Cildime neler oluyor?

Dermatolog Doç. Dr. Alev Eken, mesleki yolculuğundaki kanıta dayalı bilgi, sezgi ve deneyimlerini ‘Cildime Neler Oluyor?’ adlı kitabında bizlerle paylaştı. Bütünsel sağlığın cildimize olan etkilerinden, iyi yaş alma ve güzellik yolculuğunun yönetimi hakkında önemli ipuçları barındıran kitabın kapak tasarımı ve görselleri Işın Nur Cicerali imzalı. Cicerali, aynı zamanda kitabın röportörü. Cildimizle ilgili tüm merak edilenleri sordum, Dermatolog Alev Eken anlattı.

Sağlıklı bir cilt nasıl olmalı?

Sağlıklı bir cilt aynen bebek cildi gibidir. Nemli, pürüzsüz, sıkı, elastik, lekesiz ve aydınlıktır. Kolumuzun iç yüzü gibi de düşünebilirsiniz. Cildin en önemli biyolojik sermayesi su yani nemdir. Su olmayan yerde hayat yoktur. Cildimizin nemini koruduğumuz sürece cildimiz tüm yaşamsal fonksiyonlarını sağlıklı bir şekilde devam ettirir. Sağlıklı bir ciltte, ifade hareketlerine bağlı, kırışıklıklar olabilir. Güneşe veya diğer çevresel zararlar nedeniyle nemsizlik, kuruluk sonucu oluşmuş kırışıklık ve çizgiler sağlıksız yaşam tarzımızın ciltteki ayak izleridir.

Hangi cilt türü sağlıksız cilde örnektir?

Sağlıksız cilt diye bir şey yoktur. Hepimiz aynı temel cilt yapısına sahibiz. Ancak, farklı genetik şifreler taşırız. Cildimizin rengi, yağ içeriği, kalınlığı, esnekliği, sivilcelerimiz, kırışıklıklarımız, güneşe hassasiyetimiz, lekelerimiz genetik şifremizde belirlenmiştir. Cilt tipi ve rengimiz ne olursa olsun, önemli olan cildimizi tanıyıp, doğru bakımı ve koruyucu yöntemleri uygulamak.

Cildimizi nasıl tanıyacağız?

Hepimiz cildimizi tanımlarken, yağlı, kuru, karma gibi özelliklerden söz ederiz. Genellikle kozmetik marketleri gezerken hemen ürün danışmanları size “Cildiniz karma, hassas, yağlı” gibi yorumlarda bulunur. O an için haklı olabilirler. Ancak cilt tipimiz yaşam boyu sabit kalmaz, ihtiyaçları değişir.

Cilt tipleri arasında kesin sınır yok. Cildimizin yapısı yaşla değişebileceği gibi, buna etki eden başka faktörler de var. Bunlar olumsuz çevresel koşullar, mevsim ve iklim farklılıkları, hormonal değişiklikler, stres, uygun olmayan cilt bakım ürünlerinin kullanımı gibi faktörler.

ANNENİZDEN GELEN GENLERİN ÜSTÜNE ÇIKABİLİRSİNİZ

Peki cildimizin sağlığı genlerimizin insafına mı kalmış?

Bilim, genlerimizi de bir şekilde yönetebilme mekanizmamız olduğunu keşfetti. Tıpkı akıllı telefonlarımıza yüklediğimiz uygulamalar gibi genlerimize de programlar yükleyebiliyor ya da silebiliyoruz. Bunu nasıl yapıyoruz? Tabii ki beslenmemizde, cilt bakım programımızda değişimler yaparak. Böylelikle, genlerimizin de üstüne çıkıp onları yönetiyoruz. İyi genlerimizi harekete geçiriyor, kötü genlerimizi baskılayabiliyoruz.

Genlerimizin arkasına saklanmamız gerekiyor yani…

Aynen öyle. Annenizin cildini beğenmiyorsanız, siz hücrelerinizi koruyarak, doğru besleyerek, yaşam tarzınızda pozitif değişiklikler yaparak, annenizden gelen genlerin üstüne çıkabilir, iyi genlerinizi harekete geçirebilir, daha iyi bir cilde sahip olabilirsiniz. Yani, bilimin bu konudaki son sözü; cildinizin güzelliği genlerinizin insafına bağlı değil.

Nemlendirici konusunda epey karışıklıklar var. Cilt tipine göre nasıl nemlendiriciler tercih edip, ne şekilde kullanmalıyız?

