Giriş
Kullandığımız doğalgazın yüzde 99’u, petrolün ise yüzde 92’si ithal. Tüketilen enerjinin yüzde 30’undan fazlası konutlarda kullanılıyor. Kentsel dönüşümün hızlandığı, 100 binlerce deprem konutunun inşasının gündemde olduğu bir dönemde ‘sıfır enerji binalar’ tasarrufu artıracak, dışa bağımlılığı azaltacak çok önemli fırsat sunuyor. Bu binalar enerji ihtiyacını yenilenebilir kaynaklardan sağlıyor, ısıtma, soğutma ve aydınlatma için de çok düşük miktarda enerjiye ihtiyaç duyuyor.
YILLIK FATURA 100 MİLYAR DOLAR
Kullandığımız enerjinin yüzde 90’dan fazlasını yurt dışından temin ediyoruz. Bunun da yıllık faturası yaklaşık 100 milyar dolar. Enerjinin önemli bir bölümü de konutlarda tüketiliyor. Enerjinin verimli kullanımı hem ülke ve bireysel ekonomimiz hem çevre hem de enerji arz güvenliği özelinde milli güvenlik açısından büyük önem taşıyor. Bu noktada tükettiği enerjiyi güneş enerjisi santrali (GES) gibi yenilenebilir kaynaklardan sağlayan ‘sıfır enerji binalar’ daha çok konuşulmaya başlandı.
HEDEFLERİ YAKALAMAK İÇİN ŞART
Enerji verimliliğini artırdığından ve fosil yakıta bağımlılığı en aza indirdiğinden sıfır enerji binalar, Avrupa Birliği’nde (AB) 1 Ocak 2021 itibarıyla zorunlu hale getirildi. Türkiye’nin 6 Ekim 2021 tarihi itibarıyla Paris Anlaşması’nı imzalayarak 2053’te ‘Net Sıfır Emisyon’ hedefini kabul etmesiyle, sıfır enerji binalar ülkemizin de eylem planları arasında yer almaya başladı. Kentsel dönüşüm ve depreme dayanıklı binaların inşası gündemdeyken sıfır enerji binalara geçiş için önemli bir fırsat da doğmuş durumda.
BAŞLANGIÇ MALİYETLİ OLSA DA FAYDASI DAHA ÇOK
Mevcut konutlar sıfır enerji bina formatına dönüşebilir mi? Bu konuda daire başına yapılacak yatırım nedir? Binalar tükettiğinden fazla enerji ürettiğinde satabilir mi? Bu konuda merak edilen detayları Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Gamze Karanfil Kaçmaz’a sorduk.
Yeni inşa edilecek bir evin kendi enerjisini üretebilmesi için hangi ekipmanlara ihtiyaç var ve maliyeti ortalama ne kadar?
Bir binanın enerji üretimi ihtiyaçlara, tasarıma, içinde yaşayan kişi sayısına ve başka parametrelere göre değişiyor. Tüm ihtiyaçlar yenilenebilir enerji kaynağında karşılanmak istenirse birden fazla sistem kurmak gerekebilir.
TEMELDE İHTİYAÇ DUYULAN EKİPMANLAR ŞU ŞEKİLDE:
Güneş paneli, rüzgar türbini gibi enerji dönüştürme sistemleri, Üretilen enerjinin depolanması için akü sistemleri, Depolanan enerjinin binanın kullanımına uygun hale getirilmesi için invertör (dönüştürücü), Kontrol paneli.
KURULUM ÜCRETİ YAKLAŞIK 10-12 BİN DOLAR
Örneğin; Yeşil Bina ve Net Sıfır Enerji Bina kavramlarını hayata geçiren Okka House projesinin sahibi Halil Okka’nın örnek çalışmasını baz alacak olursak 5 kW (kilovat) üretim kapasitesi olan bir güneş panelinde oluşan sistemin maliyeti ortalama 9 bin-11 bin dolar (170-200 bin lira) civarında. Ortalama bir ev için 5-10 kW bir kaynak yetiyor diyebiliriz. Bu sistemlerin günümüz şartlarında ortalama işçilik dahil toplam maliyeti nedir? 5 kW güneş paneli sistemi için kurulum ücreti yaklaşık 1.000 dolar olarak çıkıyor. Tüm sistem ile birlikte düşünüldüğünde 10 bin-12 bin dolar civarında bir maliyet çıkabiliyor diyebiliriz.
ISI YALITIMI İÇİN KREDİ
Devlet konutların ısı yalıtımı yoluyla enerji tasarrufu sağlamasını teşvik ediyor. Bu kapsamda geçen yıl ‘Konutlarda Isı Yalıtım Kredi Paketi’ devreye alınmıştı. Kredi yüzde 0.99 faizle ve 60 ay vadeyle sunuluyor. Konut başına kredi tutarı 50 bin lirayla sınırlı. Kredinin yüzde 60’ı yalıtım sözleşmesinin ibrazıyla, kalan yüzde 40’ı da proje tamamlanıp enerji kimlik belgesi alınmasıyla kullanılıyor.
A VE B SINIFI İÇİN DAHA YÜKSEK LİMİT
Binalara enerji verimliliğine göre puan veriliyor. Yenilenebilir enerji kullanımı fazla olan binalara ‘A’ notu veriliyor. Puanlama sistemine göre G’ye kadar bir not sistemi uygulanıyor. Konut satışlarında bankalar, binanın enerji kimlik belgesinde A ve B notu varsa daha yüksek kredi imkanı sağlıyor. Bu yolla enerji verimliliği yüksek binalar teşvik ediliyor.
ZİRVE DÜZENLENECEK
Sıfır Enerji Binalar, ‘4’üncü Uluslararası Sıfır Enerji Binalar Zirvesi ZeroBuild Summit’23’te her açıdan ele alınacak. Zirve bu yıl 26-29 Nisan 2023 tarihlerinde 45’inci Yapı Fuarı TurkeyBuild İstanbul ev sahipliğinde eş zamanlı olarak İstanbul Tüyap Fuar ve Kongre Merkezi’nde ‘Sıfır Enerji Bina Mümkün-ZeroBuild Possible’ sloganı ile hibrit olarak gerçekleştirilecek.
AMORTİ SÜRELERİ
Güneş enerjili sistemlerinin kendini amorti süresi kaç yıl?
Şimdiye kadar yapılan hesaplamalara göre konut binalarında güneş enerjisi sistemlerinin yatırımlarının geri ödeme süreleri, bugünkü maliyetlerle 14 ila 16 yıl arasında değişirken, ticari binalarda bu süreyi 4 ila 5 yıl arasında olarak görüyoruz. Bu sistemin kullanım ömrü 30 yılı buluyor.
Üretilen fazla elektrik satılabiliyor mu?
Türkiye’de Mayıs 2019’da yayımlanan Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği ile aylık mahsuplaşma uygulaması başladı. Böylece, güneş enerjisine dayalı üretim tesislerinin sadece çatı ve cephe uygulaması bazında elektrik üretebildiği düzenlemeye göre, izin verilen kapasitelerde kurulacak sistemlerin öz-tüketim fazlasının satılabilmesinin önü açıldı. O zamandan beri, yerinde üretim sistemi kuran ve dağıtım şebekesine bağlanan müşteriler, net elektrik üretimi fazlalarını perakende fiyatı üzerinden şebekeye satıyor. Şebekeye yapılan bu elektrik satışı, bir sonraki ayın faturasından düşülüyor.
