Giriş
Kira geliri olanlar için süre daralıyor. Daha az vergi ödemek için konuta yapılan harcamaların dışında mülk sahibinin kendisi ve ailesine yönelik yaptığı eğitim, sağlık ve sigorta giderleri de ödenecek vergiyi düşürüyor. İşte merak edilen detaylar...
TESPİT ETMESİ ÇOK KOLAY
Kira geliri elde eden mülk sahipleri, 2022 yılında elde ettikleri 9 bin 500 liralık istisna tutarını aşıyorsa mutlaka beyanname vermeli. Çünkü nüfus, tapu, banka, sigorta şirketleri gibi kurum ve kuruluşlardan elde edilen bilgilere göre evin kirada olup olmadığı rahatlıkla tespit edilebiliyor. Beyanname vermesi gerektiği halde zamanında müracaat etmeyen veya eksik beyanda bulunanlar, 9 bin 500 liralık istisnayı gelirden düşemiyor.
SADECE DAMGA VERGİSİ
3 Mart’ta bu köşede yayınladığımız haberimizde ‘kira vergisinin nasıl düşürülebileceğiyle’ ilgili önemli ipuçlarını paylaşmıştık. O haberde kira beyanında ‘gerçek gider’ ve ‘götürü gider’ olmak üzere iki tip beyanname söz konusu olduğunu belirtmiş, ev için yapılan harcamalar varsa, konut kredisi ödeniyorsa, evi satın alma tarihinden sonra 5 yıl geçmediyse gerçek gider yöntemi seçildiği takdirde vergi çıkmayabileceğini belirtmiştik.
HAZIR BEYAN SİSTEMİ
Götürü giderde ise hiçbir masraf yapılmasa dahi kira gelirinden istisna tutarı olan 9 bin 500 lira düştükten sonra, kalan meblağ üzerinden direkt yüzde 15 indirim yapılarak vergi hesaplandığını vurgulamıştık. Bugünkü yazımızda ise konut için değil de kendisi ve ailesi için harcama yapanların vergiyi nasıl düşürebileceğine değineceğiz. Beyanname vermek için ‘hazirbeyan.gib.gov.tr’ internet adresine girince beyannameler genelde hazır oluşturuluyor. İlk kez beyan verenler ise her bilgiyi kendisi dolduruyor.
ÇOCUKLARDA YAŞ SINIRI VAR
Beyanname ekranında ‘istisna’, ‘gider’ gibi bölümlere yazılan her bir tutar kira gelirinin düşmesini sağlıyor. Bunlar arasında özellikle eğitim ve sağlık harcaması dikkat çekiyor. Bu kapsamda yapılan harcamalar, beyan edilen gelirin yüzde 10’unu aşmaması şartıyla, yıllık beyanname ile bildirilecek gelirlerden indirilebiliyor. Mülk sahibinin kendisi, eşi ve çocuklarının eğitim, sağlık harcamaları indirime konu olabiliyor. Çocukların 18 yaşını aşmaması veya okuyorsa 25 yaşını doldurmaması şartı aranıyor. Söz konusu sağlık ve eğitim harcamalarının Türkiye’de yapılmış olması ve belgelendirilmesi de gerekiyor
SERVİS, OKUL KIYAFETİ, KİTAP…
Kitap ve kırtasiye masrafları, servis (ulaşım) ücretleri, okul kıyafeti ve ayakkabı masrafları, özel yurt masrafları indirim konusu yapılabiliyor. Okul yemek parası ve vakıf üniversitelerine ödenen eğitim harcamaları ise indirim olarak dikkate alınamıyor. Harcama belgeleri beyanname verirken eklenmiyor fakat faturanın alındığı işletme unvanı, vergi ve fatura numarası ilgili satırlara kaydediliyor. Ayrıca bu harcamalara ilişkin belgelerin mülk sahipleri tarafından beyannameye yazıldıktan sonra 5 yıl saklanması gerekiyor.
