Ukrayna'dan çıkan dersler

Ukrayna’daki savaştan çok şey öğreniyoruz. İlk derslerden biri, şüphesiz her ulusun, yanında müttefikleri olsun ya da olmasın uzun bir çatışmaya hazır olması gerektiği... Diğer dersler ise... 2 yıl önce Rusya, Ukrayna’yı işgale hazırlanırken, Rus generaller Putin’e hızlı ve kesin bir zafer sözü veriyorlardı. Ancak savaşın uzun ve kanlı bir mücadele olduğu ortaya çıktı. Bunun nedeni büyük ölçüde Rusya’nın üst düzey yöneticileri arasında uzun yıllardır süren yolsuzluk ve kayıtsızlıktı.

Sonuçta tüm ülkeleri hızla kendi askeri mekanizmalarındaki zayıf ve çürümüş noktaları tespit etmeye yöneltti. Mesela Çin’i ele alalım. Geçen eylülde yeni atanan Savunma Bakanı Li Shangfu, kendisini hedef alan ordu içindeki satın almalara yönelik yolsuzluk soruşturması nedeniyle ortadan kayboldu. Gerçekten buhar oldu, akıbeti bilinmiyor. Pekin’in askeri ve endüstriyel kompleksini genişletmesi, devasa bir mühimmat, füze ve insansız hava aracı stoğu yapması ve bunları uygun ölçekte üretme yeteneği gerektirecek uzun bir harekata hazırlanması da Ukrayna savaşından ders aldıklarını gösteriyor.

Drone’lar Ukrayna’daki savaş alanında devrim yarattı. Aslında dünya ilk kez hibrid bir savaşa şahit oldu. Konvansiyonel savaş ile siber savaşın karışımı gibi bir şey cereyan etmekte. Rusya ve Ukrayna, gerçek savaş koşullarında her gün binlerce gözetleme ve saldırı İHA’sının nasıl çalıştırılacağını öğrenen dünyadaki tek ordu konumuna geldi. Ama diğer ülkeler de bundan ders çıkardı. Mesela Türkiye, savaş sayesinde dünyanın en iyi İHA üretim üssüne dönüştü. Sadece Türkiye değil, İran da Rusya’ya sattığı kendi İHA’larını mükemmelleştirdi, hatta koordineli bir saldırıyla İsrail üzerinde test etti.

RUSYA 2 YIL DAHA DAYANIR

Batı dünyası, 2022 başlarında Kremlin’e yönelik geniş kapsamlı ekonomik yaptırımların Rus halkı ve seçkinleri arasında protestolara yol açmasını bekliyordu. Ancak Moskova’nın küresel enerji piyasaları üzerindeki nüfuzu, savaş öncesi Batı’dan sınırlı finansal ayrışması ve ithalatta alternatif yollar bulması, hepsi birleşince, Rusya’nın stres testini geçmesine yardımcı oldu. Ekonomi; askeri malzeme siparişleri, askerlere ve ailelerine yapılan cömert ödemelerle beslenerek büyüyor.

Putin’in kasası en az iki yıl daha savaşın masraflarını karşılayabilecek durumda. Çatışma, aynı zamanda jeopolitik çıkarların kesiştiği bölgelerdeki, enerji güvenliğine de dikkat çekti. Tek bir tedarikçiye ve transit güzergâhına bağımlılığı azaltmak ve böylece tüm taraflar için enerji güvenliğini arttırmak ulusların önceliği oldu. Birçok ülke, temiz enerjiye, alternatif kaynaklara ve altyapının kuvvetlenmesine yöneldi. Ukrayna’ya Batı desteğinin kırıldığı da açıkça görülüyor. Siyasi bölünmelerin ortasında ABD Kongresi’nin Ukrayna’ya yönelik en son askeri destek paketini onaylaması 6 ay sürdü ve geniş kapsamlı yaptırımların yeni turları üzerinde anlaşma olasılığı uzak. Aslında çatışma, NATO ve Avrupa Birliği gibi uluslararası kurumların birlik, beraberlik, hızlı aksiyon alma ve insani yardım, göç gibi durumlarını da test etti. Ve bana göre uluslararası camia burada sınıfta kaldı.