Giriş
Bayram ve idari tatil günlerinde ekonomik faaliyetlerin devam etmesi için birçok meslek grubu görevinin başında bulunuyor. Sağlık, güvenlik, gıda, perakende, turizm ve sanayi... Tabii bu dönemde tatil yapmayıp çalışmaya devam eden fedakar emekçilere yasalar ekstra ücret hakkı tanıyor. İşte bu konuda merak edilen detaylar...
Bayramda çalışanlara, çalışılan güne göre ekstra ücret ödeniyor. Ulusal Bayram ve genel tatil günleri, ‘2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanunu’ ile düzenlenmiş durumda. Ulusal bayram ve genel tatil ücreti ile hafta tatili günlerince çalışanlara ödenecek ücret de ‘4857 sayılı İş Kanunu’nda kapsamlı olarak yer alıyor. Uygulamada ulusal bayram ve genel tatil günleri ve bugünlerde çalışanlara ödenecek ücret konusunda çoğu işyerlerinde yanlış uygulamalar yapıldığı görülmektedir.
HİÇ MESAİ YAPILMAZSA...
Bu yıl Kurban Bayramı tatili; 15 Haziran Cumartesi yarım gün, 16, 17 ve 18 günleri tam gün olmak üzere 4.5 gündür. Kamu çalışanları; Kurban Bayramı tatili sonundaki 2 gün (20 Haziran Perşembe ve 21 Haziran Cuma gün) siyasi otoritece idari izinli sayıldı. Böylelikle kamu çalışanlarının bayram tatili 9 güne uzatıldı. Bayramda hiç çalışmayıp tatil yapan işçiye normal çalışma gününde ödenen ücretler yatıyor. Çalışanlarda ise durum farklı.
İKİ GÜNLÜK PARA YATAR
4857 sayılı İş Kanunu hükmünce; ulusal bayram ve genel tatil günlerinde tatil yapmayıp, yasal günlük iş süresini aşmayacak şekilde çalışan işçiye, çalışmadan alacağı bir günlük ücretinin yanında, çalıştığı her bir gün için de, normal bir günlük ücreti ödenecek. Böylece ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışan işçi; bir günü çalışmadan, bir günü de çalışması karşılı olmak üzere iki günlük ücret alacaktır.
İŞTE ÖRNEK HESAPLAMA
Örneğin; günlük ücreti 1.000 lira olan ve haftanın 5 işgünü (günlük 9 saat) çalışan biri, Kurban Bayramı’nın ikinci günü olan 17 Haziran Pazartesi günü yasal çalışma süresi olan 9 saat çalışmışsa, bu kişiye çalışmadan bir günlük, çalışması karşılığında bir günlük olmak üzere toplam iki günlük ücret tutarı olan 2.000 lira ödenecek (1.000 TL x 2). İş sözleşmesinde 1.5 günlük veya 2 günlük ücret ödeneceği yazıyorsa hesap buna göre yapılır.
GÜNLÜK YASAL SÜREYİ AŞARSA YÜZDE 50 ARTIRIMLI ÖDENİR
Haftalık yasal çalışma süresi 45 saat olup, haftalık 45 saati aşan çalışma süresi ‘fazla çalışma’ sayılarak, zamlı olarak ücretlendirilir. Haftalık çalışma süresi olan 45 saat, işyerinde çalışılan gün sayısına bölünerek günlük yasal çalışma süresi bulunuyor. Örneğin, haftada 5 gün çalışılan işyerlerinde günlük 9 saat, haftalık 6 gün çalışılan işyerinde de günlük yasal çalışma süresi 7.5 saattir. Bu sürelerin üzerinde yapılan çalışma ‘fazla çalışma süresi’ sayılmakta olup, fazla çalışma süresi için; normal ücretinin yüzde 50 oranında zamlı ödenmesi gerekiyor.
