Giriş
Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Türkiye’nin dış ticaretini artırmak için çalışan, ülkenin üretim ve ihracat dinamiklerini takip ederek yeni pazarlarda ekonomi diplomasisi yapan önemli bir kurum. Faaliyetlerini uzun süredir yakından takip ediyorum. DEİK Başkanı Nail Olpak’ın koordinatörlüğünde, her ülke için kurulmuş iş konseyleri aracılığıyla projeler geliştiriyorlar. Olpak ile 2020 yılını değerlendirdiğimiz sohbet gerçekleştirdik. Fırsat ve zorlukları konuştuk.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın siyasi kararlılığa bir kez daha işaret ettiği Avrupa Birliği hedefi, gördüğüm kadarıyla iş dünyamız için de öncelikli konumda. Mehmet Ali Yalçındağ’ın başkanlığını yaptığı Türk Amerikan İş Konseyi (TAİK) aracılığıyla ABD’nin yeni Başkanı Joe Biden dönemi için de kollar sıvanmış, ticareti 100 milyar dolara taşıma kararlılığı takip edilecek. Komşu ülkeler, yine yakından izlenecek.
Çin ve Rusya gibi ticaret açığımızın büyük boyutlara ulaştığı yerler için daha azimli bir çalışma yürütülecek. Olpak, “Nispeten pozitif bir tablo ile yılı tamamladığımızı görüyoruz” diyerek söze başladı ve özetle şu notları aktardı: Cumhurbaşkanımız ile İstanbul’da gerçekleştirdiğimiz toplantımızda 4 ana unsur öne çıktı.
1- ABD’deki Yeni Yönetim ve 100 Milyar Dolarlık Ticaret Hedefinin Geleceği ABD ile Serbest Ticaret Anlaşması imzalanması için müzakereler başlatılmasını da önemsiyoruz. Mevcutta önceliklendirdiğimiz 6 ana sektöre ilave olarak yeni alanlar da tespit ettik.
2- Küresel Tedarik Zinciri Kullanıcıya yakın olma, ulaşılabilirlik ve glokalizasyon kavramlarının önem kazandığını görüyoruz. Bunun sonucunda, Uzak Doğu ülkelerinin ihracatının etkilenip, Avrupa başta olmak üzere, önemli pazarlara yakınlığı sebebiyle yeni fırsatlar doğacağını düşünüyoruz.
3- Yeşil Mutabakat Avrupa Birliği’nin “Yeşil Mutabakat” süreci, bir taraftan yeni bir ekonomi modeli iken diğer taraftan da ciddi belirsizlikleri beraberinde getiriyor. Henüz adı konulmamış bazı kriterler, sınıflandırılmamış ürünlerin gümrükte kalması gibi riskler barındırıyor.
4- Yeni Ticaret Blokları Asya-Pasifik bölgesinin 15 ülkesi, küresel ekonominin yüzde 30’unu kapsayan, dünyanın en büyük serbest ticaret anlaşması RCEP’e (AR-SEP) imza attı. Diğer taraftan, Afrika Ticaret Bloku 2021 itibarıyla gümrük vergilerini sıfırladı.
Neler yapılmalı?
Uluslararası yatırımcılar nezdinde Türkiye algısının güçlendirilmesi hayati önceliklerimiz arasında. Diğer önemli konu, hızlı ve adil işleyen ve kazanımları koruyan bir hukuk devleti kavramı. Hukuki süreçlerimizin daha hızlı işlemesi gerekiyor. Buna ilave olarak, öngörülebilir bir ekosisteme ulaşmalıyız. Hem yüksek finansman maliyetlerimizi düşürmek, hem de uluslararası yatırım ve fonlardan daha fazla pay almak için, yeni enstrümanlar gerekli.
DEİK olarak orta vadeli önerilerimizi de 4 ana başlık altında topladık. Bunların ilki, transit ticaretin yeni bir bakışla ele alınmasıdır. İkincisi, mevcut ihracat desteklerine ek olarak, taahhüt modelinin uygulanması. Üçüncüsü, öz kaynak kullanımının teşviki. Sonuncusu ise belirlenecek ülke ve sektörlerde üretim tesislerinin alımının, uygun finansman araçlarıyla desteklenmesi.
