Giriş
Telaşlanmanızı istemem ama eski veya mevcut sevgiliniz/eşiniz şu anda cep telefonunuzdan sizi anbean izliyor olabilir. Dahası, buna ortam sesi ve görüntüsü almak da dahil!
Mesajlaşmalarınız, fotoğraflarınız, anlık konumunuz, rehberiniz ve cihazınızda bulundurduğunuz ve yaptığınız ne varsa… Gelişen teknolojik imkanlar hayatınızı alt üst edebilir.
Bu yazıda sizleri tehlikelerle korkutmak dışında, izlendiğinizi anlama ve korunma yollarını da anlatıyorum.
Ailenizin teknoloji yazarı olarak yine güncel bir toplumsal yaraya tıklıyorum. Muhtemelen duydunuz, geçen hafta Apple’ın sesli ve görüntülü iletişim uygulaması FaceTime’da ciddi bir açık tespit edildi. Bu güvenlik açığı yüzünden, grup sohbetlerine davet edildiğinizde FaceTime aramasını kapatsanız dahi karşı taraf telefonunuzdan ses ve görüntü alabiliyor. Apple hemen grup sohbetlerini devre dışı bıraktı. Ama bu, ayyuka çıkan hali. Bir de buzdağının görünmeyen kısmı var. İşte teknolojik bir kabus: Şu anda izleniyor musunuz? İzlendiğinizi nasıl anlayacaksınız? Peki, nasıl kendinizi koruyacaksınız?
BENİ KİM NİYE İZLESİN?
Siz de bunu soruyor musunuz? Öyleyse siber suçluların ve dijital röntgencilerin en sevdiği insanlardan birisiniz. Çünkü kendisini risk grubunda görmeyenler tehditlere karşı daha savunmasız oluyor. Sizi iş yeri, okul veya arkadaş çevresinden biri bilmediğiniz bir sebepten ötürü izleyebilir.
Elde edeceği bilgilerle sizi zor durumda bırakabilir. Sadece heyecan olsun diye başkalarının mahrem hayatını gözetlemek isteyenler de az değil. Tanımadığınız biri, sosyal medyanızdan elde ettiği bilgi kırıntılarını, fotoğrafları ve videoları birleştirerek sizi tahmin ettiğinizden çok daha fazla tanıyabilir.
PAROLALARINI EŞLERİNE SÖYLÜYORLAR
Kaspersky Lab ve Toluna tarafından dünya genelinde yapılan araştırmanın Türkiye ayağına katılanların yüzde 28’i, eski eşlerinin internet hesaplarına gizlice eriştiğini itiraf ediyor. Türkiye’de çiftlerin yüzde 82’si ise parolalarını ve kart şifrelerini eşleriyle paylaşıyor ve bunu bir güven unsuru olarak görüyor. Erkekler, intikam olarak eski eşlerinin kişisel bilgilerini açığa çıkarmaya kadınlara göre yüzde 30 daha yatkın. Ayrılıktan sonra kadınların yüzde 76’sı bilgisayar ve telefonlarından eşlerine ait tüm bilgileri siliyor. Erkeklerde ise bu oran yüzde 60. Kadınların yüzde 80’i ortak fotoğraf ve videolarını silmeyi tercih ederken bu oran erkeklerde yüzde 65.
TEKNO İNTİKAM YAYGINLAŞIYOR
Türkiye’de ayrılık yaşayanlara sorulan “Eski eşinizin/sevgilinizin özel bilgilerini intikam için paylaşır mısınız?” sorusuna yüzde 11’lik kesim “Evet” cevabını veriyor. Eski eşinin/sevgilisinin cihazına bilerek hasar verenlerin oranı ise yüzde 12! Ayrılırken telefonunuza, bilgisayarınıza mukayyet olun!
NASIL SIZIP İZLİYORLAR?
Çoğunlukla casus yazılım ve uygulamaları kullanıyorlar. Ayrıca telefonlarda fayda odaklı bazı servisler de kötü amaçla kullanılıyor olabilir. iOS ve Android’de, kişilerin aile üyeleriyle birbirlerini harita konumunda görebildikleri masum servisler var. Malum kişi telefonunuzda bunu bilginiz dışında ayarlamış ve konumunuzu anlık olarak izliyor olabilir. Aynı şekilde, ‘Telefonum nerede’ tarzı sistem hizmetleri de bu amaçla kullanılabiliyor.
Casus yazılım ve uygulamalarla telefonunuz ve bilgisayarınızı kayıt altına alıp internete bağlı oldukları müddetçe gözetleyebiliyorlar. Uygulamayı telefonunuza ya kötü niyetli kişi size fark ettirmeden kendisi yüklüyor ya da farklı bir görünümde (örneğin Instagram’da sizi takipten çıkaranları haber veren bir uygulama kisvesi altında) cihazınıza sızdırılıyorlar. Size mesaj veya e-posta yoluyla gönderilen tuzak bağlantılar da çok kullanılan bir yöntem. Tıkladığınızda sisteminize yazılım ve uygulama arka planda kuruluyor.
CİHAZIMIN İZLENDİĞİNİ NASIL ANLARIM?
✘Kullanmadığınızda bile aşırı ısınması
✘Pilinin çok daha hızlı azalması
✘Bilgisayarda tuhaf fare hareketleri
✘Hesaplarınıza ait parolaların değişmesi
✘Webcam ışığının kendiliğinden yanması
✘Açmadığınız uygulamaların arkada çalışması
ÖZEL HAYATI KORUMANIN 6 KURALI
1-Parolalarınızı kimseye söylemeyin ve başkalarının erişebileceği yerlere yazmayın.
2-Telefon ve bilgisayarınızı başkalarına (en yakınınız bile olsa!) kullandırırken dikkat edin.
3-Kolay tahmin edilen parolalardan kaçının ve her yerde aynı parolayı kullanmayın.
4-Kamera, mikrofon, rehber, konum ve galeri erişimi isteyen uygulamalardan şüphelenin.
5-Cihazınızın izlendiğinden şüphe duyarsanız bilgilerinizi yedekleyip cihazı formatlayın.
6-Dizüstü bilgisayarınızın kamerasını bantlayarak kapatın.
