Giriş
Havacılık; ekonomi ve teknolojinin en üst seviyede buluştuğu nadir alanlardan biri. Sektör devleri dünyanın belli başlı noktalarında ortalama iki yılda bir düzenlenen etkinliklerde son ürünlerini sergiliyor ve gelecek vizyonlarını paylaşıyor.
Sivil ve askerî konularda en iyi isimleri bir araya getiren bu buluşmalar, savunma sektöründe kat edilen yolu göstermesi bakımından da önemli. 4 yıl aradan sonra yeniden kapılarını açan Farnborough Airshow’a geldim. Farnborough, Londra’ya yaklaşık bir saat mesafede, kendi adını taşıyan havalimanına sahip yerleşim birimi. Havacılık şovu da uzun yıllardır bu bölgede düzenleniyor.
Türkiye, savunma ve havacılıkta son 20 yılda önemli yol kat etti. Sivil havacılıkta Avrupa ve ABD merkezli havayollarının çok kötü performans gösterdiği bir ortamda Türk Hava Yolları yıldız gibi yükseliyor. Sun Express, Anadolu Jet ve Pegasus da taşıdıkları yolcu sayısıyla Türk ekonomisine ciddi katkı sağlıyor. Savunma başlığındaki başarılar ise gerçekten artık dünyanın dikkatini çekecek seviyede.
Farnborough, Türk savunma sanayii kuruluşlarının da güç gösterisi yaptığı bir yer oldu. Türk Havacılık ve Uzay Sanayii TUSAŞ bu yılki şova çok sıkı bir hazırlık yapmış. Standı ve sergi alanlarını çok beğendim. Burada Millî Muharip Uçak MMU’nun yanı sıra Hürjet, Hürkuş, ANKA, Aksungur ve Gökbey helikopteri sergileniyor. Dün Hürkuş ve Atak helikopteri birer gösteri uçuşu da yaptı.
TUSAŞ Genel Müdürü Prof. Dr. Temel Kotil dünyanın farklı ülkelerinden gelen bakan ve askerî yetkililere tek tek sistemleri anlattı, detayları paylaştı. Özellikle Ortadoğu, Asya ve Afrika TUSAŞ’ın hedef pazarları arasında yerini alıyor. Kısa bir süre önce Filipinler’e Atak helikopteri satışı gerçekleştirilmişti. Türk savunma sanayii açısından 18 Mart 2023 çok önemli.
Bu tarihte Millî Muharip Uçak (MMU) hangardan çıkacak. Aynı gün Hürjet ilk uçuşunu gerçekleştirecek. ABD, İngiltere, Fransa, Almanya gibi havacılık alanında bu kadar ileri gitmiş ülkelerin bu seviyeye neredeyse 150 yılda geldiği düşünülecek olursa Türkiye’nin başarısı küçümsenmemeli. Diğer taraftan ben yaptıklarımızı da abartmadan ciddi şekilde işimize konsantre olup çok çalışmamız gerektiğine inanıyorum. Güzel işler başarıyoruz ama hâlâ yapmamız gereken çok şey var.
Özellikle de motor anlamında. Zira bugüne kadar ürettiğimiz sistemlerin önemli kısmını motor lisanslarındaki sorunlar nedeniyle ihraç edemedik. TUSAŞ dışında Türkiye’nin diğer önemli savunma sanayii kuruluşları Aselsan, Roketsan, Havelsan, THY, TEI de Farnborough’daki standlarında ürün ve hizmetlerini tanıttılar.
NEFES KESEN REKABET
Farnborough, sivil havacılıkta Airbus ve Boeing’in rekabetine tanık oluyor. Boeing yeni 777X ve 737-10 ile; Airbus ise A350-900 ile gösteri uçuşları yaptı; Brezilyalı Embraer ise 190 E2’yi uçurdu. Askerî alanda Amerikalılar F-35 ve F-15’leri ile gösteri yaparken İngilizler RAF Typhoon’u bir kez daha görücüye çıkardı.
Büyüme trendi devam etse de Rusya ve Ukrayna savaşının etkileri havacılığı da ciddi şekilde etkiliyor. Kritik hammaddelerin bulunmasında yaşanan engeller Boeing ve Airbus’u ciddi şekilde zorluyor. Savaş bu yıl bitmezse 2023 birçok açıdan kâbusa dönüşebilir.