Herkes için en iyi nemlendirici diye bir şey yoktur. Kuru ciltler nemlendiriciyi nemli cilde; yağlı ciltler tam tersi kuru cilde sürmelidir. Cildin onarım ve tamir zamanı gecedir. Sabah ise cildin koruma zamanı olup daha çok korumalı nemlendiriciler kullanılmalıdır. Ayrıca bir ürünün etkinliği için en az 3-4 hafta kullanılmalıdır.

ŞEKER BİZİ ERKEN YAŞLANDIRIYOR

Bizi erken yaşlandıran sebepler arasında neler var?

Cildimizin üç büyük düşmanı var. Güneş, stres, sigara. Bunlara yakın zamanda bir yenisi daha eklendi: Şeker. Ağzımıza her türlü şeker içeren gıda aldığımızda, kanda şeker ve insülin miktarları yükseltir. Şekerin artmaya devam etmesiyle, pek çok karmaşık işlemler sonucunda, zaman içinde tüm sistemlerde ve cildimizde fonksiyon bozuklukları, harabiyet ve hastalıklar oluşur. Her türlü enfeksiyondan, saç dökülmesinden, akne, kaşıntı, kızarıklık, egzama, çatlaklar, ciltte ışıltı kaybı, lekelenme, sarkma, kırışıklık ve erken yaşlanmaya neden olur.

İYİ BİR CİLT İÇİN ÖRNEK BESLENME PİRAMİDİ

Cildimizin bugünü ve geleceği için bir beslenme planı yapmak mümkün mü?

Bunu, cilt güçlendirici beslenme piramidi olarak adlandıralım. Bu piramit, besinlerin seçimi, pişirilmesi ve tüketilmesi hakkında da yol gösterici olabilir. Cilt güçlendirici beslenme piramidi, Dünya Sağlık Örgütünün önerdiği ‹Akdeniz diyeti› ile uyumlu bitkisel tabanlı bir beslenme modelidir. Akdeniz beslenme piramidinde tabanı, bitkisel kaynaklı besinler oluşturur.

Piramidin üst kısımlarına çıktıkça sırasıyla bol, ölçülü, sınırlı tüketmeniz gereken besinler yer alır. Piramidin tepesinde ise ara sıra, haftada bir belki iki kez ve çok sınırlı olarak tüketilmesi gereken besinler bulunur. Tam ortada yer alan sağlıklı yağlara değinmeden geçemeyeceğim. Zeytinyağı, tohum yağları gibi sağlıklı yağların cilt sağlığımız için bol tüketilmesi öneriliyor.

AÇIK TENLİLER DİKKAT

• Açık tenli kişilerde yağ bezleri daha azdır. Cilt ince ve kurudur.
• Yaşlanma belirtileri, ince çizgilenmeler erken gelişir.
• Bu kişilerde egzema, kızarıklık, hassasiyet gibi cilde ait yakınmalar çok sık görülür.
• Yara izlerinin iyileşmesi ve lekelerin giderilmesi, diğer cilt tiplerine göre daha kolay olur.
• Bu tür cilde sahip olanlar, vücut bakımında sert temizleyicilerden kaçınmalı, uygun yağ ve su içeren yoğun nemlendiriciler; yüz bakımında ise hassas temizleyiciler kullanmalılar.
• Gece, cildi yapılandıran retinol içeren yoğun nemlendiriciler; gündüz ise C vitamini gibi antioksidan içeren ürünler ve güneş koruyucu kullanmalılar.

KOYU TENLİLER DİKKAT

• Koyu tenli ciltlerde yağ bezleri daha yoğundur. Gözenekler daha belirgin ve cilt parlak görünümdedir.
• Cilt kalın ve alttaki yağ dokusuna bağlı olarak gergindir, ince kırışıklıklar oluşmaz ama sarkmalar oluşur.
• Yoğun pigmentleri sayesinde güneş ışınlarına karşı daha dayanıklıdırlar, ancak daha fazla leke oluşur ve bunların giderilmesi de daha zordur.
• Bakımında en önemli koşul, yağ salgısını kontrol etmek; cildi tahriş etmeyen uygun temizlik ve su içerikli yağsız nemlendiricilerle nem dengesini sağlamak olmalı.
• Aşırı akne oluşumlarında mutlaka dermatolog yardımı ve tıbbi tedavi desteği alınmalı.

BUĞDAY TENLİLER DİKKAT

• Daha çok esmer tenli kişilerin özelliklerini taşırlar.
• Kış aylarında cilt renkleri daha açık, yaz aylarında güneşin etkisiyle daha koyu olur.
• Gözenekler daha az belirgindir.
• Esmer tenlilere göre güneşten korunmaya daha fazla ihtiyaç duyarlar.
• Yazın en az 30, kışın 15 koruma faktörlü ürün kullanmaları önerilir.