Giriş
Bu hafta bazı savaş istatistikleri paylaşacağım. Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesinin üzerinden neredeyse iki yıl geçti. Savaş dönüm noktasına yaklaştı. Batı’nın Ukrayna’ya yaptığı mali yardım ve mühimmat tedariki azalırken, kamuoyu (halk) desteğinde de çatlaklar göze çarpıyor. Rusya ise büyük nüfusuyla şu ana kadar Batı’nın en kötü yaptırımlarına dayandı ve savaş ekonomisini uzun süreli bir mücadele için güçlendirdi. Anlık görüntü şöyle...
Askeri kapasite: Rusya’nın savunmaya harcadığı askeri bütçe savaş başladığında yıllık 52 milyar dolardı. Geçen yıl 71’e bu yıl ise üçte ikiden fazla atarak 100 milyar dolara çıktı. Ukrayna ise yılda 42 milyar dolar olan savaş bütçesini iki yılda 46 milyar dolara çıkartabildi. Ukrayna tam gaz çalışan, çok daha büyük Rus askeri-endüstriyel kompleksiyle boy ölçüşemiyor. Moskova’nın savaş makinesi ise sivil üretim pahasına, uzun bir harekât için başlangıçtaki eksikliklerin üstesinden geldi.
Ekipman ve insan gücü: ABD tahminleri, Rusya’nın savaşın başlangıcından bu yana 315 bin kişinin öldüğünü veya yaralandığını (savaş öncesi savaş gücünün neredeyse %90’ı) öne sürse de bu durum Rusya’yı pek etkilemiş görünmüyor. Zira Rusya’nın eli silah tutan insan gücü Ukrayna’nın neredeyse 4 katı, 46 milyon. Savaşa hizmet etmek üzere on binlerce Rus mahkûm hapishanelerden serbest bırakılırken; Putin, 300 bin yedek askeri de cepheye seferber edebildi.
Ekonomi: Rus ekonomisi, yaptırımları Batı’nın beklediğinden daha iyi atlattı. Petrol ihracatı hayalet tanker filolarıyla, ki bunda Yunan armatörlerin katkısı büyük, Çin ve Hindistan’a yönlendirildi. Bu cankurtaran hattı, Rusya’nın savaş ekonomisine can suyu oldu. Rusya Ukrayna’yı işgal ettiğinde, yani Şubat 2022’de aylık petrol geliri 21 milyar dolardı. 1 yıl boyunca bu rakam düştü ve aylık 12.3 milyar dolara kadar geriledi. Derken istikrarlı şekilde yükselmeye başladı. Ekim 2023’te Rusya petrolden aylık 18.34 milyar dolar ciro elde ediyordu. Ama yine de Rusya’da enflasyon (yüzde 7.5) artıyor, işgücü tükeniyor (işsizlik 4.5 milyon kişi) ve uzun vadeli görünüm kötüleşiyor.
(NOT: Yalnız enflasyonda şöyle bir durum olduğunu hatırlatayım. Ukrayna savaşı patladığında ve yaptırımlar başladıktan sonra 2022 Nisan’ında Rusya’da enflasyon yüzde 17.8’e fırladı. 1 yıl içinde faizleri artırarak ve petrol geliriyle durumu toparladılar. Ancak Nisan 2023’ten bu yana düşen enflasyon yeniden çıkışa geçti.)
Ukrayna ise Batı’nın yardımının azalması ve 2024 başkanlık seçimlerinden sonra ABD’nin tutumunun nasıl değişebileceğine dair endişelerin artmasıyla daha istikrarsız durumda. Yeterli destek olmazsa Ukrayna, acı verici ekonomik reçetelere başvurmak, hatta açığını kapatmak için para basmak zorunda kalabilir.
Siyaset: ABD’de Pew Araştırma Merkezi’nin yaptığı bir anket, Washington’un Ukrayna’ya çok fazla destek sağladığını söyleyenlerin oranının, savaşın başlangıcındaki yüzde 7’den, yüzde 31’e yükseldiğini gösteriyor. Kamuoyu yoklamaları, Ukrayna’ya verilen desteğin hâlâ yüksek olmasına rağmen özellikle Almanya ve Avrupa Birliği’nde de zayıflama işaretleri gösterdiğini söylüyor. Rusya’da ise tam tersi. Savaş başladığında Putin’e olan yüzde 71’lik halk desteği, şu an yüzde 85’te. Putin’in mart ayında yapılacak devlet başkanlığı seçimlerinde 6 yıl daha iktidarda kalması bekleniyor. Aynı şekilde Ukrayna’da Devlet Başkanı Zelenskiy’in popülerliği de savaş sırasında arttı. 2 yıl önce yüzde 40’larda iken şu an yüzde 75’lerde seyrediyor. Sonuç olarak veriler, savaşın uzaması halinde Putin’in kazançlı çıkacağını söylüyor. Putin, Rusya’nın savaş makinesini çalışır durumda tutabilirse, Batı’nın Ukrayna’ya verdiği destek bir noktada bitmek zorunda kalacak.
