Çocuklara sebze yedirmenin yolları

Çocuklara sebze yedirmenin yolu biz yetişkinlerin ‘Çocuklar neden sebze yemez?’ sorusunun yanıtı öğrenmemizden geçiyor.

Evet kabul ediyorum!

Doktorlar, televizyon programları, çocuk beslenmesi kitapları, çocuk yemek tarifleri size sürekli sebzelerin sağlıklı olduğunu ve çocuğunuza mutlaka yedirmenizi söylüyor. Bu bilgiye karşın neredeyse hiçbir çocuk ek gıda dönemi sonrası doğru düzgün sebze yemiyor.

Tam bir çelişki değil mi?

Söz konusu sebzeler olunca evdeki beslenme düzeni hızla bir yeme savaşına dönüştürebilir. Eğer sizin evinizde de sebze kaynaklı yeme savaşları varsa yada bunun ayak seslerini duymaya başladıysanız size ilk tavsiyem çocuk beslenmesi ve sebzeler hakkındaki bakışınızı değiştirmeniz olacak. Bugünkü yazımdaki aracım tam da bu.

100 YIL ÖNCE ÇOCUĞUM SEBZE YEMİYOR DİYE DERTLENEN ANNE YOKTU!

Söze geçen yüzyılın başlarında çocuk beslenmesinde yaşanan büyük bir değişimin etkileriyle başlayalım. Formül mamalar çocuk beslenmesine dahil olmadan önce bebekler uzunca süre anne sütüyle beslenirdi. Bu beslenme modeli çocukların vücutlarında hiçbir eksik olmadan büyümelerine yardımcı oluyordu. Ancak sanayileşme, kadının da işgücüne katılımı vb değişimler ile beslenme yetersizliğine bağlı çocuk ölümlerini azalma amacı formül mamalarının geliştirilmesinde itici güç oldu. Bu yolla çocuklar anne sütü yokluğunda da beslenebilir hale geldi. Kısa sürede formül mamalar Avrupa ve Amerika’da hızla kullanımı artan ürünlere dönüştü. Hatta öyle ki bir çok ülkede mamaların anne sütünden daha besleyici olduğu fikri yayıldı ve anne sütü ikinci plana itildi. Ancak bir sorun vardı. Formül mamaların içerikleri bugünkü kadar zengin değildi ve çocuklarda hızla vitamin ve mineral eksikliklerine bağlı sorunlar görülmeye başlandı. Tıp bu eksikliğin çözümünü ek gıdaya geçişte çocuk beslenmesine meyve ve sebzeleri erkenden eklemekte buldu. Bu sayede çocuk 5-6 aylık olduğunda sebze ve meyvelerden eksik kalan vitamin ve mineralleri alabilecekti. Günümüzde anne sütü alamayan, formül mamalarla beslenen çocuklarda bu tür sorunlar görülmüyor. Nedeni artık mamaların içerik bakımından anne sütüne çok yakın olmaları ve bebeklerin tüm ihtiyaçlarını karşılamaları. Buna karşın ek gıda dönemindeki sebze-meyve bakışı halen yerli yerinde duruyor. Ek gıdaya geçişte önümüze ilk konulan seçenekler meyve ve sebzeler oluyor.

Sebze ve meyveleri bu denli öncelik konuma getiren bir diğer nokta da güvenli oluşları. Ek gıdaya başlama döneminde çocukların yüksek alerji riskine karşı güvenli besinlerle beslenmeye başlamaları önemli. Sebzeler ve bir çok meyve bu gerekçeyle en güvenli besin olarak önümüzde duruyor. Hayvansal ürünlerle kıyaslandığında sebze ve meyvelerin alerji riski çok daha düşük ve bebek bağırsakları tarafından çok daha kolay hazmedilebiliyor. Bu nedenlerle sebzeler çocuk beslenmesinin önemli bir köşe taşı gibi algılanıyor.

