Giriş
Türkiye kamuoyunda uzunca bir süredir “Ankara-Washington ilişkileri” dendiğinde akla önce devlet başkanları arası görüşmeler, özellikle de zirve toplantıları geliyor. Liderden lidere temasların çok önemli olduğuna şüphe yok, hele ortak bir dil ve tutum yakalanabiliyorsa. Ancak geçmişte çoğunlukla ihmal edilen başka boyutlar var. O da kurumlar arası ilişki. Nitekim Amerika Birleşik Devletleri gibi yerleşik yapılara sahip ülkelerde bu ikinci boyut çok belirleyici oluyor. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin ABD’deki muhatabı konumundaki Kongre üyeleri, eyalet yönetimleri, medya, iş dünyası ve lobi kuruluşlarından bahsediyorum. Sözünü ettiğim yapılar uluslararası ilişkilerde bir yumuşak güç etkisinde bulunuyor ve yönetimleri ciddi şekilde etkiliyor. ABD Kongresi, Temsilciler Meclisi ve Senato olmak üzere iki ayrı yapıdan oluşuyor. Yetki ve sorumlulukları farklı ancak her iki grup da seçimle işbaşına geliyor. Yasa çıkarabildikleri için ülke yönetiminde çok belirleyici durumdalar. Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) bünyesindeki Türkiye-ABD İş Konseyi’ni (TAİK), Washington ile Ankara arasındaki bağların güçlendirilmesi açısından stratejik önemde görüyorum. TAİK Başkanlığı görevini Türk iş dünyasının genç ve saygın temsilcisi Murat Özyeğin yürütüyor.
Özyeğin TAİK üyeleriyle birlikte ABD’nin önceki Başkanı Donald Trump ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın birlikte koydukları 100 milyar dolar dış ticaret hedefine ulaşılması için yoğun çaba içinde. Bu hedef, Joe Biden’ın başkanlığı sırasında da teyit edilmişti. İlgili mekanizmaların harekete geçirilmesi için talimat verilmişti. Halen iki ülke arasında ticaretin toplam hacmi 32 milyar dolar civarında. TAİK 100 milyar dolarlık rakama, kademeli şekilde ulaşılabilmesi için her biri Türkiye’nin tanınmış kuruluşlarından oluşan üyeleriyle faaliyetler yürütüyor. Halen 14.8 milyarlık dış satımla ABD en fazla ihracat yapılan ikinci ülke. Türkiye’nin ABD’ye ihracatı son 5 yılda yüzde 60 oranında artmış. Türkiye’deki ABD kaynaklı yatırımların tutarı da 14.3 milyar doları buluyor. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ile Ticaret Bakanı Prof. Dr. Ömer Bolat TAİK tarafından Citi işbirliğinde 22 Nisan’da New York’ta gerçekleştirilen 14. Türkiye Yatırım Konferansı’nda, Amerikalı fon yöneticileri ve kredi derecelendirme kuruluşlarının yöneticileriyle bir araya gelmişti. 13-15 Mayıs 2024 tarihlerinde ise İstanbul’da Trade Winds etkinliğine 100’e yakın ABD’li şirket katıldı. Bu kapsamlı buluşmada ABD’nin Ankara Büyükelçisi Jeff Flake ve İstanbul Başkonsolosu Julie Eadeh de hazır bulundu.
İKİ KRİTİK TEMAS
Murat Özyeğin Washington’da ABD Ticaret Bakanlığı ve Ticaret Temsilciliği’nin yanı sıra Amerikan Kongresi’ni ziyaret etti. Kongre üyeleri Lloyd Smucker, Dan Meuser, Scott Perry, Pete Sessions ile bir araya geldi. Görüşmelerde ticaretin artırılması ve yatırımların teşviki ele alındı. American-Turkish Business Roundtable (ATBR) ve National Defence Industrial Association (NDIA) işbirliğiyle ayrı bir etkinlik daha gerçekleştirdi. Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler’in de konuşma yaptığı bu stratejik toplantıya önde gelen savunma sanayi kuruluşlarının üst düzey yöneticileri ve Türkiye’nin yeni Washington Büyükelçisi Sedat Önal katıldı. Özyeğin’in Kongre üyeleriyle gerçekleştirdiği görüşme trafiği ve Bakan Güler’in bizzat kritik mesajlar verdiği savunma toplantısı, ilişkileri güçlendirme adına çok yapıcı girişimler oldu.
