Giriş
Soru: 45 yaşındayım. 3300 gün primim var. Yüzde 33 engelli raporum var. Ne zaman emekli olurum? F. GÖKÇEDAG
Cevap: Emeklilik şartlarını sigorta başlangıç tarihi belirliyor. Sigorta başlangıç tarihinizi bildirmemişsiniz. 8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olduğunuzu varsayarsak, 300 gün daha prim ödeyip toplam priminizi 3600 güne tamamlamanız şartıyla, kadınsanız 58, erkekseniz 60 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz. Sigorta başlangıç tarihinizi, adınızı, erkekseniz askerlik tarihinizi ve askerlik sürenizi bildirmeniz halinde (tarihleri, gün, ay, yıl olarak) sorunuza daha sağlıklı cevap verebiliriz. Engelli hakkından yararlanarak erken emekli olmak için en az yüzde 40 oranında işgücü kaybı gerekiyor. Maalesef yüzde 33 oranındaki raporla engelli hakkından yararlanmak mümkün değil.
BİR GÜN GECİKME EMEKLİLİĞE MANİ OLUR MU?
SORU: 15 Mayıs 1967 doğumluyum. Emekli olmak için başvurdum. Parayı yatırmam için 3 ay süre verdiler. Parayı gönderdim. Ama bir gün geç göndermişim. Şimdi ‘emekli olamazsın’ diyorlar. Ne yapmalıyım? Mahmut YORULMAZ
CEVAP: Sorudan yurtdışı çalışma sürenizi borçlandığınız ancak borcu süresinde ödemediğiniz anlaşılıyor. Yurtdışı borçlanmasında hesaplanan borçlanma bedelinin tebliğ tarihinden itibaren üç ay içinde ödenmesi yasal zorunluluk. Borçlanma bedelinin üç ay içinde ödenmemesi halinde borçlanma işlemi geçersiz sayılıyor. Borçlanma bedelini süresinde ödemediğinizden, borçlanma işlemi geçersiz sayılmış. Dolayısıyla borçlanmayla gün kazanamadığınız için emekli olamadınız. Ödediğiniz borçlanma bedeli SGK’da emanet hesaba alınmıştır. Hemen tekrar borçlanma talebinde bulunup, emanet hesapta bekleyen ödemenizin hesaplanan borçlanma bedeline mahsup edilmesini talep ederek, borçlanmayla gün kazanabilirsiniz. Borçlanmayla aranan şartları sağlıyorsanız emekli de olabilirsiniz.
YARIM MAAŞIMI TAMA ÇEVİREBİLİR MİYİM?
Soru: SSK’dan 2006’da emekli oldum. 1998 yılında işyerinde kaza sonucu sağ elimin üç parmağı tamamen yok. İki parmağı da kullanılmaz halde. O sene bana engelli maaşı bağlandı. 2006’da emekli olunca maaşın tamamını, engelli maaşının yarısını bağladılar. Hâlâ böyle maaş almaya devam ediyorum. Yarım maaşımı nasıl tama çevirebilirim? Ahmet DEMİR
Cevap: İş kazası sonucu sürekli iş görmezlik geliri bağlanan sigortalının emekli olması halinde, emekli aylığı ile gelirden yüksek olanın tamamı ile düşük olanın yarısı ödenir. Geçirdiğiniz iş kazası sonucu sürekli iş göremezlik geliri bağlanmış. Sorunuzdan; emekli olduğunuzda da, emekli aylığınız yüksek olduğundan, emekli aylığınızın tamamı ve emekli aylığınızdan düşük olan sürekli iş göremezlik gelirinizin yarısı bağlanış. Emekli aylığınızın tamamı ve sürekli iş göremezlik gelirinizin yarısının ödenmesi kanun hükmü. Maalesef, sürekli iş göremezlik gelirinizi yükseltmeniz mümkün değil. Bu şekilde aylık ve gelir almaya devam edeceksiniz.
ÇALIŞAN EMEKLİDEN VERGİ KESİLMESİ YASAL MI?
SORU: Asgari ücret üzerinden EYT’den emekli oldum ve aynı işlerinde çalışmaya devam etmekteyim. Mesailere de kalmaktayım. Fakat ay sonunda maaşımdan vergi kesiliyor. Sorduğumuzda fazla mesaiden dolayı vergi dilimine girdiğimiz söyleniyor. EYT’den emekli olup çalışan diğer arkadaşlarımdan da aynı şekilde kesinti yapılmaktadır. Emekli çalışanlardan böyle bir kesinti yapılacağı mevzuatta var mı? Yapılan işlem doğru mu? Nesrin OĞUZ
CEVAP: 1 Ocak 2022’den beri, asgari ücret Gelir Vergisi’nden müstesna tutuluyor. Aylık ücretin asgari ücrete kadar olan kısmından Gelir Vergisi alınmıyor. Ücretin asgari ücreti aşan kısmı doğal olarak vergilendiriliyor. Uygulama; ücret ve ücret sayılan ödemelerin (mesai, prim vb.) toplamından SSK primi düştükten sonra kalan tutar üzerinden Gelir Vergisi hesaplanmakta, hesaplanan Gelir Vergisi’nden de, asgari ücret üstünden hesaplanan Gelir Vergisi düşülmekte ve kalan Gelir Vergisi ücretten kesilmek şeklinde yönlendirilmektedir. Tabii bu uygulama; kişinin daha erken üst Gelir Vergisi dilimine girmesine ve maaşından kesilen Gelir Vergisi’nin artmasına yol açıyor. Sonuç olarak; fazla çalışma (mesai) ücreti, toplam ücretinizi artırdığından, artan ücretiniz üstünden hesaplan vergi artarken, hesaplanan vergiden düşülen vergi (asgari ücret üstünden hesaplanan vergi) sabit kaldığından, maaşınızdan yapılan vergi kesintisi artığı gibi, toplam vergi matrahınıza bağlı olarak bir üst vergi dilimine girmenize yol açması yasal bir durum olup herhangi bir yanlışlık yok.