Oysa ki işin aslı biraz farklı…

SEBZELER BÜYÜK MİDELİ İNSANLARIN BESİNLERİDİR

Sebzeler düşük kalorileri nedeniyle ancak büyük porsiyonlarda tüketildiğinde doyurucu özellik gösterirler. Biz yetişkinler sebzeyle beslendiğimizde örneğin taze fasulye yediğimizde bunu büyük bir tabak dolusu yaparız. Yanına ekmek, salata belki pilav gibi destekleyici gıdalarla tüketiriz. Oysa ki bir çocuğun midesi kendi yumruğu kadardır ve küçük porsiyonlar tüketebilirler. Küçük porsiyonlu bir sebze yemeyi çocukları doyurmaz. Bu nedenle daha ek besin döneminde çocuklar sebze pürelerini reddederek annelerini emmek isterler. Örneğin, içinde ilik yada kemik suyu olsa bile küçük bir kavanoz sebze püresi 40-50 kalori civarındadır. Oysa ki 100 ml anne sütü 70 ila 80 kalori arasındadır. İçerik zenginliği bakımında sebzelerle kıyaslanamaz bile. Çocuklar bunu kısa sürede fark eder ve sebze yeseler bile ardından mutlaka annelerini emmek isterler.

Bir diğer neden ise sebzelerin dokusal olarak çocuklar için zorlayıcı olmalarıdır. Çocuklar çiğneme, lokma kontrolü gibi kabiliyetleri gelişmeden lifli yapısı kuvvetli besinleri tüketmekte zorlanırlar. Hele ki bu besinler farklı formlarla birlikte sunuluyorsa. Örneğin, taze fasulyeyi haşlanmış yada buğulanmış halde tüketebilen çocuklar sulu yemek olarak önlerine geldiğinde yemekte zorlanabilirler. Bunun nedeni çocukların aynı anda katı-sıvı formları kontrol etme becerilerinin gelişmemiş olmasındandır.

PEKİ SEBZELERE NASIL ALIŞACAKLAR?

• Kural 1- Biz anne babalar olarak onların sebze yemeye alışmaları için zamana ihtiyaçları olduğunu kabul edeceğiz.
• Kural 2- Onlara sebzeleri bir öğün değil daha çok garnitür olarak sunacağız. Örneğin, protein-karbonhidrat ağırlıklı bir öğünün yanına bir kaç tane sebze parçası koyacağız. Çocuk sebzeyle tanışıklığını yemese bile sürdürecek. Bu yolla onu deneyebileceği dönem geldiğinde yabancılık hissetmeyecek.
• Kural 3- Daha fazla yemesi için ısrarcı olmayacağız. Her sunumda tek bir lokma sebze bile yese kabul edeceğiz. Eğer çocuk denemeye açık bir bakışla sebzelere yaklaşıyorsa zamanla miktarların artacağını bilerek ilişkiyi sürdürmesini destekleyeceğiz.
• Kural 4- Çocuklar için beslenmenin ana unsurları protein-karbonhidrat ikilisi olduğunu unutmayacağız. Ancak bu ikili sayesinde çocuklar küçük porsiyon bile tüketseler doyabilecekleri kaloriyi alabilirler. Bu nedenle her çocuk köfte-patates ikilisini, mantıyı, kıymalı makarnayı vb. sever.
• Kural 5- Yetişkinler mutlaka çocukların yanında sebze tüketmeli. Eğer evde sebze tüketilmiyorsa sadece çocuk için sebze hazırlanıyorsa alışkanlık gelişmez. Çocuklar yiyeceklerle güvenli ilişki kurmak için yetişkinlerin o besinlerle ilişkilerini analiz ederler. Eğer siz fasulye yemiyorsanız çocuğunuza sunsanız bile yemeyecektir. Bu nedenle önce siz davranışlarınızla yol gösterici olmalısınız.

FARKLI FORMLARDA SUNUN

Sebzeleri ille de Türk tipi tencere yemeyi yada haşlanmış, buharlanmış şekilde sunmak zorunda değilsiniz. Mücver, makarna sosu, çorba, omlet gibi farklı formlarda sebzeleri lezzetlendirilir unsurlar olarak kullanabilirsiniz. Çocuğun sebzelerin orijinal halleri öğrenmesi için de onlarla alışverişe çıkıp, pişirme süreçlerine dahil edici etkinlik ve oyunlar oynamanız faydalı olacaktır. Ayrıca meyvelerin de sebzeler kadar vitamin ve mineral bakımından çocukların ihtiyacını karşıladığını da hatırlayın.

MEYVELERİ UNUTMAYIN

Çocuklar için çoğunlukla meyveleri tüketmek sebzelere oranla daha kolaydır. Burada dikkat edilmesi gereken meyvelerin şeker içeriği nedeniyle porsiyon kontrolüyle çocuklara sunulması olmalı.