomik boyutu söz konusu. Bu kapsamda bireylere, şirketlere ve sivil toplum kuruluşlarına yani hepimize büyük sorumluluk düşüyor.
ÖRNEK PROJELER DE BULUNUYOR
Bu tehlikenin farkında olup harekete geçen markalardan biri olan Fairy, hem kendisi hem de Gıda Kurtarma Derneği ile işbirliği yaparak örnek çalışmalar yürütüyor. Bu kapsamda P&G Türkiye, Kafkasya ve Orta Asya Pazarlamadan Sorumlu Başkan Yardımcısı Dr. Onur Yaprak ve Gıda Kurtarma Derneği Kurucu Üyesi Olcay Silahlı ile israfın boyutunu ve basit uygulamalarla sağlanabilecek bütçe dostu tasarruf yöntemlerini konuştuk.
GIDA KAYIP VE İSRAFININ YARISI EV İÇERİSİNDE
MARKET, OTEL, YEMEK FİRMASI...
Biz gıdanın sadece israf boyutuna odaklansak da Olcay Silahlı, ‘gıda kaybı’ terimine de dikkat çekti. Silahlı, “Gıda kaybı; tüketiciye ulaşmadan önceki adımlarda gıdanın miktarında ya da besin değerinde yaşanan kayıplar için kullanılır.
Gıda israfı ise gıda dağıtımı tamamlandıktan sonra, insan tüketimine uygun olmasına karşın çöpe giden gıdanın genel tanımıdır. Gıda israfı; süpermarketler gibi gıda satıcılarının, oteller ve catering firmaları gibi yemek hizmeti sağlayıcılarının ve bu gıdaları satın alan biz tüketicilerin kararları ve eylemleri sonucu oluşur” diye konuştu.
YILLIK 300 MİLYAR ÇÖP OLUYOR
Gıda kayıp ve israfının neredeyse yarısının ev içerisinde gerçekleştiğini dile getiren Silahlı, “Rakamlar hanelerimizde kişibaşı yıllık 93 kilogram gıda israf ettiğimizi gösteriyor. Bu miktarla maalesef dünyada ilk sıralarda yer alıyoruz. Buna ek olarak Türkiye’de üretilen gıdaların yüzde 40’ı çöpe gidiyor, bu israfın ekonomik değeri ise yıllık yaklaşık 300 milyar lirayı buluyor” dedi.
BAĞIŞ NOKTALARI VAR, EĞİTİM DE VERİYORLAR
Fairy ile gerçekleştirdikleri Boşa Harcama kampanyasına değinen Olcay Silahlı, şu bilgileri paylaştı: “İşbirliğimizin üçüncü yılındayız. Pandemi başladığından bugüne on binlerce erzak paketi göndererek ihtiyaç sahibi ailelere destek olmaktan büyük mutluluk duyuyoruz. İki aşamalı bir proje yürüttük:
1) Fairy, dernek için iki yeni gıda kurtarma aracını ve bunların donanımlarını ciddi bir bütçeyle finanse etti. Böylece derneğin aylık düzenli gıda yardımı sağladığı kişi sayısını 330 binden 660 bine çıkardık.
2) Gıda israfı konusunda toplumda farkındalık yaratmaya odaklandık. Bu kapsamda 50 yeni gıda bağış noktasının aktifleştirilmesine olanak sağladık. Bağış noktalarında konumlanan 300 personele eğitim verildi ve bu kişiler her geçen gün toplumu gıda israfına karşı bilinçlendirmeye devam ediyor.”
660 BİN İHTİYAÇ SAHİBİNE ULAŞILDI
Her 10 evden 7’sine ürünlerinin girdiğini belirten Onur Yaprak, tüketicilerin farkındalıklarını artırmak için de ‘Boşa Harcama’ projesi kapsamında çalışmalar gerçekleştirdiklerini aktardı. Yaprak, şöyle devam etti: “Boşa Harcama’ hem elektrik hem su hem de diğer kalemlerde tüketicilerimizi bilinçlendirdiğimiz bir platform. Fairy sponsorluğunda gerçekleştirilen çalışmalar sayesinde ‘Gıda Kurtarma Derneği’, tam 7 milyon liralık gıdanın israf edilmesinin önüne geçti. Toplamda 660 bin ihtiyaç sahibine ulaştık.”
TOPLUMU BİLİNÇLENDİRME MİSYONU
Toplumsal bilincin artırılması için yürüttükleri çalışmalardan bahseden Onur Yaprak, şunları söyledi: “Kendi alanındaki uzman isimlerle bir komite kurduk. Komitede şef Refika Birgül, çevreci kimliği ve yaptığı programlarla hepimizde farkındalık yaratan Güven İslamoğlu, ekonomist Özlem Denizmen, çocuk sahibi anneler tarafından takip edilen Saadet Algan yer alıyor.
Bu komite üyeleri; gıda, enerji ve suyu verimli kullanmak, tasarruf yapmak ve çevreyi eş zamanlı olarak korumak konularında alanlarına özel videolar ve içerikler oluşturdu. Sürdürülebilirlik Adımları Derneği Başkanı Emrah Kurum da bu içeriklerde yer alarak bize destek oldu. Temel amacımız aslında küçük farkındalıklar ile büyük değişimlere sebep olabileceğimizi bilmek.”
ELDE YIKAMADAKİ DETERJAN TÜKETİMİ
Araştırmalar elde yıkama sırasında gerçekleştirilen deterjan tüketiminin fazlalığını da ortaya koyuyor. Bu noktada daha az deterjan kullanma konusu öne çıkıyor. Onur Yaprak, uzun yıllar yapılan araştırma ve geliştirme (Ar-Ge) faaliyetleri sonucunda 1.5 litrelik Fairy deterjandan 4 litrelik muadil deterjana denk verim aldıklarını ve bu yolla aile bütçelerine katkı sağladıklarını ifade etti.
DAHA AZ KULLANIMLA BÜTÇE DOSTU SONUÇ
Türkiye’de tüketicilerin yüzde 71’inin bulaşıkları makineye koymadan önce suda bekletme, ovalama, sudan geçirme gibi ön işlemler yaptığına dikkat çeken Onur Yaprak, “Bulaşık yıkamanın karbon ayak izine baktığımızda en büyük kalemlerin su ve elektrik harcaması olduğunu gördük.
Geliştirdiğimiz inovasyonlar sayesinde tüketicilerimizin daha az su ve elektrik kullanarak üstün temizlik elde etmesini amaçlıyoruz. Fairy Platinum Plus ürünümüz içindeki ön yıkama sistemiyle ön yıkamaya gerek bırakmıyor. Ekonomik düşük ısılı programlarda bile etkili oluyor. Böylece bulaşık makinesi suyu ısıtırken daha az elektrik kullanıyor. 1 pakette 108 liraya varan elektrik tasarrufu sağlanabildiğini hesapladık” dedi.
