Giriş
“Beni bir dinlese aslında yapacak ama sanki burada yokmuş gibi. Dünya umurunda değil, ödevini hatırlamıyor. Aslında konuyu biliyor ama sınavda çok basit hatalar yaptığından notları düşük…” gibi cümleler size de tanıdık geldi mi? Çalıştığım birçok aileden bunları duyuyorum. Hele şimdi evde okul ve sınıf düzeni kurmaya çalışırken bu sorunlar daha da artıyor. Aslında haksız da sayılmazsınız. Çocuk için farklı olan bu duruma evin rahatlığı, sınırların esnekliği, dikkat dağıtıcı uyaranların fazlalılığı, kişiler ve ortak yaşam alanlarındaki hareketlilik, bir de buna dikkat eksikliği eşlik ediyorsa, çocuktan okuldaki gibi çalışmasını beklemek haksızlık olur.
Dikkat eksikliğinin ne olduğuna bakmadan önce, dikkatin ne olduğunu anlamamız gerek.
Dikkat nedir?
İnsanın zihinsel işlemleme sürecinin bir nesne ya da olay üzerine yoğunlaşması, gerekli bilgileri seçebilmesidir. Dikkat tüm hafıza, algı ve öğrenme sürecini etkileyen üst bilişsel bir süreçtir. Birey bu alanlarda yaşadığı sorunlar sonucunda dikkat eksikliği yaşar. Toplumda yüzde 5 ile 7 arasında görülür.
Dikkat eksikliği çocukluk döneminde görülebileceği gibi, ilerleyen yaşlarda da görülebilir. Dikkat eksikliğine bazen hiperaktivite ve dürtüsellik de eşlik eder. Dikkat eksikliği yaşayanların önemsiz dış uyaranlara karşı dikkati çabuk dağılır. (Örneğin sokaktan geçen araba, çocuk sesi vb.) "Çocuğumuz ya da çevremizdeki kişilerde dikkat eksikliği var mı?" diye düşünüyorsak belirtilere dikkat etmeliyiz.
Dikkat eksikliği belirtileri nelerdir?
- Eşyaları kaybetme, sık sık bir yerlerde unutma
- Ödevleri hatırlamakta zorluk
- Okuma ve yazmaya karşı isteksizlik
- Olaylar ve durumlar karşısında konsantre olamama, kopmalar ve dalıp gitmeler
- Not almaktan hoşlanmama
- Kurallı oyun oynama ve gruba dahil olmada sıkıntı
- Davranışlarında sakarlıkların artması
- Ayrıntılara çok az dikkat etme
- Sakin duramama, hep bir hareket halinde olma isteği
- Günlük aktiviteleri gerçekleştirmeyi unutma
- Etkili dinleme becerisinde zorluk çekme
- Organize olamama ve zamanı verimli kullanmada yetersizlik
- Verilen yönergeleri ve komutları takip etmede zorlanma
- Yoğun düşünme becerileri gerektiren işlerden kaçma
- Duygu durum bozuklukları yaşama
- Çabuk unutma ve bilgiyi hatırlamada zorluk
- Çabuk sıkılma, pes etme
Dikkat eksikliği yaşayan kişilerin motivasyonları düşük, özgüvenleri azdır. Yaşadıkları zorluklardan dolayı "Başaramayacağım, yapamayacağım, doğru olmadı, beceremedim" gibi kaygıları fazlaca yaşarlar. Bu süreçte motivasyon ve dikkat güçlendirme çalışmaları yapılmalıdır. Dikkat ve odaklanma çalışmaları beyindeki görsel ve işitsel algı merkezlerini çalıştırır. Algılayan ve odaklanan kişinin öğrenme süreçleri olumlu yönde gelişir.
Dikkat çalışmasının faydaları
- Yaratıcı ve esnek düşünmeyi sağlar.
- Akademik başarıyı artırır.
- Öğrenme sürecini kolaylaştırır.
- Algıları geliştirir.
- Bellek ve hafıza gelişimini destekler.
- Problem çözme sürecini hızlandırır.
- Problem davranışları azaltır.
- Sosyal uyum ve özgüveni artırır.
- Farklı bakış açısı geliştirmeye yardımcı olur.
- Zaman yönetimi ve planlama becerisi artar.
Dikkat eksikliği tanısı nasıl konur?
Dikkat eksikliği tanısı için çeşitli testler yapılır. Bununla birlikte aile ve çevrenin gözlemlerine ihtiyaç duyulur.
Dikkat eksikliğinde beslenme süreci nasıl olmalı?
Gelişimin en önemli kaynağı olan beslenmeyi, sağlıklı ve bilinçli hale getirmeliyiz. Paketlenmiş gıdalar, şekerli yiyecek ve içeceklerden uzak durmak, fast-food yeme alışkanlığını değiştirmekle birlikte omega 3, B vitamini, çinko ve fosfolipidler bakımından zengin beslenme ve takviye almak yararlıdır.
Dikkat eksikliğinin tedavisi var mı?
Dikkat eksikliği yaşayan kişinin düzenli uyku, beslenme ve egzersiz programının olması önemlidir. Çocuk için bu süreci ve ortamı hazırlamak çok önemli. Çocuğun çalışma saatinde ses çıkaran eylem ve işleri yapmamak, kontrollü denetim sağlamak, ders ve çalışma çizelgesi hazırlayıp uymasını sağlamak süreci kolaylaştırır.
Kişinin yaşadığı duruma göre çeşitli destek programları uygulanır ve gerekli görüldüğü durumlarda ilaç kullanılır. Uygulanacak programlar bir uzman takibinde, kişinin zorluk yaşadığı alanlar belirlenip, kişiye özel bir eğitim ve terapiyle hazırlanır.
Eğitim ve terapi desteği ile kişinin akademik performansında artış olması, kendi kendine yetebilmesi, günlük hayata daha kolay adaptasyon, sosyal ve duygusal gelişim ile birlikte özgüveni yüksek girişken kişiler olması hedeflenir.
Unutmayın; “Her çocuk farklı gelişir.”
Sorularınız için farkligelisencocuklar@gmail.com adresine mail atabilirsiniz.