7.5 SAATE GÖRE HESAP
Örneğin haftanın 6 günü (günlük 7.5 saat) çalışılan işyerlerinde, saatlik ücreti 200 lira olan biri, bir günde 9.5 saat çalışmışsa, bu çalışmanın 7.5 saati yasal çalışma süresi, 2 saati de fazla çalışma süresi olup, bu iki saat fazla çalışmanın ücreti olan 400 lira (200x2), yüzde 50 zamlı olarak 600 lira olarak ödenir. Ulusal bayram ve genel tatil gününde yapılan çalışma günlük yasal çalışma süresinden fazlaysa, bayramda yapılan çalışma süresinin günlük çalışma süresinden fazla olan kısmı tespit edilecek ve tespit edilen fazla çalışma süresinin ücreti yüzde 50 oranında artırımlı ödenecek.
3 BİN 750 LİRA YERİNE 5 BİN 250 LİRA
Mesela haftada 6 gün çalışılan hafta tatilini pazar günü yapan bir işyerinde, saatlik 250 lira, günlük 1.875 lira ücretle çalışan bir işçinin Kurban Bayramı’nın ikinci günü olan pazartesi ve üçün günü olan salı gününde 9.5 saat çalıştığını varsayarsak, bu işyerinde günlük çalışma süresi, 7.5 saat olduğundan, bu kişiye günlük 2 saat olmak üzere iki gün için 4 saat fazla çalışma ücreti ödenecektir. Ödenecek ücret şu şekilde hesaplanacaktır: Bayram tatili nedeniyle çalışmadan ödenecek bir günlük ücret (1.875 lira), bir günlük çalışması (7.5 saatlik) karşılığı bir günlük ücret (1.875 lira) olmak üzere iki günlük ücreti olan 3.750 lira (1.875 TL x2), bir gündeki 2 saatlik fazla çalışması içinde saatlik ücretin yüzde 50 fazlası uygulanarak 750 lira olmak üzere bir gün için toplam 2 bin 625 lira (1.875 TL+ 750TL), bayramda 2 gün çalıştığından iki gün için 5 bin 250 lira (2.625 TL x 2) ücret hesaplanacak.
BU PAZAR İŞBAŞI YAPILIRSA...
Hafta tatilinde dinlenen yani çalışmayan işçiye normal bir günlük ücreti ödenir. Hafta sonu yapılan çalışma, fazla çalışma sayıldığından ücret yüzde 50 artırımlı olarak ödenmesi zorunlu. Bu sene Kurban Bayramı’nın birinci günü olan 16 Haziran 2024 Pazar günü hafta tatiline rast geldiğinden bayramın birinci günü çalışan birine biri çalışmadan biri çalışması karşılığı, yarım da (yüzde 50’si) fazla çalışma ücreti olarak 2.5 günlük ücreti ödenecektir. Örneğin; günlük 1.500 lira ücreti olan ve Kurban Bayramı’nın birinci günü olan ve hafta sonu tatiline denk gelen pazar günü çalışan birine çalışma karşılığı olmaksızın bir günlük (1.500) hafta tatilinde çalıştığından bir günlük ücreti de yüzde 50 zamlı olmak üzere (2 bin 250 lira) olmak üzere toplam 2.5 günlük ücreti olan 3 bin 750 lira ödenecektir.
İDARİ İZİNDE ‘ÇALIŞMIYORUM’ DENEMİYOR!
İdari izin, siyasi otorite tarafından kamu çalışanlarına verilen izindir. Bu bayramda da 2 gün (20 Haziran Perşembe ve 21 Haziran Cuma gün) siyasi otoritece idare izinli sayıldı. İdari izin günleri kamu kurumları ve kamu işyerleri kapatılmıyor, kamu hizmeti nöbetçi memur veya işçilerce devam ettiriliyor. İdari izin kullanan fiili çalışmaya dayalı ödemeler hariç (yol, yemek parası vb.) idari izin yapmayıp çalışan kamu görevlileri de aynı ücreti alıyor. İdari izin özel kamu görevlilerini ilgilendirdiğinden özel sektörde çalışanları ilgilendirmiyor. Yani özel sektörde çalışan bir işçi ‘İdari izin verildi, ben işe gelmiyorum’ diyemiyor. Çünkü böyle bir hakkı yok. Ancak idari izin günlerinde işverenlerin yıllık izin dilekçesi alarak çalışanlarının bayram izinlerini uzatmalarının da yaygınlaştığını görmekteyiz.
