Giriş
Soru: 1981 doğumluyum. SSK girişim 2 Mayıs 1995. 2000 yılında yaşımı bir yaş büyüttüm ve doğum tarihim 26 Ocak 1980 oldu. Buna göre ben ne zaman emekli olurum? İbrahim VAROL
Cevap: Emeklilik işleminde ilk defa sigortalı olunduğu tarihte nüfusta kayıtlı olan doğum tarihi dikkate alınıyor. Sigortalı olduktan sonra yapılan yaş düzeltmesi dikkate alınmıyor. Yaş düzeltmenizi sigorta başlangıç tarihinden sonra yaptığınızdan, emeklilik işlemlerinizde ilk defa sigortalı olduğunuz tarihte nüfusta kayıtlı olan doğum tarihiniz, yani 1981 dikkate alınacaktır.
MALUL VE MUHTAÇ OLMAK GEREK
SORU: Abim, 10 sene hizmet, 3600 prim ve sağlık kurulundan aldığı yüzde 80 iş göremez raporu ile 4A engelli statüsünden emeklilik hakkı kazanarak, Haziran 2016’dan beri emekli maaşı alıyor (ilk 4A tescil tarihi 1 Eylül 1993). Babam da 12 Haziran 2009’dan beri 4C Emekli Sandığı emeklisi. Babamın vefatı durumunda, abim hem kendi 4A maaşını, hem de babamın 4C maaşını (kısmen de olsa) alabilir mi? Eğer mevzuat buna izin vermiyorsa kendi 4A maaşından feragat edip, engellilik durumundan ötürü babamın 4C emekli aylığını seçmesi ve yetim aylığı alması mümkün müdür? Babamdan bağlanan aylık oranı her iki durum için ne olur? Babamın emekli maaşını alan başka aile bireyi olmadığını farz edelim. M. ÖZTÜRK
CEVAP: Emekli Sandığı erkek çocuklara; öğrenim durumuna göre 25 yaşına kadar, 25 yaşından büyük erkek çocuklarına ise malul ve muhtaç olmaları şartıyla ana veya babalarından dolayı yetim aylığı bağlıyor. Erkek çocuğun malul olup olmadığına Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulu karar veriyor. Emekli aylığı dahil ilgili dönemde geçerli aylık net asgari ücretin (bugün için net asgari ücret 11 bin 402,32 TL’dir) altında geliri olanlar muhtaç sayılıyor. Net asgari ücretin üzerinde geliri olanlar muhtaç sayılmıyor. Abinize de; sağlık durumu itibariyle Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulu’nca malul olduğuna karar verilmesi ve gelir durumu itibariyle muhtaç sayılması halinde, babanızdan dolayı yetim aylığı bağlanacaktır. Sonuçta malul ve muhtaçlık şartlarının ikisini bir arada taşıması gerekiyor. Buna karar verecek mercii ise Sosyal Güvenlik Kurumu’dur.
EŞİM KAÇ YAŞINDA KAÇ GÜNLE EMEKLİ OLABİLİR?
Soru: 1 Nisan 1974 doğumlu eşimin isteğe bağlı sigorta başlangıç tarihi 26 Aralık 2013’tür. Kaç gün primle ve kaç yaşında emekli olabilir? Mehmet ŞAHİN
Cevap: İsteğe bağlı prim ödemeleri Bağkur’a sayılıyor. Eşiniz Bağkur’da yaş haddinden emekli olmak için; 5400 gün prim ve 61 yaş şartlarına tabi. Boşluğu yoksa, ara vermeden 26 Aralık 2028’e kadar prim ödeyerek primini 5400 güne tamamlaması şartıyla, 1 Nisan 2035’te emekli olabilir.
TAMAMLAYICI EMEKLİLİK BENİ ETKİLER Mİ?
SORU: 2 Mart 1982 doğumluyum. 1 Haziran 1999 sigorta girişim var. 7697 gün prim ödemem mevcut. EYT kapsamında 25 Mart 2025 tarihinde emekli olacağım. Yeni TES (tamamlayıcı emeklilik sistemi) 2024 yılında yürürlüğe girdiğinde, beni etkiler mi? Kıdem tazminatımı emekli olduğumda alabilir miyim? Şakir SEZER
CEVAP: Henüz; ‘Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi’nin esasları, kanunun ne zaman çıkacağı, ne zaman yürürlüğe gireceği belli değil. Önümüzdeki yıl mart ayı sonunda yerel seçim olduğundan muhtemelen yasa yerel seçimden sonra yürürlüğe konur. 25 yıllık sigortalılık sürenizi dolduracağınız 2 Mart 2024’te emekli olacağınızdan sizi kapsamaz. Ayrıca sizin gibi emekli olacakların etkilenmemesi gerekiyor. Çünkü zaten yetkililer, tamamlayıcı emeklilik sisteminin çalışanların kıdem tazminatını güvenceye almak için çıkartılacağını söylüyorlar. Bireysel emeklilik sistemine entegre edilecek olan kıdem tazminatı, emekli olan çalışana tercih ettiği usulde ödenecek (toplu olarak veya emekli aylığı gibi aylık vb. şekillerde). Daha önce ‘Kıdem Tazminatı Fonu’ adı altında hazırlanan tasarılarda, yasa çıktığında sizin gibi çalışanlara sisteme girip girmeme konusunda ihtiyarilik (seçim) hakkı veriliyordu. Yani isteyen girecek, istemeyen girmeyecekti. Belki aynı uygulama getirilebilir. Sonuç olarak; bugün için, kıdem tazminatınız için endişelenmenizi gerektiren bir durum yok.
BABANIZ 3 MART 2024’TE EMEKLİ
Soru: 3 Mart 1964 doğumlu babamın sigortalı işe giriş tarihi 15 Haziran 1989 olup 3606 gün prim ödemesi var. Acaba ne zaman emekli olur? Tayfun TÜRK
Cevap: Babanız yaş haddinden emeklilik için; 15 yıl sigortalılık süresi, 3600 gün prim ve 60 yaş şartlarına tabi. Süre ve prim şartını sağladığı için bundan sonra prim ödemese de 60 yaşı dolduracağı 3 Mart 2024’te emekli olabilir.
