Papa İstanbul'a çağrıldı

ABD’nin Kudüs ile ilgili bir karar alabileceği yönünde bir haber Ankara’ya 1-2 Aralık gününde geldi. Ankara bunun doğruluğunu araştırmaya başladı. Bu arada Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı McMaster ile telefon görüşmesi yaptı.

O görüşmede Kalın, McMaster’a ABD’nin Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak ilan etme yönünde bir karar alıp almayacağını sordu. Telefonda McMaster “Başkanın böyle bir niyeti, hazırlığı var. Birkaç gün içinde bu açıklamayı yapacak” dedi. Ankara ilk tepkiyi o telefon görüşmesinde verdi.

‘BÜYÜK HATA OLUR’

İbrahim Kalın “Büyük hata olur, sadece İslam dünyasından değil, tüm dünyadan tepki gelir, bunu kestirebiliyoruz musunuz?” dedi. Ancak McMaster geri adım atmayacaklarını belirterek, barış sürecine katkı sağlayacağını ileri sürdü. Kalın “Bunu barış sürecinin ilk adımı diye planlıyorsanız, barış süreci baştan ölü doğar” dedi. Bu görüşmenin ardından Ankara harekete geçti.

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu temaslarda bulundu ve bilgiler Cumhurbaşkanı Erdoğan’a sunuldu. Cumhurbaşkanı “ABD bu yola girerse tanımayacağımızı açıklayacağız.

Hemen İslam İşbirliği Teşkilatı’nı olağanüstü toplantıya çağıracağız ve ardından konuyu Birleşmiş Milletlere taşıyacağız. Hemen görüşmelere başlayalım” dedi. Cumhurbaşkanı 20’ye yakın isimle telefon görüşmesi yaptı. Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu ve Başbakan Binalı Ylıdırım’ın da görüşmeleri oldu.


PUTİN İLE GÖRÜŞME

Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü, Cumhurbaşkanı’nın Papa Francis ile görüşmesini önerdi. Erdoğan “Hemen bağlanmasını” istedi. Erdoğan Yunanistan’dayken Yunan Cumhurbaşkanı’nın onuruna vereceği yemekten hemen önce telefon görüşmesi gerçekleşti. Erdoğan karara Türkiye’nin tepkisini iletti, Papa da kararın yanlış olduğunu düşündüklerini belirtti.

Cumhurbaşkanı Papa Francis’i İslam İşbirliği Teşkilatı’nın olağanüstü zirvesine İstanbul’a davet etti. Papa, yoğun programı sebebiyle katılamayacağını ancak açıklamaları ile destek vereceğini söyledi. İşbirliği Teşiklatı’nın toplantısına Ankara’nın beklentisi üzerinde katılım oldu. Süreçte Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Putin bir kez yüz yüze bir kez telefonda görüştü. Putin, İslam İşbirliği Teşkilatı’nın toplantısı için “Bu çok önemli, normalde büyükelçi gönderiyoruz ama bu kez bakan yardımcısı göndereceğiz” dedi.

ZİRVE GÜNÜ GÖRÜŞME

İşbirliği Teşkilatı’nın toplantısının olduğu gün, İbrahim Kalın ile McMaster’ın telefon görüşmesi gerçekleşti. Aslında Kalın, McMaster’in “Türkiye ve Katar radikal ideolojilerin yeni sponsorları” açıklamasının ardından, Türkiye’nin tepkisi için haber göndermişti.

Bu haber üzerine McMaster görüşmek istedi ve önce zirveyi sordu. Kalın “Ne bekliyordunuz, çok güçlü bir karar çıktı, Kudüs herkesi birleştirdi. Aynı bildiriye imza attı” dedi. Deklarasyonun yayınlandığını belirten İbrahim Kalın “Kararınızı reddediyoruz, Birleşmiş Milletler sürecini başlatacağız” diye konuştu.

