Giriş 
Son dönemde kamuoyunda sıkça konuşulan kredi kartı kısıtlamaları tek tek devreye alınıyor. Geçen hafta bazı bankaların nakit avans limitini ve taksit sayısını 3’e indirmesinin ardından dün yeni bir adım geldi. Merkez Bankası’nın kararına göre; karttan nakit avans kullanımı ile kredili mevduat hesabından para çekiminde aylık yüzde 4.42 olan faiz yüzde 5’e çıktı. Gecikme faizi de yüzde 4.72’den yüzde 5.30’a yükseldi.
Merkez Bankası, fiyat istikrarının sağlanması ve enflasyonun dizginlenmesi için son dönemde peş peşe adımlar atıyor. Bu ay içerisinde bu yönde atılan ilk adım kredi büyümelerine yönelik kısıtlamaydı. Bankanın kararına göre; TL ticari krediler için yüzde 2.5 olan aylık büyüme sınırı yüzde 2’ye indirilmişti. İhtiyaç kredilerinde yüzde 3 olan aylık büyüme sınırının yüzde 2’ye düşürülmüştü. Taşıt kredilerinde ise yüzde 2 sınırının korunmasına karar verilmişti.
HEMEN ETKİSİNİ GÖSTERMİŞTİ
Bankalar belirlenen limitlerin üzerinde kredi büyümesi gerçekleştirirse ilave yükümlülüklerle karşılaşacak. Yani bu durum bankaya ek maliyet getirecek. Bu kararla kredi musluklarının kısılması, dolayısıyla kredi kaynaklı iç tüketimin frenlenmesi, yani tüketim kaynaklı enflasyon artışının önlenmesi amaçlanmıştı. Kredi büyümesine yönelik bu hamlenin ardından geçen hafta bankalar hemen harekete geçti. Kararın ilk etkisi de bir kredi türü olan nakit avansta görüldü.
AVANS LİMİTİ YÜZDE 25’LE SINIRLI
Kredi büyümesi hızlı olan bazı bankalar, karttan nakit avans çekim limitini sınırlandırdı ve taksit sayısını düşürdü. Karttan taksitli çekimde vade 12 aydan 3’e indirildi. Taksitli nakit çekim limiti de kart limitinin yüzde 25’i ile sınırlandırıldı. Daha önce bu limit de kart limitinin yüzde 80’i kadar uygulanıyordu. Merkez Bankası’ndan dün yeni bir hamle geldi. Banka nakit avans ve kredili mevduat hesaplarına uygulanacak aylık faiz oranlarını yüzde 4.42’den yüzde 5’e çıkardı (yıllık bileşik yüzde 112.9’a denk). Karar 16 Mart itibarıyla geçerli olacak.
SON 3 AYDIR SABİT KALMIŞTI
Kredi kartı alışveriş faizi şu anda yüzde 3.66, gecikme faizi ise yüzde 3.96 olarak uygulanıyor. Kredi kartından nakit çekimde faiz yüzde 5’e çıktı. Nakit çekim sonrası veya ekstre kesimi sonrası oluşan borcun zamanında ödenmemesi halinde daha önce yüzde 4.72 olarak uygulanan gecikme faizi de yüzde 5.30’a yükseldi. Bu oranlar kredili mevduat hesabı (KMH, artı para) için de geçerli olacak. Merkez Bankası aralık ve ocakta faiz yükseltse de kredi kartı faiz oranını değiştirmemişti. Şubat ayında ise 8 ay sonra faiz artırımına ara verdiğinden yine kart faizinde değişiklik yapmamıştı.
NE KADAR ÖDENECEK?
Daha önce örneğin yüzde 4.42 faizle 12 ay vadeli, 50 bin lira taksitli nakit avans kullanan bir tüketici aylık 5 bin 881 lira, toplamda vade sonunda 70 bin 573 lira ödüyordu. Taksit 3’e düşünce aynı tutar için aylık ödenecek taksit 18 bin 617 lira olmuş, taksit sayısı azaldığı için de 3 ay sonunda 55 bin 852 lira toplam geri ödeme yapılacaktı. Şimdi ise yüzde 5 faizle 50 bin lira nakit avans çeken bir kişi 3 ay vade için 18 bin 878 aylık taksit, 56 bin 636 lira toplam geri ödeme yapacak. Kartla nakit çekiminde aylık faize (akdi faiz) ek olarak, faizin TL karşılığının yüzde 15’i kadar ‘Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu (KKDF)’ ve yüzde 5’i kadar da ‘Banka Sigorta Muameleleri Vergisi (BSMV)’ alınıyor. Faiz artışı özellikle kredi kartı dönem borcunun sadece asgari tutarını ödeyenleri zorlayacak gibi görünüyor. Yani kart ve KMH hesaplarına takla artıranların eli zayıfladı.
SIRADA HANGİ ÖNLEMLER VAR?
Kredi kartlarıyla ilgili düzenlemenin faiz ve avans hesapla sınırlı kalmayacağı belirtiliyor. Kamuoyunda uzun süredir tartışılan ve olası diğer düzenlemeler şöyle:
* Kredi kartı limitinin düşürülmesi.
* Kredi kartı taksit sayılarının sınırlandırılması.
* Artı taksit uygulamasının kaldırılması.
* Asgari ödeme tutarının artırılması.
* Yüksek limitli harcamaların kısıtlanması.
* Ticari kartlarda maksimum taksit sayısının düşürülmesi.
KULLANIM REKORU PEŞ PEŞE GELMİŞTİ
Son dönemde kredi kartıyla yapılan işlem hacmi ve adedi rekor kırmıştı. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre 8 Mart haftasında kartla yapılan harcamalar 1 trilyon 316 milyar lirayı aşmıştı. Merkez Bankası’nın verisine göre ise 8 Mart haftasında banka ve kredi kartı işlem adedi 324 milyonu aşarak zirveye ulaştı. Son rekor yılbaşından önceki alışveriş dönemi olan 29 Aralık haftasında kaydedilmişti. İşlem sayısı 29 Aralık’ta 320 milyonu aşmıştı. 8 Mart haftasında banka ve kredi kartı harcamaları 251.9 milyar lira oldu. Bir önceki hafta kartlı harcamalarda 262.6 milyar TL ile rekor kırılmıştı.
CAZİBESİ BİRAZ DAHA AZALDI
Kredi kartı limiti, tüketiciye tanımlanan hazır bir kredi türü. Dolayısıyla kredi çekmek yerine kredi kartından 12 ay vadeli nakit avans çekmek hem pratik hem de krediye göre maliyet açısından avantajlıydı. Kredi faizleri son kredi büyümesi sınırlandırmasının ardından yüzde 5’lere dayanmışken, kart faizleri yüzde 4.42 seviyesindeydi. Yapılan değişiklikle kart ile kredi arasındaki faiz makası kapandı. Ayrıca nakit avans çekim limiti ile taksit sayısı da düştüğünden kredi kartının nakit cazibesi de azalmış oldu.
LİRALAŞMA ADIMI DA GELDİ
Merkez Bankası’nın bankalara gönderdiği uygulama talimatı ile gerçek ve tüzel kişiler için uygulanan TL payı hedefleri de güncellendi. Buna göre, bankaların tüzel kişi TL payı için aylık artış hedefi getirildi. Ayrıca, bankaların TL payı seviyelerine göre farklı olarak belirlenmiş olan gerçek kişi TL payı aylık artış hedefleri güncellendi ve hedeflerin sağlanamaması halinde uygulanacak komisyon oranı artırıldı. Bu adımla da TL’ye geçişlerin artması bekleniyor.
