Giriş
Soru: 3 Şubat 1969 doğumlu eşimin ilk SSK başlangıç tarihi 14 Nisan 1994 olup toplam 5350 gün prim ödemesi var. EYT durumu nedir? Ödeme yapmamız gerekiyor mu? Ne zaman emekli olabilir? A. Savaş GÖKBAYRAK
Cevap: Eşiniz sigorta başlangıç tarihi itibariyle EYT kapsamında. Ancak eşinizin EYT yasasına ihtiyacı yok. Çünkü emekli olmak için; 20 yıl sigortalılık süresi, 5675 gün prim ödeme ve 50 yaş şartlarına tabi. Süre ve yaş şartını sağladığından, 325 gün daha prim ödeyerek primini 5675 güne tamamlayacağı tarihte emekli olabilir. Borçlanma şartlarını taşıyan doğumu varsa, 325 gün doğum borçlanması yaparak primini 5675 güne tamamlayarak hemen emekli olması da mümkün.
ASKERLİĞİMİ BORÇLANMAMLA EYT’Lİ OLDUM MU?
Soru: SSK giriş tarihim 24 Kasım 1999 ancak 540 gün olan askerliğimi borçlandım, SSK girişim 24 Mayıs 1998 oldu. 5975 gün prim ödemem var. Acaba EYT’ye girebildim mi? Turan HAYDARLIK
Cevap: Doğum ve askerlik tarihiniz hakkında bilgi vermemişsiniz. Sorunuza göre askerliğinizi sigorta başlangıç tarihinden önce yaptığınız anlaşılıyor. Askerlik borçlanması hem EYT’li olmanızı hem de emekli olmak için; 25 yıl sigortalılık süresi, 5900 gün prim ödeme ve 57 yaş şartlarına tabi olmanızı sağlıyor. EYT Yasası, 3 Mart 2023 tarihli 32121 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş bulunuyor. Yasa sizin gibi kapsamda olanlardan yaş aramıyor. Yasanın aradığı prim şartını sağladığınızdan 25 yıllık sigortalılık sürenizi dolduracağınız 24 Mayıs 2023’te emekli olabilirsiniz.
EMEKLİ AYLIĞIMI YÜKSELTEBİLİR MİYİM?
Soru: Temmuz 1964 doğumluyum. 1981 yılından Ekim 2000 ayına kadar Hollanda’da yaşadım ve çalıştım. Ekim 2000 itibaren Türkiye’de 10 yıl Bağkur ve son 7 yılda SSK kaydım var. Temmuz 2022 vergi (engelli raporuna istinaden) indirimi hakkım oluştu ve yaşlılık maaşı bağlandı. Tabi taban ücret 3 bin 500 TL olarak. Sorum şu, bu hakkımdan vazgeçsem, durdursam olur mu? Ve 2 yıl yurtdışı borçlanması yaparak SSK başlangıcını 1998’e çeksem olur mu? Yüksek maaş bağlanır mı? İbrahim ARSLAN
Cevap: Sigortalı bir işe girerek, tüm sigorta kollarına tabi olarak çalışmaya başlamanız halinde, almakta olduğunuz emekli aylığınız kesilir. Sigortalı bir işte çalışırken Hollanda çalışmanızın 2 yılını da borçlanabilirsiniz. Buralarda hiçbir sıkıntı yok. Ancak tekrar emekli aylığı bağlanmasını talep ettiğinizde, yine taban aylık üstünden aylık bağlanır. Emekli aylığını çalışma hayatı boyunca üstünden prim hesaplanan kazanç tutarı ile prim ödeme gün sayısı belirliyor. Tabi ki prim ödeme dönemleri de çok önemli.
Çünkü 2000’den önce ödenen, 1 Ocak 2000 ile 1 Ekim 2008 arası ve 1 Ekim 2008’den emekli olunan tarihe kadar ödenen primler emekli aylığını farklı ağırlıkta etkiliyor. Sonuç olarak iki yıl yurtdışı borçlanması ile emekli aylığınızı yükseltemezsiniz. Bir miktar yükselse bile ödeyeceğiniz borçlanma bedeline değmez. Taban aylık 1 Ocak 2023’ten itibaren 5 bin 500 lira oldu. Bağlanacak aylık muhtemelen 5 bin 500 liradır.
HAKKINIZ ZAMANAŞIMINA UĞRAMIŞ
Soru: 1997-1998 yılları arasında İzmir’de bir firmanın kafesinde çalıştım. Daha sonra üniversite okuduğum için oradan çıkmak zorunda kaldım. Şu anda ilk işe giriş tarihim 2002. İzmir Sosyal Sigortalar Kurumu’na dilekçe yazdım, çalıştığım yılları ve firmayı belirtip belki o yıllarda girişim yazılmıştır diye. Fakat maalesef girişimi de yapmamışlar. Bu firmada çalışıp sigortası başlatılmamış çok fazla arkadaşım var. Bu firmaya ve sahiplerine hiçbir şekilde ulaşamıyorum ve firma kapatılmış. Bunu SGK’ya sorduğumda 3 kefil ile mahkemeye başvurabileceğimizi belirtti. Ayrıca benim o firmada çalıştığıma dair üniformalı fotoğraflarım da mevcut. Biz hakkımızı mahkemeye başvurarak alabilir miyiz? Pınar OĞUZ
Cevap: İşten ayrıldığınız tarihten itibaren 5 yıllık zamanaşımı süresi içinde ‘hizmet tespit davası’ dava açmadığınızdan maalesef hakkınız zamanaşımına uğramış durumda. Dava açabilirsiniz. Ancak zamanaşımı nedeniyle dava reddedilecektir.
TOPLU PRİM ÖDEYEBİLİR MİYİM?
Soru: Temmuz 1977 doğumluyum. Sigorta başlangıç tarihim Ağustos 2004 olup 65 gün primim var. Ev hanımıyım. Yüzde 50 görme engelliyim. Engelli raporum, sağlık güvencem ve sigortam yok. SSK’lı olarak çalışıp ödeme ya da toplu ödeme gibi imkanlarım var mı? Varsa ne yapmam gerekir? Nasıl emekli olabilirim? Özellikle nasıl sağlık güvencem olabilir? S. KAR
Cevap: Toplu prim ödeyerek gün kazanma usulü yok. Ancak yasada sayılan bazı haller borçlanılarak gün kazanılabiliyor. Kadınlar belli şartları taşıyan doğum veya doğumlarını borçlanarak toplam 2160 güne kadar gün kazanabiliyor. Ancak sigortalı bir işte çalışarak prim ödeyebileceğinize hiç şüphe yok. Sigortalı bir işte çalışarak 4435 gün daha prim ödeyerek toplam priminizi 4500 güne tamamlayacağınız tarihte emekli olabilirsiniz (25 yıl sigortalılık süresi, 4500 gün prim ödeme ve 58 yaş şartlarına tabi olarak).
Ayrıca genel sağlık sigortası zorunludur. Çalışmadığınıza göre genel sağlık sigortalısı olmanız gerekir. Asgari ücretin yüzde 3’ü oranında (bugün için 300.24 lira) prim ödeyerek her türlü sağlık yardımını alabilirsiniz. Ayrıca varsa sigortası olmayan eş ve çocuklarınız da sizin üstünüzden sağlık yardımı alabilir.