‘ABD YALNIZ KALIR’

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi oylaması öncesi tablo ortaya çıkmıştı. Yanı Ankara 14’e 1 çıkacağını öngörmüştü. Bunun iyi bir netice olduğu, ABD’nin yalnız kalacağı değerlendirmesi yapıldı. Ankara, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu için gereken zeminin oluştuğunu düşündü.

Hemen ardından da Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın talimatı ile süreç başlatıldı. Trump’ın karardan önce Ürdün ve Suudi Arabistan’ı aradığı biliniyordu. Suudi Kral’ın, Trump’a ‘Kudüs kararının yanlış olacağını’ ifade ettiği öğrenildi. Suudi Arabistan Kralı ile Erdoğan görüştü. Kral, Erdoğan’a “Bu konuda esneklik yapmamız mümkün değil” dedi.

TEHDİT HABERİ

BM’de oylamanın olacağı gün Ankara’ya Amerikalıların tek tek ülkeleri arayıp, tehdit ettiği haberi geldi. Bunun öncesinde Ankara’nın beklentisi 140-150 ülkenin ‘Evet’ demeseydi.


Bu haberden sonra bir düşüş olabileceği değerlendirildi. Oylama günü Çavuşoğlu ve Feridun Sinirlioğlu ile Cumhurbaşkanlığı yetkilileri sürekli telefonda görüşüyordu. Çavuşoğlu ve Sinirlioğlu “Şu andaki hava üçte iki çoğunluğu alıyoruz” dediler.

ANKARA'NIN YOL HARİTASI

■ İlk planda hedef Filistin devletini tanıyan devletleri artırmak.

■ Doğu Kudüs’ü Filistin in başkenti olarak tanıyanların sayısını artırmak.

■ Haremi Şerif’in statüsünün korunması çabalarını yoğunlaştırmak.

■ Zirvede alınan kararlarda Kudüs ve Kudüslülerin ekonomik açıdan güçlenmesi ve desteklenmesi. İslam Kalkınma Bankası’nın bir takım fonları var, bunların Kudüs’e yoğunlaştırılması hedefleniyor. Ekonomik destek artırılacak. Ürdün ile bu konuda yakın çalışılacak.

■ Yeni barış planı konusunda ise Ankara istişarelerini sürdürüyor.

Filistin zaten ABD’nin arabuluculuğunu kabul etmiyor. Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği, Arap Ligi ve ABD bu konunun içinde. Ancak bu dörtlü bir çözüm üretemiyor. Şimdi Ankara’nın değerlendirdiği İslam İşbirliği ve Avrupa Birliği üzerinden nelerin yapılabileceği konusu. ‘AB ve BM biraz daha inisiyatif alabilir mi?’ sorusunun yanıtı aranıyor.

‘‘AMERİKASIZ OLMAZ’’

Ankara’da bu işin Amerikasız da olmayacağı gerçeği, Amerika’nın İsrail üzerinde baskı kurabilecek tek ülke olduğu saptamasından yola çıkılarak yapılıyor. Diğer yandan Trump yönetiminin kendini barış sürecinde zora soktuğu tespiti yapılıyor.

Bu noktada Ankara, ABD’nin yapabileceği önemli adımın, doğu Kudüs’ü Filistin’in başkenti olarak ilan etmesi olduğunu değerlendiriyor. ‘Bu ABD açısından doğru ve önemli bir adım olur’ tespiti yapılıyor. Ankara iki devletli çözüm nihai konuya bağlanmadan ABD’nin büyükelçiliğini Kudüs’e taşımasını kabul etmeyecek.

İSRAİL İLE TEMAS YOK

Yetkililerin İsrail ile şu anda temas olmadığını yakın bir tarihte olmasının beklenmediğini belirtiyorlar. ABD ile dışişleri bakanı ya da cumhurbaşkanlığı sözcüsü seviyesinde temas olması bekleniyor.