ÖZEL SAĞLIK SİGORTASI
Kira vergisi mükellefinin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat sigortalarına ödenen primlerin yüzde 50’si ile ölüm, kaza, hastalık, sağlık, engellilik, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta primlerinin yüzde 100’ü matrah tespitinde yani indirimde dikkate alınıyor. İndirim konusu yapılacak primlerin toplamı, beyan edilen gelirin yüzde 15’ini ve asgari ücretin yıllık tutarını (2022 yılı için 68 bin 850 lira) aşamıyor. Öte yandan Bireysel Emeklilik Sistemi’ne (BES) ödenen katkı paylarının indirim konusu yapılamıyor.
BAĞIŞ VE YARDIMLAR
Kamu kurumlarına, kamu yararına çalışan dernekler ve vergi muafiyeti tanınan vakıflara makbuz karşılığı yapılan bağışların bir kısmına (beyan edilecek gelirin yüzde 5’ine kadar) indirim imkanı tanınıyor. Kamu kurumlarına bağışlanan okul, sağlık tesisi ve ibadethanelere ilişkin olarak yapılan harcamaların ise tamamı beyan edilen gelirden indirilebiliyor. Cumhurbaşkanlığınca başlatılan yardım kampanyalarına makbuz karşılığı yapılan ayni ve nakdî bağışların tamamı da vergiye tabi gelirden düşülebiliyor.
ÖRNEKLE ORTAYA ÇIKAN TABLO
Mülk sahibi, yıllık 120 bin lira kira geliri elde etmiş ve götürü gider yöntemini seçmiş olsun. Bu durumda önce 9 bin 500 liralık istisna tutarı düşülecek. Kalan 110 bin 500 liranın yüzde 15’i (16 bin 575 lira) götürü gider kuralı gereği indirilecek. Böylece istisna ve gider düşülmüş kira geliri 93 bin 925 lira olarak hesaplanıyor. Bu kişinin eğitim, sağlık masrafları varsa 93 bin 925 liranın yüzde 10’unu yani 9 bin 393 lirayı aşmayacak şekilde indirim yapma hakkı bulunuyor. Buna ilave olarak sağlık sigortası da yapılmışsa bu da en fazla 14 bin 89 lira yani 93 bin 925 liranın yüzde 15’iyle sınırlı olabiliyor. Sonuç itibarıyla bu indirimleri düşen mülk sahibine çıkan vergi 12 bin 520 lira oluyor. Eğer bu harcamaların hiçbiri indirilmemiş olsaydı ev sahibi 18 bin 860 lira vergi ödeyecekti.
İNTERNETTEN 8 ADIMDA KOLAY BEYAN
1- İnternet vergi dairesine (intvrg.gib.gov.tr) e-Devlet şifresiyle giriş yapın.
2- Beyanname işlemleri altındaki ‘hazır beyan’a tıklayın. Sonra ‘beyanname doldur’ (sol üst sıralarda) düğmesine tıkladıktan sonra ‘2022 beyanname doldur’ bölümünü seçin.
3- Açılan sayfada; soldan sağa sırasıyla ‘gayrimenkulün türü’, ‘kira gelirinin ait olduğu yıl’, ‘elde edildiği süre (ay)’, ‘hisse (yüzde)’, ‘yıllık kira geliri (hisseye düşen), ‘il/ ilçe’, ‘adres’ bilgilerini girin.
4- Gider türü ve tutarına ilişkin bilgiler kısmında yazan ‘götürü gider’ veya ‘gerçek gider’ yöntemini tercih edin.
5- İstisnadan faydalanılamıyorsa ‘istisna sil’i tıklayın. İstisna hakkı varsa gelirden otomatik düşülüyor.
6- ’Gelirden yapılacak indirimler’ bölümünde ise eğitim ve sağlık harcamaları, özel sigorta masrafları varsa yapılan bağışlar ilgili satırlara yazılır. Harcama belgelerinin üzerindeki bilgiler (faturanın alındığı işletmenin unvanı, vergi numarası, fatura numarası, tutarı) ilgili satırlara yazılır.
7- ’Vergi hesaplama’ bölümünde verginin hesaplanacağı gelir yani matrah ortaya çıkar. Buna göre vergi otomatik hesaplanır.
8- İndirimler, masraflar ve istisnalar sonrasında vergi çıkmazsa sadece 295 liralık damga vergisi ödenir. Bunun da son ödeme tarihi 31 Mart 2023.
