Giriş
İsrail ile Türkiye arasında uzun süre çok düşük seviyede devam eden hatta kopma aşamasına gelen siyasi diyalog süreci adım adım gelişiyor. Uluslararası ilişkilerde bu tip onarım süreçleri genellikle alt düzeylerde başlar ve kademeli şekilde üst katmanlara ulaşır. İsrail-Türkiye örneğinde ise cumhurbaşkanları katında yürüyen güçlü bir süreç var.
Elbette istihbarat teşkilatları dâhil bazı kurumların teması hiç kesilmemişti ama siyasi ilişkiler gerçekten bir türlü istendiği gibi ilerlemiyordu. Küresel ve bölgesel gelişmeler çerçevesinde Türkiye’nin yeni bir pozisyon belirlemek istemesi ve İsrail’de İsaac Herzog gibi ılımlı ve rasyonel bir ismin cumhurbaşkanı seçilmesi görüşme sürecinin önünü açan faktörler oldu.
Nitekim çok kısa süre içinde Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Herzog defalarca telefonda görüştü, Erdoğan’ın davetini kabul eden Herzog, kısa süre önce Türkiye’ye resmî bir ziyarette bulundu. Çok da verimli geçen görüşmeler gerçekleştirdi. Ankara’da devlet, İstanbul’da ise Türk Yahudi Toplumu temsilcileri dâhil çok sayıda kişiyle temas etti. İsrail Dışişleri Bakanı Yair Lapid, 23 Haziran Perşembe günü Türkiye’ye gelecek.
Kısa süre önce de Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu İsrail’e gitmişti. Sonbaharda da iki ülke arasında 13 yıldır yapılmayan Karma Ekonomi Komisyonu toplantısı düzenlenecek. Geriye dönüp bakınca koca bir 13 yılın kaybedildiğini görmek iki ülkenin ortak yapabileceklerini düşününce gerçekten üzücü.
Türkiye’nin bu dönemde yeni bir irade ortaya koyması İsrail tarafında da İsaac Herzog ve Naftali Bennet gibi diyaloğa açık insanların işbaşında bulunmasını bir şans olarak görüyorum.
BÜYÜKELÇİLER BAŞLAMALI
İsrail ile İran arasında çatışma boyutuna taşınan yüksek tansiyon Türkiye’nin pozisyonunu hayli zora sokuyor. İsrail bir süredir vatandaşlarından İran kaynaklı olası terör (kaçırma) ihtimali nedeniyle acil olarak Türkiye’yi terk etmelerini istiyor.
Türkiye gibi dünyaya açık ve büyük bir turizm ülkesi için bu düzeyde uyarıların geliyor olması çok talihsiz. Her ne kadar Türk ve İsrail makamları arasında asayiş konularında tam bir iş birliği olsa da turizm sezonunun ortasında yansıyan bu görüntü tatsız.
İsrailli bakanın Türkiye ziyaretinde bu başlık en önemli konulardan biri olacak. İsrail, Türkiye’de bulunduğunu iddia ettiği Hamas üyelerinin sınır dışı edilmelerini veya tutuklanmalarını talep ediyor. Yair Lapid’in temasları sırasında artık karşılıklı olarak büyükelçilerin göreve başlayacağının ilan edileceğini umuyorum.
Dünyadaki gelişmeler, İsrail ve Türkiye gibi iki önemli bölgesel gücün daha fazla büyükelçisiz devam edemeyeceklerini açıkça gösteriyor. Çok zaman kaybedildi. Dışişleri bakanları arasında ele alınacağını düşündüğüm bir diğer başlık da Doğu Akdeniz’de İsrail kıyılarından Türkiye’ye uzanacak doğalgaz boru hattı.
Rusya’nın Ukrayna’daki harekâtı sonrasında Avrupa korkunç bir enerji darboğazına gömülmüşken bu hat daha da önem kazanmış durumda. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez’in mayıs ayında yapılması planlanan ancak haziran ayına ertelenen İsrail ziyareti bu nedenle çok önemli. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın da bu konuda çok istekli ve kararlı olduğu düşünülünce enerji başlıklı temaslar bir kat daha kritik hâle geliyor.
