Olimpiyattan ne anlıyoruz?

Olimpiyatları geride bıraktık. Üzerinde düşündünüz mü bilmiyorum. Olimpiyatlarda bir atletin performansını etkileyen tek faktörün onun atletik yeteneği olmadığını fark etmişsinizdir. Olimpik başarı, bir ülkenin ekonomik kalkınması, sosyal politikaları, altyapı ve uluslararası etkisi gibi daha geniş ulusal ilerlemeyle derinden bağlantılı. Genelde en çok madalyayı alan ülkeler zengin olanlar. Neden? Çünkü sporun hem tabandan hem de elit düzeyde gelişmesine yatırım yapacak kaynaklara sahipler de ondan. Mesela ABD, yılda 200 milyon dolar tahsis ederek sporcularını destekliyor. Benzer şekilde Çin’in Olimpik Güç olarak yükselişi, 1980’lerden beri yaşadığı hızlı ekonomik büyümeyle örtüşüyor.

Bu strateji, Çin’in Olimpiyat başarısında dramatik bir artışa yol açtı ve 2008 Pekin Olimpiyatları’na ev sahipliği yaparken, ilk kez madalya tablosunda zirvede yer almasını sağladı. Ayrıca küresel sahnede etkili olan ülkeler, Olimpiyatları güç ve prestijlerini sergilemek için bir platform olarak da kullanıyorlar. Pekin olimpiyatlarına ev sahipliği yapan Çin, buna iyi bir örnek. Amerika, Almanya ve Japonya gibi ülkeler, altyapının Olimpik başarıyı teşvik etmedeki önemini uzun zaman önce anlamışlardı. Bu ülkeler, dünya standartlarında eğitim merkezlerine, son teknoloji spor tesislerine ve ileri tıbbi cihazlara sahip. Böyle bir altyapı, sadece sporcuların fiziksel hazırlıklarına yardımcı olmakla kalmıyor, aynı zamanda onların refahını da sağlıyor; yaralanma ve tükenmişlik riskini azaltıyor.

İLKOKULDA SPOR RUHU

Ulusal ilerleme, sadece ekonomik zenginlik ya da altyapı ile ilgili de değil. Kanaatimce aynı zamanda spor katılımını teşvik eden sosyal politikaları da içerir. Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk kurulduğu yıllarda okullardaki beden eğitimi programlarını, sporda kadın erkek eşitliğini teşvik eden girişimleri bir düşünün. Mesela nüfusu 5 milyondan biraz fazla olan Norveç, Kış Olimpiyatları’nda sürekli en üst sıralarda yer alır. Çünkü küçük yaşlardan itibaren Norveçliler, fiziksel aktiviteye katılmaya teşvik edilir, kayak ve biatlon gibi açık hava sporlarına yönlendirilir. Sporda cinsiyet eşitliğini teşvik eden ülkeler ise, madalya tablolarında daha dengeli sonuçlar elde ediyor. Örneğin, İskandinav ülkeleri, ilerici cinsiyet politikaları ile bilinir ve genellikle kadın etkinliklerinde yüksek düzeyde başarıya ulaşırlar. Spor bilimi ve tıp alanlarına öncelik veren ülkeler de, antrenman yöntemlerini, beslenmeyi ve yaralanma önlemeyi optimize etmek için araştırmalara yatırım yapıyor. Bu da sporcularına rekabet avantajı sağlıyor.

İngiltere, 2012 Londra Olimpiyatları’nda 65 madalya ile rekor bir madalya sayısına ulaştı. Bunlardan 29’u altındı. Nedeni ise spor bilimine yaptığı büyük yatırımdı. İngiliz Spor Enstitüsü’nü (EIS) kurdu. Bu enstitü, biyomekanik, fizyoloji ve beslenme gibi alanlara odaklanarak İngiliz sporcularının dünyanın en iyisi şekilde hazırlanmalarını sağladı. Ve son olarak siyasal istikrar, bir ulusun Olimpik başarısını etkileyen bir diğer faktördür. Siyasi istikrarsızlık veya çatışmalarla karşı karşıya kalan ülkeler, tutarlı spor programlarını sürdürmekte zorlanır ve bu da Olimpik performanslarını etkiler. Olimpiyatlar nihayetinde atletlerin sportif başarısından çok öte bir anlam taşıyor. O da ulusların kalkınma ve refah yolundaki geniş çaplı ilerlemelerini kutlamakla ilgili... Öyle değil mi?