Giriş
Pandemi nedeniyle dört yıllık bir aranın ardından yeniden düzenlenen Birleşik Krallık’taki Farnborough Havacılık Fuarı ve Şovu’nu ziyaret ettim. Türk şirketlerinin yanı sıra havacılık devlerinin temsilcileriyle görüştüm. Yeni gelişmeler, trendler ve Türkiye’nin konumu hakkındaki görüşlerimi özetlemek istiyorum: Avrupa havaalanları personel yetersizliği nedeniyle feci durumda. Havayollarının durumu da hiç parlak değil.
Geçtiğimiz haftalarda Avrupa ve ABD genelinde on binlerce uçuş iptal edildi. Alman Lufthansa, anormal seviyede artan talebe yanıt vermek için daha önce emekliye ayıracağını açıkladığı Airbus A380 uçaklarını devreye sokuyor. Türkiye, dünyanın en büyük turizm destinasyonlarından biri. Türkiye’nin marka değerinin gelişmesinde ve kesintisiz yolcu trafiğinde havayollarının çok büyük payı var.
Türk Hava Yolları (THY) Avrupa’nın en başarılı taşıyıcıları arasına girmişken Pegasus, Anadolu Jet ve Sun Express de ciddi sayıda yolcu taşıyor. THY uçaklarında neredeyse bütün hatlarda doluluk seviyeleri çok yüksek. Londra, Atina, Tel Aviv, Bodrum, New York gibi popüler hatlarda boş koltuk bulmak neredeyse imkânsız. İstanbul Havalimanı IGA çok iyi performans gösteriyor.
Trafik verileri memnuniyet verici. Sabiha Gökçen de kapasitesini sonuna kadar kullanıyor. Ben ülkemizdeki diğer meydanların verimliliğini çok önemsiyorum. Bu trafiklerin bir kısmı dağıtılabilirse farklı coğrafyalarımızdaki yerel ekonomi de çok olumlu etkilenir.
Devlet Hava Meydanları İşletmesi ve Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nün katkılarıyla Türkiye’ye yönelik bu yoğun ilgiden Kütahya-Afyon arasındaki Zafer Havalimanı dahil çıtayı yükseltmek isteyen meydanlar yararlanabilir diye düşünüyorum. Fakat bunun için Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın yanı sıra Ticaret Bakanlığı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın çeşitli bölgeleri canlandırıcı adımlarını bir sinerji çerçevesinde koordine etmek gerek.
İKİ DEVİN REKABETİ
Farnborough’da Embraer 190 E-2, Boeing 777X, Boeing 737 Max 10 ve Airbus A350-900 uçaklarının gösteri uçuşlarını izledim. Dünyanın en büyük iki uçak üreticisi Airbus ve Boeing arasında son 50 yıldır nefes nefese bir yarış yaşanıyor.
Avrupalı konsorsiyum Airbus, toplam 17 bin yeni siparişle pazar payında Amerikalı rakibi Boeing’i geride bıraktı. Bu performans düşüşünde Boeing 737 Max 8 uçaklarının üst üste karıştığı kazaların şirket üzerinde yarattığı olumsuz algının rolü büyük. Airbus A320 bütün zamanların en çok satan yolcu uçağı oldu ve temel rakibi Boeing 737’yi geride bıraktı.
A320 ailesinin en popüler modeli de Airbus A321neo oldu. “5 ay içinde iki korkunç kazada Boeing 737 Max uçaklarını kaybeden Amerikalı üretici, güveni nasıl sağlayacak? Avrupalı rakibini yakalamak için ne yapacak?” Endüstri çevrelerinde şimdi merak edilen sorular bunlar.
Boeing şu sıralarda daha kısa bir versiyon olan Max 7 ve uzun Max 10’un sertifikasyon süreciyle meşgul. Boeing’in Farnborough’da açıkladığı “Küresel Bakış 2022” raporuna göre 2041 yılına kadar 7.2 trilyon dolar değerinde 41 bin uçağa ihtiyaç duyulacak.
Bu uçakların 7 bin 300’ünü geniş gövdeler oluşturacak. Büyüme trendinde en büyük payı Asya pazarı alacak. Savunma ve askeri havacılık alanındaki gelişmeleri ayrı bir yazıda aktaracağım.
