Giriş
Dünyanın en önemli havacılık zirvesi olarak kabul edilen, aynı zamanda uzay dâhil savunma konularında faaliyet gösteren kuruluşların katıldığı Paris Air Show’dayım. Fransa’nın başkenti Paris yakınlarındaki bu fuarda, yolcu uçakları üreticileri ve savunma alanında çalışmalar yürüten şirketler en son ürünlerini sergileme ve potansiyel müşterilerle görüşme fırsatı buluyorlar. Paris Air Show’a en büyük yolcu uçağı üreticisi Boeing ve Airbus’ın yanı sıra ABD’deki savunma devi Lockheed Martin, İtalya’dan Leonardo, İsveç’ten Saab, İngiltere’den BAE Systems gibi devler de katılıyor. Üst üste ölümlü kazalara neden olan Max’ın yol açtığı sorunların olumsuz havası Boeing’in üzerinden henüz kalkmamış.
Avrupalı üretici Airbus da teknoloji casusluğu ile ilgili kaygıların paranoya seviyesine ulaşması nedeniyle basın mensuplarının bile sergi alanına erişimini hayli sınırlamış. Ukrayna ile savaş hâlinde olan ve Batı’nın yaptırımlarıyla karşı karşıya bulunan Ruslar ise bu fuarda şirketleriyle temsil edilmiyor. Türkiye’den Paris fuarına en büyük katılımı Türk Havacılık Uzay Sanayii (TUSAŞ) gerçekleştirdi. Zira TUSAŞ, eş zamanlı olarak en fazla platform geliştiren ve bunların üzerinde çalışan Türk kuruluşu durumunda.
Bir yandan Milli Muharip Uçak (Kaan), diğer taraftan İHA SİHA’lar Aksungur, Anka ve helikopter grubunda ise Gökbey ve Atak gibi platformların üretim ve geliştirilme süreci devam ediyor. TUSAŞ’ın geniş çalışan ve mühendis kadrosunun yanı sıra yöneticileri de bu fuara katıldı. Diğer şirketlerin neler yaptıklarını da rekabetçi bir ortamda inceleme imkânı buldular. TUSAŞ Genel Müdürü Prof. Dr. Temel Kotil, çok sayıda ülkeden askerî heyetleri/ savunma bakanlarını ağırladı ve ürünler hakkında bilgiler aktardı.
Temel Kotil ile hâlen geliştirme çalışmaları devam eden platformlar ve ihracat potansiyelleri hakkında konuşma fırsatı buldum. TUSAŞ olarak fuarda bu yıl daha büyük alanları olduğunu aktaran Kotil, yoğun toplantı trafiği yürüttüklerini, özellikle Afrika ülkelerinden birçok askerî ve sivil yönetici ile bir araya geldikleri ifade etti. COVID-19 salgını sonrasında havacılık sektöründe ciddi bir hareketlilik yaşandığına işaret eden Kotil, global üreticiler Airbus ve Boeing’in “ne kadar yaparsan alırım” yaklaşımında olduklarını vurguladı.
Ağır sınıf taarruz helikopteri ATAK-2’ye ilişkin değerlendirmelerde bulunan Kotil, 1200 kilogram faydalı yük kapasitesi dolayısıyla daha fazla elektronik harp donanımı kullanabileceklerini, ATAK helikopteri 8 kilometreden hedefe angaje olabilirken ATAK-2’de bu mesafenin 20 kilometreye çıkacağını belirtti. Kotil, “Rusların ve ABD’lilerin yaptığını tekrarlamıyoruz. İnşallah bundan yüzlerce satacağız. Taşıma kapasitesi yüksek, motoru güçlü, atak bir helikopter.
Uçuyor şu anda, teslimat 2025’te” dedi. Fuarda ilk kez sergiledikleri “GÖKBEY helikopterinin ağabeyi” olarak da nitelendirilen 11 ton ağırlığındaki T925 ağır sınıf genel maksat helikopterinin bir yıl sonra uçacağını dile getiren Kotil, genel maksat helikopterinin askerî ve sivil kullanım alanları dolayısıyla taarruz helikopterinden daha geniş bir pazara hitap ettiğini, 100’le ifade edilen satış sayısının da 500’lere çıktığını kaydetti. Ukrayna’dan temin edilen motorlar dışında yurt dışı kısıtlamaya konu olabilecek bir ekipman bulunmadığını vurgulayan Kotil, Türkiye’de de yerli motorların ortaya çıkmaya başladığını söyledi.
UÇAN KALE OLACAK
Milli muharip uçak KAAN’a ilişkin sorular üzerine Kotil, şu değerlendirmelerde bulundu: “Uçak uçabilecek durumda. İmalat, tasarım olarak her şeyi tam yaptık. Henüz Hürjet kadar üzerinde test gerçekleştirmedik. Milli muharipte iniş takımı, uçuş bilgisayarı gibi birkaç komponent henüz uçuşa elverişli değil, bunların yıl sonuna kadar uçuşa elverişli olmasını bekliyoruz yoksa milli muharip uçak uçuşa hazır, zor tutuyoruz. 2028’de, Blok-10 denilen ilk aşamada, F-16’nın üstünde F-35’in altında 20 uçağı Hava Kuvvetleri’ne teslim ediyoruz.
2030’da 5. nesil seviyesine gelecek. Kuş yuvadan uçacak mı, uçmaya çok yakın. Şu anda 2 tane daha yapıyoruz. Bir anlamda uçan kale, etrafındaki uçaklarla konuşarak uçuyor. Biz kaça satarız ayrı bir konu ama bu uçakların her biri kabaca 100 milyon dolar olacak.” TUSAŞ’ın aynı zamanda uçaklar için yapısal parçalar üreten önemli bir kuruluş olduğunun altını çizen Temel Kotil, uçak yapısalı temin eden firmaların “cenneti yaşadığını” belirten Kotil, salgının ardından normalleşmeyle birlikte yolcu uçağı talebinin çok olması dolayısıyla uçak yapısallarının yetiştirilemediğini, firmaların ekstra işler aldıklarını ifade etti.
KAAN’ı neden fuara getirmedikleri yönündeki soruya Kotil, “KAAN’ın kendisini getirmek isteriz, artık mock-up’ını taşımayız. İlk kez burada tanıtmıştık” yanıtını verdi. Geniş bir ürün yelpazesi oluşturduktan sonra ihracata yoğunlaştıklarının altını çizen Kotil, “Yılbaşından bu yana askerî sistemlerde 600 milyon dolarlık imza attık. İhracatta zirve yapmak istiyoruz. Yıllık en az 1 milyar dolar ihracat rakamı hedefliyoruz.” dedi.
